|
|
| |
نام فارسى |
|
سيکلوفسفاميد |
|
|
| |
نام انگليسى |
|
CYCLOPHOSPHAMIDE |
|
|
| |
نام تجارى دارو |
|
Cytoxan, neosar, Procytax |
|
|
| |
گروه دارويى |
|
آنتي‌نئوپلاستيك - آلكيله‌كننده |
|
|
| |
گروه شيميايى دارو |
|
نيتروژن موستارد. |
|
|
| |
مكانيسم اثر |
|
با آلكيله كردن RNA،DNA، آنزيم‌هائى را كه سبب ساختن اسيدهاى آمينه در پروتئين‌ها مي‌شوند را مهار مي‌‌كند درضمن باعث اتصال رشته‌هاى DNA مي‌شود. و بر نوروبلاستوم پستان اثردارد. |
|
|
| |
موارد مصرف |
|
بيمارى هوچكين، لنفوم‌ها، لوسمي، سرطان دستگاه توليدمثل خانم‌ها، سرطان ريه و پروستات، ميلوم مولتيپل، نوروبلاستوم، رتينوبلاستوم، ساركوم يوئينگ. |
|
|
| |
ميزان مصرف |
|
بالغين: مصرف خوراكى در ابتدا با دوز 5-1 ميلي‌گرم / كيلوگرم به‌صورت خوراكى به‌مدت 2 الى 5 روز سپس دوز نگهدارنده حدود 5-1 ميلي‌گرم / كيلوگرم هر 10-7 روز داده مي‌شود. در تزريق وريدى در ابتدا 50-40 ميلي‌گرم/ كيلوگرم در دوزهاى منقسم و طى مدت 2-5 روز و سپس دوز نگهدارنده حدود 15-10 ميلي‌گرم / كيلوگرم در هر 10-7 روز و يا 5-3 ميلي‌گرم / كيلوگرم در هر 3 روز داده مي‌شود.
بچه‌ها: مصرف خوراكى يا تزريق وريدى 8-2 ميلي‌گرم / كيلوگرم و يا 250-60 ميلي‌گرم بر مترمربع و در دوزهاى منقسم به‌مدت 6 روز يا بيشتر داده مي‌شود و سپس درمان نگهدارنده 15-10 ميلي‌گرم / كيلوگرم در هر 10-7 روز يا 30 ميلي‌گرم/ كيلوگرم در هر 4-3 هفته داده مي‌شود. درصورت بروز دپرسيون مغز استخوان دوز دارو را به نصف مقدار قبلى كاهش دهيد.
پلي‌ميوزيت، آرتريت روماتوئيد، گرانولوماتوز وگنر:
بالغين: 1 تا 3mg/kg بصورت خوراكي.
موارد منع مصرف: در شيردهى و حاملگى (در گروه D قرار دارد)، سن باروري، عفونت فعال، واكسن‌هاى زنده ويروسي، مهار مغز استخوان. |
|
|
| |
توضيحات دارو |
|
عوارض جانبي:
قلبى عروقي: مسموميت قلبى (در دوزهاى بالا).
خوني: ترومبوسيتوپني، لكوپني، پان‌سيتوپني، مهار مغز استخوان، لوسمى ميلوئيد حاد.
گوارشي: تهوع، استفراغ، اسهال، كاهش وزن، كوليت، مسموميت كبدي.
ادرارى تناسلي: سيستيت هموراژيك، خون در ادرار، نئوپلاسم، آمنوره، آزوسپرمي، ناتوانى جنسي، عقيمي، فيبروز تخمدان.
پوست: آلوپسي، درماتيت، پيگمانتاسيون بستر ناخن‌ها، خطوط برجسته و متقاطع ناخن.
تنفسي: فيبروز ريوى بينابيني، آمبولي، ادم ريوي.
اندوکرين: سندرم ترشح نامتناسب ADH.
سيستم عصبى مرکزي: سردرد: سرگيجه.
احتياطات:
سابقه درمان راديوتراپي، اختلال عملکرد کليه و کبد، استروئيد درماني، ارتشاح متاستاتيک BM، سابقه سنگ اوراتي، نقرس، با احتياط مصرف شود.
فارماکوکينتيک: جذب گوارشي: کامل. اوج اثر: خوراکى يک ساعت. انتشار: از CNS هم رد مي‌شود. متابوليسم: کبدي. دفع: کليوى (نيمه عمر: ۶ـ۴ ساعت).
تداخلات داروئي: باعث تشديد انسداد عصبى ـ عضلانى سوکسينيل کولين مي‌شود مصرف همزمان با دوکسوروبيسين باعث تشديد سميت قلبى مي‌شود.
ملاحظات پرستاري:
پيگيرى آزمايشگاهي:
ـ CBC، درصد لکوسيت‌ها و شمارش پلاکتى هر هفته لازم است، در صورتي‌که WBC کمتر از ۴۰۰۰ يا پلاکت کمتر از ۷۵۰۰۰ شد به پزشک اطلاع دهيد.
ـ تست‌هاى عملکرد ريوى و عکس با اشعه X از قفسه صدرى طى مدت درمان انجام شود، گرفتن عکس قفسه صدرى بايد هر ۲ هفته يک‌بار انجام گردد.
ـ تست‌هاى کليوي: BUN، اسيد اوريک سرم و کليرانس کراتينين ادرار قبل و حين درمان انجام شود.
ـ ميزان I&O ، کاهش ادرار به کمتر از ۳۰ ميلي‌ليتر در ساعت را گزارش کنيد.
ـ دماى بدن بيمار را هر ۴ ساعت (ممکن است شروع عفونت را نشان بدهد).
ـ در صورت لزوم تست‌هاى عملکرد کبدى قبل و حين درمان بررسى شود (بيليروبين LDH, ALT, AST) و يا هر ماه يک بار انجام شود.
توصيه‌ها:
ـ بيمار را از طريق مايعات وريدى يا خوراکى قبل از شيمي‌درمانى هيدراته کنيد.
ـ قبل از مصرف فرم خوراکى دارو به بيمار آنتي‌اسيد خوراکى بدهيد، دارو را بعد از شام و قبل از خواب مصرف کند.
ـ براى جلوگيرى از استفراغ و در صورت لزوم ۶۰ـ۳۰ دقيقه قبل از شروع درمان به بيمار داروى ضداستفراغ بدهيد.
ـ براى تنظيم سطح پلاسمائى اسيد اوريک و قليائى کردن ادرار از آلوپورينول يا بي‌کربنات سديم استفاده کنيد.
ـ از افزايش ميزان اسيداوريک خون جلوگيرى کنيد.
ـ براى پيشگيرى از عفونت‌ها از آنتي‌بيوتيک استفاده کنيد.
ـ تزريق وريدى بعد از رقيق کردن ۱۰۰ ميلي‌گرم دارو در ۵ ميلي‌ليتر از آب مقطر يا آب باکتريواستاتيک انجام مي‌شود و مي‌توان دارو را در ۲۵۰ ميلي‌ليتر از محلول مناسب براى رقت بيشتر حل کرد.
ـ تزريق آهسته وريدى (طى مدت سه دقيقه) با استفاده از سوزن شماره ۲۱ و ۲۳ و ۲۵ انجام شود محل تزريق را از نظر تحريک يا فلبيت بررسى کنيد.
ـ براى درد بيمار از ضددردهاى موضعى يا سيستميک استفاده کنيد.
ـ براى عفونت از داروهاى موضعى يا سيستميک استفاده شود.
ـ دارو صبح مصرف شود و دوز قبل از خواب دارو را مي‌توان حذف نمود.
ـ در ظروف دربسته و دماى اتاق نگهدارى شود.
ـ از ضدعفوني شديد طبى استفاده شود در صورت پائين بودن WBC بيمار را قرنطينه سازيد.
ـ مراقبت‌هاى ويژه از پوست انجام شود.
ـ ورزش‌هاى تنفسى عميق در بيمار ۴ـ۳ بار در روز انجام شود بيمار را در وضعيت نيمه نشسته بخوابانيد (semi-fowler,s position)
ـ افزايش مصرف مايعات تا ۳ـ۲ ليتر در روز براى جلوگيرى از رسوب املاح اورات و تشکيل سنگ در کليه و کاهش سيستيت خونريزي‌دهنده.
ـ رژيم غذائى داراى پورين کم باشد: گوشت‌هاى ارگانى (کليه، جگر)، لوبياى سرخ‌کرده و نخود براى قليائى کردن ادرار استفاده مي‌شود.
ـ شستشوى مکرر دهان با آب و بي‌کربنات سديم روزى ۴ـ۳ مرتبه و مسواک‌کردن دندان‌ها با مسواک نرم يا اپليکاتور کتانى براى جلوگيرى از عفونت دهان و استفاده از نخ ابريشمى دندان.
ـ کمپرس گرم موضع تزريق به‌خاطر التهاب موجود.
ارزيابى باليني:
خونريزي: خون در ادرار، يا خون مخفي، کبودى يا پتشي، سطوح مخاطى و سوراخ‌ها هر ۸ ساعت بررسى کنيد.
تنگى نفس، رال، سرفه بدون خلط، درد قفسه صدرى و تاکي‌پنه را بررسى کنيد.
ترجيح غذائي: ليستى از غذاهائى که دوست دارد و يا دوست ندارد تهيه شود.
اثرات آلوپسى بر وضعيت جسماني، در مورد احساس مريض در مورد تغييرات موجود در بدن با بيمار بحث کنيد.
زردشدن پوست و اسکلرا و تيره‌شدن ادرار، مدفوع خاک رسي، خارش پوست، درد شکمي، تب و اسهال ارزيابى شود.
ادم پاها، درد مفاصل، درد معده و لرز را بررسى کنيد.
التهاب سطوح مخاطي، و ترک‌هائى جلدى را بررسى کنيد.
بررسى حفره دهان هر ۸ ساعت از نظر خشکي، زخم‌هاى سطحى و عمقى و لکه‌هاى سفيد يا درد در دهان و خونريزى از آن و درد هنگام بلعيدن غذا، براى بيمار گزيلوکائين تجويز کنيد.
علائم نشان‌دهنده واکنش‌هاى شديد حساسيتي: راش، خارش، کهير، ضايعات خارش‌دار پوست، تحريک پوست و گرگرفتگي، بررسى شود.
تاکي‌پنه، تغييرات نوار قلبي، تنگي‌نفس، ادم و خستگى بررسى شود.
آموزش به بيمار و خانواده:
ـ که قرنطينه محافظتى به‌طور احتياطى انجام شود.
ـ که ناتوانى جنسى يا آمنوره ممکن است رخ دهد که با قطع درمان برگشت‌پذير هستند.
ـ هرگونه تغييرات تنفسى يا سرفه اطلاع داده شود.
ـ که طى درمان موها ممکن است از دست برود لذا يک کلاه‌گيس ممکن است باعث شود بيمار احساس بهترى داشته باشد، قوام و رنگ موهاى جديد ممکن است متفاوت با وضعيت قبل باشد.
ـ از خوردن غذاهاى حتوى اسيد سيتريک و يا داراى قوام سخت و داغ خوددارى کنند.
ـ هرگونه خونريزي، لکه‌هاى سفيد يا زخم‌هاى دهانى را به پزشک اطلاع دهند به بيمار بگوئيد که دهانش را هر روز معاينه کند.
ـ علائم عفونت را گزارش کنند: افزايش دماى بدن، گلودرد و علائم سرماخوردگي.
ـ علائم آنمى را گزارش کنند: خستگي، سردرد، غش، تنفس کوتاه، تحريک‌پذيري.
ـ خونريزى را گزارش کنند: از تيغ يا دهان‌شويه‌هاى تجارتى استفاده نکنند.
تداخل با تست‌هاى آزمايشگاهي:
افزايش در: اسيد اوريک
مثبت کاذب: تست پاپ‌اسمير.
منفى کاذب: PPD، تريکوفيتين اوريون، کاناديدا.
کاهش در : پسودوکولين استراز. |
|
|
|
