تعریف و اهداف تربیت‌بدنی در مدارس

تربيت‌بدنى در لغت به‌معنى پرورش بدن به‌وسيله ورزش‌هاى گوناگون است و مجموعه فعاليت‌هائى است که اگر متناسب با ويژگى‌هاى سنى انجام شود، فرد را براى يادگيرى مهارت‌هاى مختلف ورزشى آماده مى‌سازد. اين اصطلاح امروزه براى شاخه‌اى از علم نيز به‌کار برده مى‌شود که در آن، شيوه‌هاى گوناگون پرورش بدن به‌‌وسيله ورزش، در مراحل مختلف رشد، بررسى مى‌شود. اهداف تربيت‌بدنى را در دو گروه اهداف اختصاصى و اجتماعى مى‌توان تقسيم‌بندى و مطالعه نمود:

هدف‌هاى اختصاصى

هدف‌هاى اختصاصى به هدف‌هائى گفته مى‌شود که به افزايش قابليت‌هاى جسمانى مى‌پردازد. اين هدف‌ها با در نظر گرفتن نيازهاى رشدي، در سه دسته به شرح زير قابل بررسى‌ هستند:

۱. توسعه توانائى‌ها و مهارت‌هاى بنيادى در کودکان:

کودکان با مجموعه‌اى از توانائى‌هاى حرکتى وارد دبستان مى‌شوند. بنابراين فراهم کردن موقعيت‌هاى مختلف حرکتى در جهت توسعه هر چه بيشتر اين توانائى‌ها، سبب پايه‌ريزى مهارت‌هاى بنيادى آنها مى‌شود. توسعه اين توانائى‌ها به شکل‌هاى مختلف امکان‌پذير است که عبارتند از: فعاليت‌هاى حرکتى مانند انواع راه رفتن، دويدن، جهيدن و لِى‌لِى کردن، فعاليت‌هاى مهارتى مانند پرتاب کردن، شوت کردن، دريبل کردن، گرفتن توپ، طناب‌بازي، بالا رفتن و پائين آمدن، آويزان شدن و حمل وسايل اشياء، فعاليت‌هاى غيرحرکتى مانند خم شدن، پيچ و تاب دادن بدن، کشش بدن، حفظ تعادل بدن، فعاليت‌هاى ژيمناستيکى و شيرين‌کارى مانند حرکت‌هاى تطبيقى و شکل‌سازي.

۲. توسعه قابليت‌هاى جسمانى در کودکان و نوجوانان:

کودکان، به‌ويژه در دوران دبستان، مراحل رشد و تکامل را طى مى‌کنند و اندام‌هاى گوناگون بدن آنها در حال رشد است. بنابراين افزايش و توسعه قابليت‌هاى جسمانى در اين دوران لازم و ضرورى است، و بايد اين هدف در برنامه‌هاى حرکتى کودکان گنجانده شود. اين قابليت‌هاى جسمانى عبارتند از: قدرت عضلاني، استقامت عضلاني، استقامت عمومى بدن، سرعت، تعادل، هماهنگي، چابکي، عکس‌العمل و حفظ حالت بدن در شکل طبيعي. اگر کودکان اين قابليت‌ها را در دبستان افزايش دهند، وقتى که به دوره راهنمائى مى‌رسند، وضع جسمانى مناسبى خواهند داشت. در اين صورت هدف آموزشى دوره راهنمائى بايد بيشتر بر يادگيرى مهارت‌ها تأکيد داشته باشد.

۳. توسعه مهارت‌هاى ورزشى در نوجوانان و جوانان:

دوران نوجواني، به‌ويژه جواني، مناسب‌ترين زمان براى يادگيرى و توسعه مهارت‌هاى ورزشى است. بنابراين در برنامه آموزشى نوجوانان و جوانان بايد آن را هدف اصلى قرار داد.

هدف‌هاى اجتماعى

پيگيرى هدف‌هاى اختصاصى تربيت‌بدني، دستاوردهاى اجتماعى نيز در بردارد که مى‌تواند از هدف‌هاى تربيت‌بدنى باشد. دبستان نخستين جامعه بزرگى است که کودک پس از خانه، به آن وارد مى‌شود. در اين جامعه است که نهال‌هاى همبستگى با شرکت در فعاليت‌هاى حرکتى و بازى‌هاى گروهى در کودک پايه‌ريزى مى‌شود. در اين فعاليت‌ها است که کودک ياد مى‌گيرد که براى رسيدن به يک هدف بايد تلاش و کوشش کند، از قوانين و مقررات خاصى پيروى نموده و در راه رسيدن به پيروزي، راستى و صداقت و نظم و انضباط را پيشه خود سازد، از شکست‌ها پند گيرد و همراه با پرورش جسم خود، به تزکيه نفس نيز بپردازد.

لازم به ذکر است، هدف‌هاى اختصاصى و اجتماعى تربيت‌بدنى از هم تفکيک ناپذير هستند و هرگز نبايد در برنامه‌هاى آموزشي، هدفى اختصاصى بدون در نظر گرفتن هدف اجتماعى تنظيم و اجراء گردد.