تبت

تبت منطقهٔ خودمختارِ جمهورى خلق چين، در آسياى جنوب‌مرکزى و شمال هند، نپال و بوتان واقع است. مرز جنوبى اين منطقه در سلسله جبال هيماليا قرار دارد که در آنجا کوه‌هائى به ارتفاع بيش از ۸۰۰۰ متر وجود دارند. بيشتر تبت فلات مرتفعى به ارتفاع متوسط حدود ۴۰۰۰ متر است. چشم‌انداز اين منطقه به‌طور عمده بى‌درخت با علفزارهائى در دره‌هاى عليا و زمين‌هاى قابل‌ کشت در دره‌هاى سفلى است. جنگل‌هائى پراکنده نزديک به سلسله جبال هيماليا وجود دارند. در بخش جنوب‌شرقى که داراى باران‌هاى موسمى تابستانى است، علفزارها با جنگل‌هاى استوائى که داراى گونه‌هاى مختلف گياهى و جانورى هستند ادغام مى‌شوند به‌رغم ارتفاع زياد از سطح دريا، آب و هواى جنوب تبت معتدل، با ساعت‌هاى طولانى تابش خورشيد در تابستان و زمستان، است.

اکثر جمعيت ۲/۲ ميليون نفرى تبت در دره‌هاى حفاظت‌شده واقع در ارتفاع ۳۵۰۰ و ۴۰۰۰ متر از سطح دريا که فلات کوهستانى را تشکيل مى‌دهند سکونت دارند. بيشتر مردم در روستاها زندگى مى‌کنند و به شغل کشاورزى و دامپرورى مشغول هستند. لهاسا پايتخت تبت و چند شهر ديگر در اين ناحيه بيشتر اسکان يافته واقع شده‌اند. بيش از هزار سال است که بودائيسم کانون فرهنگى تبتى‌ها بوده است. اين منطقه ميراثى غنى از سنت‌هاى فرهنگى و يادمان‌هاى تاريخى و مذهبى دارد. با آنکه بسيارى از اين جاها در سال‌هاى اخير صدمه ديده‌اند، ولى هنوز بسيارى از آنها باقى است و يک برنامهٔ فعالى بازسازى در جريان است. مردم به‌تدريج به معابد و صومعه‌هاى متروک پيش باز مى‌کردند.

تبت جاذبه‌هاى فرهنگى و طبيعى دارد. روستاها دريچه‌هائى به معمارى و سبک زندگى سنتى هستند. در ميان شهرهاى تبت، لهاسا و قصر پوتالا در آن جالب‌ترين جاذبه‌ها هستند. بسيارى از بناهاى تاريخى صومعه‌ها، معابد و قصرها در بيرون شهر و نواحى روستائى پراکنده هستند و جاذبه‌هاى مهمى محسوب مى‌شوند. لباس‌هاى سنتي، آداب و رسوم و جشن‌ها ويژگى‌هائى مهم هستند. بيشترِ جنوب تبت از نظر تماشائى بودن و محيطي، جالب است و امکاناتى براى پياده‌روى و گردش ارائه مى‌کند. امکانات زيادى براى توسعه کوهنوردى در امتداد جبهه‌هاى شمالى هيماليا وجود دارد و در سال ۱۹۹۰،به‌طور قانونى ۲۲ قله براى صعود کوهنوردان خارجى باز شد. به‌طور کلي، رمز و راز تبت براى جهانگردان بى‌شمارى جذابيت دارد.

تبت ابتدا در ۱۹۸۰ به‌ روى جهانگردان خارجى باز شد، و در ۱۹۸۷ تعداد جهانگردان بازديدکننده از اين منطقه به ۴۳،۵۰۰ نفر رسيد. در اواخر دهه ۱۹۸۰ به‌علت ناآرامى‌هاى داخلى تعداد ورود جهانگردان به آنجا به‌شدت کاهش يافت، ولى در ۱۹۹۰ مجدداً به رقم تخمينى ۸۵۰۰ نفر رسيد. بيشتر جهانگردان از اروپاى‌غربى به تبت سفر مى‌کنند و تعداد کمترى از ايالات متحده آمريکا، ژاپن، و استراليا به‌ آنجا مى‌روند، اکثريت جهانگردان به‌طور مستقل و بقيه آنها با تورهاى گروهى از تبت بازديد مى‌کنند. هتل‌هاى مجاز توريستى محل اقامت رضايت‌بخشى فراهم مى‌کنند. دسترسى به اين منطقه از طريق هوا به لهاسا صورت مى‌گيرد که از آنجا حمل‌ونقل از طريق جاده به ساير مناطق کشور ميسر است. شبکهٔ راه‌ها در دست اصلاح است ولى دسترسى به بسيارى از جاهاى جذاب هنوز دشوار مى‌باشد. ساير تأسيسات زيربنائى محدود هستند. کاهش چشمگير تعداد جهانگرد در اواخر ۱۹۸۰، به ظرفيت بيش از حد محل اقامت و مازاد شاغلان در جهانگردان منجر شد.

شيوهٔ برنامه‌ريزى طرح جهانگردى تبت جامع و با توجهى خاص معطوف به موضوع‌هائى به اولويت همراه است. مفهوم توسعه اصل ايجاد مناطق جهانگردى براى انواع مختلف ناحيه جهانگردى را به‌کار مى‌گيرد. به‌علاوه اين طرح گردش‌هاى مدارى را براى جهانگردان معمولى پيشنهاد مى‌کند. اين گردش‌ها با مناطق جهانگردى مرتبط هستند.

تأکيد بر توسعه فرصت‌هاى اقتصاد محلى گذاشته شده است ک نشان‌دهندهٔ اين دل‌مشغولى است که جهانگردى بايد حداکثر منافع را براى تبتى‌ها توليد کند. پيشنهادهاى اين طرح براى گسترش اين فرصت‌ها شامل آنهائى مى‌شودکه در جاهاى زيادى قابل استفاده هستند ـ جذب جهانگرد بيشتر در آيندهٔ نزديک به‌منظور استفاده از ظرفيت اضافى موجود امکانات جهانگردي، افزايش مدت اقامت جهانگردان، استفادهٔ اثربخش از منابع سرمايه‌اى محدود، حفظ سطوح قيمت‌گذارى بالا، افزايش خرج هر جهانگرد، و بهبود پيوندهاى اقتصادى منطقه‌اي. با وجود اين، اين پيشنهادها با شرايط تبتى وفق داده شده‌اند تا احتمال اثربخش بودن آنها بيشتر باشد.

يک روش جالب پيشنهاد شده خوددارى از ايجاد تسهيلات بر هزينه فقط براى مصرف فصل شلوغ است، زيرا در غير اين‌صورت استفادهٔ اثربخش از منابع سرمايه‌اى ميسر نمى‌شود. بلکه، اين طرح توصيه مى‌کند که آثار موسى بودن از طريق تبليغات و عنوان قيمت‌گذارى تقليل داده شود، و از امکانات کم‌هزينه مانند اردوهاى چادرى براى تأمين نيازهاى اضافى در فصل شلوغ استفاده شود.

برخى از توصيه‌هاى ارائه‌شده، از قبيل توليد محلى بيشتر اقلام غذائى و صنايع‌دستي، مستلزم برنامه‌ريزى مشروح خواهد بود از جمله توسعه پروژه‌هاى آزمايشى و مساعدت‌هاى فنى و مالي. به‌علاوه ضرورى خواهد بود که به بازاريابى مؤثر اين توليدات توجه شود. هرچند، تجربه استفاده در اين روش‌ها در جاهاى ديگر نشان مى‌دهد که چنان سرمايه‌گذارى‌هائى مى‌تواند در افزايش توليد محلى ذى‌قيمت باشد.