کره جنوبی

تأسيس مناطق پردازش صادرات در کرهٔ جنوبى در راستا و به دنبال اتخاذ استراتژى توسعه صادرات در اوائل دههٔ ۱۹۶۰ صورت گرفت.

در مورد کيفيت اعمال استراتژى توسعه صادرات، در جمهورى کره، به اختصار مى‌توان چنين گفت: استراتژى يادشده داراى سه مرحله اساسى بوده است: مرحله اول، که 'نوزادى صنايع' نام داشت، صنعت از حمايت گمرکى و سوبسيدها برخوردار بود، البته حمايت‌ها در طى يک برنامه زمان‌بندى شده و نه بيش از آن ادامه دارد، در اين مرحله طى برنامه پنج‌ساله اول (۱۹۶۲-۱۹۶۶) سه رشته نساجي، پوشاک، و کفش، طى برنامه دوم (۱۹۶۷-۱۹۷۱)، رشته‌هاى مونتاژ کالاهاى الکتريکي، کشتى‌سازي، کود شيميائي، فولاد، طى برنامه پنج‌ساله سوم (۱۹۷۲-۱۹۷۶) رشته‌هاى مونتاژ وسايل نقليه اتومبيل، کالاهاى الکترونيکى مصرفي، مصنوعات و ابزارهاى دقيق، محصولات فلزي، طى برنامه پنج‌ساله چهارم (۱۹۷۷-۱۹۸۱) رشته‌هاى قطعات خودرو، ماشين‌ابزار، ماشين‌آلات برقى سنگين، نيمه‌هادى‌ها و بالاخره در برنامه پنج‌ساله پنجم (۱۹۸۲-۱۹۸۶) علاوه بر همه رشته‌هاى يادشده، صنعت انفورماتيک مورد حمايت قرار گرفتند.

در مرحله دوم، يعنى 'رقابتى شدن صنايع' حمايت کامل از صنايع مرحله اول برداشته شد و زمينه‌هاى صادرات و در معرض رقابت بين‌المللى قرار گرفتن آنها مهيا گرديد. طى سال‌هاى ۱۹۶۶-۱۹۷۱ رشته‌هاى نساجي، پوشاک، کفش و در سال‌هاى ۱۹۷۲ - ۱۹۷۶ رشته‌هاى مونتاژ کالاهاى الکتريکي، کشتى‌سازي، کود شيميائي، فولاد، و طى سال‌هاى ۱۹۷۷ - ۱۹۸۱، مونتاژ وسايل نقليهٔ اتومبيل، کالاهاى الکترونيکى مصرفي، مصنوعات و ابزارهاى دقيق، محصولات فلزي، و در سال‌هاى ۱۹۸۲ - ۱۹۸۶ رشته‌هاى قطعات خودرو، ماشين‌ابزار، ماشين‌آلات برقى سنگين و نيمه‌هادى‌ها، در مرحله دوم استراتژى توسعهٔ صادرات جمهورى کره قرار گرفتند.

در مرحله سوم که 'پايدارى و خودنگاهدارى صنايع' ناميده مى‌شود، صنايع روى پاى خود ايستاده و به انواع رقابت‌هاى سالم، مانند: متنوع کردن، توسعه دادن، و ... مى‌پردازند. صنايع نساجي، پوشاک و کفش در طى سال‌هاى ۱۹۷۲ - ۱۹۷۶ به مرحله سوم رسيدند. هم‌چنين در سال‌هاى ۱۹۷۷ - ۱۹۸۱ مونتاژ کالاهاى الکتريکي، کشتى‌سازي، کودشيميائي، فولاد و در سال‌هاى ۱۹۸۲ - ۱۹۸۶ رشته‌هاى مونتاژ وسايل نقليه اتومبيل، کالاهاى الکترونيکى مصرفي، مصنوعات و ابزارهاى دقيق و محصولات فلزى وارد مرحله سوم استراتژى توسعه صادرات گرديدند. البته در اين دوره صنعتى شدن در زمينه ساخت قطعات خودرو، با برخى مشکلات روبه‌رو شد، ولى در اين‌باره هم توان تکنولوژيک بالا رفته اگرچه به مرحله خودکفائى نرسيده است. جايگاه هر رشته صنعتي، در هر يک از مراحل سه‌گانه، و در پنج برنامه پنج‌ساله جمهورى کره، نشان‌دهندهٔ برنامه زمان‌بندى شدهٔ دقيق اين کشور است.

مناطق پردازش صادرات جمهورى کره به‌عنوان ابزارى در جهت اجراء استراتژى توسعه صادرات در قالب سه مرحله يادشده به کار گرفته شده است.

منطقه آزاد 'ماسان' (Masan) در سال ۱۹۷۱ و منطقه 'ايري' (Iri) در سال ۱۹۷۳ شروع به فعاليت کردند. بدين ترتيب جمهورى کره سعى کرد تا از طريق جلب سرمايه‌هاى خارجى افزايش فرصت‌هاى شغلى و ايجاد تسهيل در انتقال تکنولوژى و دانش فني، سياست توسعه صادرات را پى‌گيرى نمايد. در اين ميان جلب سرمايه‌هاى خارجى براى کره، از اهيمت خاصى برخوردار بود؛ چرا که امکان تداوم رشد صادرات صرفاً با استفاده از منابع داخلى و بدون کمک گرفتن از منابع خارجى در بلندمدت وجود نداشت. هدف‌هاى تأسيس مناطق آزاد در کره جنوبي، شامل: مدرنيزه کردن تجهيزات توليد و آسان‌سازى توليد انبوه تقويت قدرت رقابتى صنايع صادراتى و افزايش درآمدهاى ارزي، گسترش بازارهاى صادراتى و حمايت‌هاى مالى و ادراى از صنايع صادراتى مى‌گرديدند، که در ارتباط تنگاتنگ با مراحل سه‌گانه استراتژى توسعه صادرات بودند.

A.P.O EXPORT PROCESSING ZONES IN ASIA: SOME DIMENSIONS

در کرهٔ جنوبى وظيفه اداره 'منطقه پردازش صادرات' بر عهدهٔ وزارت بازرگانى و صنايع کره مى‌باشد. اين وزارتخانه وظايف مختلفي، همچون: حفاظت از کالاها و اموال دولتي، اخذ درآمدها، عقد قرار داد اجارۀ زمين، صدور پروانه و اجازهٔ فعاليت براى شرکت‌ها، بيمه کردن حوادث صنعتي، نظارت بر ورود و صدور کالا، صدور مجوز براى اين نوع از فعاليت‌ها و بالاخره بررسى و تجزيه و تحليل درخواست‌هاى مربوط به سرمايه‌گذارى‌هاى خارجى و انتقال تکنولوژى را بر عهده دارد.

برقرارى معافيت‌هاى مختلف در زمينه‌هاى درآمد، ثروت، حقوق گمرکى و ارزش افزوده کالاهاى سرمايه‌اى وارد شده، زمينه‌ساز تشويق سرمايه‌هاى خارجى براى ورود به جمهورى کره بوده است.

توجه به کم و کيفيت سرمايه‌گذارى داخلى و خارجي، در مناطق آزاد کره جنوبي، نکات آموزنده‌اى را به‌دست مى‌دهد. از لحاظ نوع فعاليت‌هاى صنعتى و تنوع آنها با توجه به جدول زير بايد گفت:

'مناطق ايرى و ماسان ساختارهاى بخشى کاملاً متمايزى را ظاهر مى‌سازند؛ در منطقه ماسان بخش‌هاى برق و الکترونيک حاکميت دارند و در منطقه ايرى صنايع منسوجات و پوشاک غالب هستند ... در مجموع دو منطقه، بخش‌هاى برق و الکترونيک با ۲۵ درصد از کل بنگاه‌ها و ۵۲ درصد از کل سرمايه‌گذاري، در رتبهٔ اول قرار دارند. با اين وجود، فعاليت در بخش فلزات سهمى معادل ۱۷ درصد و ابزار دقيقه ۹ درصد از کل سرمايه‌گذارى را تشکيل مى‌دهند. ساختار بخشى مناطق پردازش صادرات در جمهورى کره متنوع‌تر از ديگر مناطق، در سراسر جهان است' .

مأخذ 'عملکرد پردازش صادرات کره جنوبي' ترجمه محمدرضا رفعتي، ماهنامه بررسى‌هاى بازرگاني، سال پنجم، شمارهٔ ۶، آبان ۱۳۷۰، ص ۶۶.