در ستایش میرمیران

شغلی که مطمح نظر کیمیاگر است		تحصیل اتحاد صفات مس و زر است
این فعل پر شکوه نیاید ز هر گروه		زان صنف خاص کاین عمل آید یکی خور است
فرعی‌ست این عمل ز اصول کمال خور		وین اصل در جریده حکمت مقرر است
در چشم ظاهر است بزرگ این عمل ولی		گر بنگری به دیده‌ی باطن محقر است
عرض زر از جبلت مس سهل صنعتی‌ست		قلاب شهر نیز باین معرض اندر است
از کیمیا مراد نه اینست نزد عقل		کن صنعت از قبیل عملهای دیگر است
تحقیق اگر ز من شنوی اصل کیمیا		فیضی بود که در نظر شاه مضمر است
فیضی که جان پاک کند جسم خاک را		کی با سرشت زیبق و گوگرد احمر است
این فیض کامل از نظری می‌کند ظهور		کش چشم لطف و مرحمت شاه مظهر است
شاهی که با مشاهده اعتبار او		هستی و نیستی دو گیتی برابر است
ماهی که در معامله مهرش آفتاب		در ذروه‌ی کمال خود از ذره کمتر است
یعنی غیاث دین محمد که درگهش		جای تفاخر سر خاقان و قیصر است
اکسیر دولت ابدی در جناب اوست		دولت در آن سر است که بر خاک این در است
طعنش رسد به ناصیه‌ی نور پاش مهر		آن جبهه کش سجود در او میسر است
از شخص آفرینش و از پیکر وجود		در رتبه دیگران همه پایند و او سر است
آنجا که بحث منزلت پا و سر کند		داند خرد کزین دو که لایق به افسر است
در خدمت ستاره‌ی بخت بلند اوست		گر سعد اصغر است و گر سعد اکبر است
با آب کرد آتش سوزان به عدل او		صلحی چنان که بط همه جا با سمندر است
گر شیر در زمان بهار عدالتش		بیند رخ غزاله که از لاله احمر است
از خوف تب کند که مبادا گمان برند		کن سرخی از تپانچه‌ی ظلم غضنفر است
آنجا که نفس نامیه را تربیت کند		لطفش که ظل او همه جا فیض گستر است
رویاند از زمین فنا سبزه‌ی بقا		آبی که چشمه‌اش دم شمشیر و خنجر است
گر عرصه‌ی عبور فتد خیل مور را		آیینه‌ای که روشن از آن رای انور است
اعمی ز هم جدا کند اندر اشعه‌اش		هر نقش پای مور که بر روی جوهر است
ای کز درر فشانی ابر عطای تست		هر گوهری که در صدف بحر اخضر است
درویشخانه‌ای که جهان داشت پیش از این		از بخشش تو رشک سرای توانگر است
هر بیوه‌ای که چرخی و دوکی نهاده پیش		در شغل رشته تافتن عقد گوهر است
در حجله‌ای که حفظ تو مشاطگی کند		ای کز تو نوعروس جهان غرق زیور است
چون شبنمی که بر رخ غنچه‌ست حلیه بند		سیماب قطره زیور رخسار اخگر است
از شرم خاطر تو که نازیست بی‌دخان		هرجا که شعله ایست رخش از عرق تر است
عدل تو قاضیی است که پیوسته بهر عقد		در مجلس عروسی باز و کبوتر است
گوی سپهر مجمره‌ی تست و اندر او		خورشید و ماه عنبر سوزان اخگر است
دور بقاست مجمره گردان مجلست		روزش فروغ اخگر و شب دود مجمر است
جان عدو چو حمله‌ی قهرت ز دور دید		با جسم گفت وعده به صحرای محشر است
کی در مداد سر نهدش وصف ذات غیر		کلکی که در زلال مدیحت شناور است
از لای منجلاب کجا می‌خورد فریب		آن ماهیی که جلوه گهش آب کوثر است
احکام امر و نهی تو در انتفاع خلق		نایب مناب قول خدا و پیمبر است
شکر حقوق وعد و وعید کلام تو		بر ذمه‌ی لسان مسلمان و کافر است
ای آنکه بهر خدمت در گاه قدر تست		گر جنبش سپهر و گر سیر اختر است
شاهی و چهار حد جهان پایتخت تست		اقطاع هفت چرخ ترا هفت کشور است
«الفقر فخری » است ترا در خطاب قدر		آن خطبه‌ای که زینت نه پایه منبر است
رو زردی از کلاه گدای تو می‌کشد		تاج زری که بر سر خورشید خاور است
کج نه کلاه گوشه‌ی اقبال سرمدی		مستغنیانه باش که این از تو درخور است
وحشی بلند شد سخنت بی‌ادب مباش		کوتاه کن که این نه حد هر سخنور است
باشد همین دعا و ثنا از تو خوشنما		زین هر دو چون گذشت سکوت از تو خوشتر است
گر چه ثنا خوش است ولی در دعا فزای		کاین زینت اجابت و آن زیب دفتر است
تا هر چه جز خداست بود جوهر و عرض		وز حکم عقل نسبت ایشان مقرر است
بادا امور کل جهان را به ذات تو		آن نوع نسبتی که عرض را به جوهر است