نقش رهبران در ترویج

چنانچه رهبر را تسهيل‌کنندهٔ روابط اعضا و حافظ عضويت و تأمين‌کننده اهداف گروه بدانيم و عناصر رهبرى را که عبارت است از صفات شخصى رهبر، خصوصيات خلقى پيرو، و موقعيت خاص رهبر مدّنظر قرار دهيم رهبرى را متضمن مشارکت خواهيم يافت. در چنين شرايطي، گروه (پيروان) رهبر را دليل پيروى خود مى‌دانند و رهبر پيروان را دليل رهبرى خود مى‌بيند به‌نحوى که مرزى بين اين دو جزء مشارکت برانگيخته مشاهده نمى‌شود. در واقع مشارکت پل ارتباطى بين رهبرى و پيروى است و رهبرى بدون مشارکت به پيروى نخواهد انجاميد. از همين گذرگاه، رهبرى در پيروى متبلور مى‌شود، نوآورى‌ها به نوپذيرى مى‌انجامد و ايده‌هاى نو با رغبت به‌کار گرفته مى‌شوند تا جائى که نهايتاً توسعهٔ کشاورزى و فرهنگ روستائى به‌خوبى مشاهده کرد.

رهبرى فنى موقعيتى است که براى عوامل ترويج يک‌باره و خلق‌الساعه پديد نمى‌آيد و نمى‌توان انتظار داشت مردم در بدو ورود مروج او را در چنين موقعيتى بيابند زيرا اين موقعيت بسيار حساس است و دستيابى به آن نياز به وقت، تلاش و امکانات فراوان دارد. از سوى ديگر براى اينکه مروج به‌عنوان رهبر فنى براى مردم شناخته شود و اعتماد آنها را در اين زمينه کسب کند ابتدا به کسب اعتبار کافى در منطقه همت گمارد و به‌جائى برسد که مردم خود را در او ببينند و حتى خواسته‌ها و نيازهاى آنها را پيش از اينکه ابراز کنند در انديشه‌ها و افکار او بيابند.

مروج هرگز نمى‌تواند و نبايد به اتکاء ساليان دراز خدمت خود تصور کند که مى‌تواند امرى را به تنهائى و ابتدا به ساکن در منطقه‌اى که تازه به آن وارد شده است، رايج سازد و انتظار داشته باشد مردم بلادرنگ از او پيروى کنند. چه آنان تا شخصى را به‌طور ذهنى يا عملى برتر از خود نيابند و بزرگان خود را پيرو او نبينند به گفتهٔ او عمل نمى‌کنند و آنچه را که براى آنها تازگى دارد به فوريت نمى‌پديرند.

در چنين وضعيتى مروج دو راه بيشتر در پيش رو ندارد يا از آنجا رخت بربندد و راهى ديار ديگرى شود تا اينکه مصرانه با توجه به اصل هدايت که در جهت ارشاد و هدايت مردم صورت مى‌گيرد در پيشبرد برنامه‌هاى آموزشى آنان همت گمارد و بر اثر عملکردهاى مطلوب ميان آنان موقعيت شايسته‌اى کسب کند.

بديهى است مروج براى آنکه نيروى ايستادگى خود را تقويت کند و آرمان‌ەاى آنها را تحقق بخشد مسلماً نياز به پشتيباني، حمايت و همکارى کسانى دارد که زودتر از ساير افراد در منطقه مسائل را درک مى‌کنند و ديدگاه‌هاى سازنده را مى‌پذيرند و کمتر نياز به کنکاش و تلاقى انديشه و بينش و افکار دارند. اين نوع افراد که ذاتاً پيشرو بار آمده‌اند در تمامى موارد ثابت نخواهد بود؛ بر حسب نوع برنامه، افراد خاصى با ديدگاه‌هاى مشترک يا نزديک با مروج با او همگانى و همکارى خواهند کرد. اين افراد بر حسب نوع مشارکتى که در هر برنامه به‌عهده مى‌گيرند رهبر داوطلب گفته شد آنان را مطالعه کرد تا در صورتى که ضوابط ويژگى‌هاى آنان بر معيارهاى مورد قبول جامعه منطبق باشد براى هدايت ساير افراد منطقه از آنان استفاده شود. بنابر اين براى اينکه مروج بتواند در فعاليت‌هاى خود موقعيت کسب کند، مردم را به راهى که به صلاح آنها است هدايت نمايد، مشکلات آنان را برطرف کند و به‌عبارت ديگر بازتاب نداى خود را به‌ وضوح در ميان مردم بشنود بايد از مجارى موجود در ميان آنان استفاده کند و پيام و برنامه‌هاى خود را از ان طريق به مردم ارسال دارد تا آنکه ويژگى‌هاى او راه ارتباطى جديد ديگرى به‌عنوان مجرى مروج در منطقه باز کند که در اين صورت اگر تلاش‌هاى او مطابق با زمينه‌هاى اجتماعى و باورهاى مردم باشد به‌عنوان رهبر فنى در منطقه پذيرفته مى‌شود.

از آن پس تمامى امور مربوط به ترويج کشاورزى بايد از اين مسير ارتباطى به مردم منطقه ارائه گردد تا اعتبار فنى مروج را افزايش دهد، پديدهٔ مورد نظر با سرعت بيشترى در ميان مردم رايج شود، منطقه از حالت آزمايشگاه عوامل مختلف اجرائي، آموزشي، پژوهشي، خدماتى و غيره در آيد و حقانيت و موجوديت ارزشمند مردم در منطقه محفوظ بماند.