فتق‌ هیاتال ـ hiatal hernia

فتق‌ هیاتال‌ عبارت‌ است‌ از ضعف‌ یا كشیده‌ شدن‌ سوراخی‌ كه‌ در عضله‌ دیافراگم‌ وجود دارد و مری‌ از طریق‌ آن‌ از قفسه‌ سینه‌ به‌ درون‌ حفره‌ شكم‌ وارد می‌شود و كمی‌ بعد به‌ معده‌ می‌رسد. زمانی‌ كه‌ این‌ سوراخ‌ ضعیف‌ شود، اسید معده‌ از درون‌ معده‌ به‌ مری‌ بر می‌گردد و مری‌ را آزرده‌ می‌سازد. قسمتی‌ از معده‌ حتی‌ ممكن‌ است‌ از این‌ سوراخ‌ به‌ قفسه‌ سینه‌ وارد شود.

ـ علایم‌ شایع‌:

علایم‌ زیر معمولاً در عرض‌ یك‌ ساعت‌ یا بیشتر پس‌ از خوردن‌ غذا به‌ وجود می‌آیند:

۱. آروغ‌ زدن‌

۲. ندرتاً مشكل‌ در بلع‌

۳. بالا آوردن‌

۴. سوزش‌ سر دل‌. امكان‌ دارد با حمله‌ قلبی‌ اشتباه‌ گرفته‌ شود.

ـ علل‌ بیماری:

علت‌ زمینه‌ساز آن‌ مشخص‌ نشده‌ است‌.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. چاقی‌

۲. حاملگی‌

۳. سیگار كشیدن‌

۴. سن‌ بالای‌ 50 سال‌

۵. یبوست‌ مزمن‌ و زورزدن‌ به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌

۶. ضعف‌ مادرزادی‌ در حلقه‌ عضلانی‌ در دیافراگم‌ كه‌ مری‌ از آن‌ عبور كرده‌ و به‌ معده‌ می‌پیوندد.

۷. ضربه‌ به‌ شكم‌ كه‌ باعث‌ وارد آمدن‌ آن‌ چنان‌ فشاری‌ شود كه‌ در قسمتی‌ از دیافراگم‌ سوراخ‌ ایجاد كند.

۸. زور زدن‌ یا برداشتن‌ بار سنگین‌ به‌ طور مداوم‌ كه‌ باعث‌ می‌شود عضلات‌ شكم‌ مرتباً منقبض‌ شوند.

ـ پیشگیری‌:

راه‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ وجود ندارد.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

علایم‌ را معمولاً می‌توان‌ كنترل‌ نمود. اگر علایم‌ را نتوان‌ كنترل‌ نمود و آزردگی‌ مری‌ باعث‌ بروز زخم‌ و تشكیل‌ بافت‌ جوشگاهی‌ شود، این‌ بیماری‌ را می‌توان‌ با جراحی‌ برطرف‌ كرد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

خونریزی‌ از مری‌. این‌ خونریزی‌ ممكن‌ است‌ شدید باشد و منجر به‌ شوك‌ شود. اشتباه‌ گرفتن‌ آن‌ با حمله‌ قلبی‌.

ـ درمان‌:

۱. عكسبرداری‌ با اشعه‌ ایكس‌ از مری‌ و معده‌

۲. دیدن‌ مری‌ و معده‌ به‌ كمك‌ آندوسكپی‌. اگر شك‌ به‌ سرطان‌ وجود داشته‌ باشد، مقدار كمی‌ از بافت‌ ممكن‌ است‌ برای‌ بررسی‌ پاتولوژی‌ برداشته‌ شود. امكان‌ دارد برای‌ تأیید ضعف‌ عضلانی‌ در ناحیه‌ پیوستگی‌ مری‌ به‌ معده‌، مانومتری‌ (فشارسنجی‌) انجام‌ شود.

۳. اهداف‌ اصلی‌ درمان‌ عبارتند از تخفیف‌ علایم‌ و نیز پیشگیری‌ و درمان‌ عوارض‌. در ابتدا درمان‌ طبی‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.

۴. سر تخت‌ خود را 15-10 سانتی‌متر بالا ببرید. این‌ كار كمك‌ می‌كند كه‌ اسید معده‌ به‌ كمك‌ جاذبه‌ از قسمت‌ دچار فتق‌ معده‌ دور شوند.

۵. سیگار نكشید.

۶. لباس‌ تنگ‌ نپوشید.

۷. به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌، ادرار، یا بلند كردن‌ بار سنگین‌ زور نزنید.

۸. ندرتاً جراحی‌ برای‌ ترمیم‌ ضعف‌ موجود در ناحیه‌ عبور مری‌ از دیافراگم‌ و حفظ‌ معده‌ در جای‌ طبیعی‌ خود

ـ داروها:

داروهای‌ ضد اسید. در بعضی‌ از افراد، وقتی‌ یك‌ ساعت‌ قبل‌ از هر وعده‌ غذایی‌ و قبل‌ از خواب‌ خورده‌ شوند بیشترین‌ اثر را دارند. اما در بعضی‌ دیگر، وقتی‌ 2-1 ساعت‌ بعد از هر وعده‌ غذایی‌ و قبل‌ از خواب‌ خورده‌ شوند بیشترین‌ اثر را دارند. سعی‌ كنید هر دو روش‌ را امتحان‌ كنید تا بهترین‌ حالت‌ برای‌ شما مشخص‌ شود. نرم‌كننده‌های‌ مدفوع‌، امكان‌ دارد داروهایی‌ كه‌ تخلیه‌ معده‌ را سریع‌تر می‌كنند تجویز شوند.

ـ فعالیت‌:

بلافاصله‌ پس‌ از غذا خوردن‌ دراز نكشید یا خم‌ نشوید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

از خوردن‌ حجم‌ زیادی‌ از غذا در هر وعده‌ خودداری‌ كنید. در عوض‌، 5-4 وعده‌ غذایی‌ كوچك‌ در روز بخورید. قبل‌ از خواب‌ حداقل‌ برای‌ 2 ساعت‌ چیزی‌ نخورید. اگر اضافه‌ وزن‌ دارید، وزن‌ خود را كم‌ كنید. خیلی‌ اتفاق‌ افتاده‌ است‌ كه‌ علایم‌ پس‌ از پایین‌تر رفتن‌ از یك‌ وزن‌ مشخص‌ برطرف‌ شده‌اند. از نوشیدنی‌های‌ الكلی‌، نوشیدنی‌های‌ حاوی‌ كافئین‌ (قهوه‌، چای‌، كاكائو، نوشابه‌) و هرگونه‌ غذا، آب‌ میوه‌ یا ادویه‌ای‌ كه‌ علایم‌ را بدتر می‌كنند پرهیز كنید. آهسته‌ غذا بخورید.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. استفراغ‌ خونی‌ یا استفراغ‌ مكرر دیده‌ شود.

۲. دچار افزایش‌ درجه‌ حرارت‌ به‌ 8/37 سانتی‌گراد شده‌اید.

۳. علایم‌ با یك‌ ماده‌ درمان‌ بهبود نیابند.

۴. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ علایم‌ فتق‌ معده‌ را دارید، خصوصاً احساس‌ این‌ كه‌ غذا در زیر جناغ‌ سینه‌ گیر می‌كند. اگر همراه‌ درد تنگی‌ نفس‌، تعریق‌ یا تهوع‌ وجود داشت‌، بلافاصله‌ مراجعه‌ كنید.