زخم پوست

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. زخم ظاهری غیر عادی دارد، بعد از دو هفته خوب نشده است، یا به سرعت بزرگ می‌شود.

۲. زخم‌ها زیاد می‌شوند یا عود می‌کنند.

۳. تب یا تهوع وجود دارد.

ـ زخم پوست نشانهٔ چیست:

وقتی زخمی بر پوستتان پیدا شود، معمولاً دستگاه ایمنی بدن خود به التیام و ترمیم آن مشغول می‌شود. اما بعضی زخم‌ها مقاوم‌تر از بقیه هستند و به‌آسانی از بین نمی‌روند. زخم پوست صدها علت دارد که بسیاری از آنها را نمی‌توان تشخیص داد و حتی درمانشان بسیار مشکل است. وقتی زخمی ظاهر زشت خود را نشان دهد، سه احتمال وجود دارد: برخی انواع بیماری‌ها در پوست روی می‌دهند؛ گرفتاری در نقطهٔ دیگری از بدن است و به پوست گسترش یافته است؛ یا پوست با چیزی ناخوشایند برای آن تماس داشته است.

نوع آخر شایع‌تر از همه است. پوست محل جذب بسیاری ناراحتی‌هاست، از گزش و نیش حشرات تا نقب زدن انگل‌های ریز در زیر آن. هر یک از اینها هم می‌توانند عفونی شده و زخم به‌وجود آورند. میکروب‌ها هم از عوامل ایجاد زخم هستند.

زشت‌ترین زخم‌ها آنهائی هستند که چرک، دلمه، و قرمزی دارند و در اثر عفونت ریزسازواره‌ها به‌وجود می‌آیند. شایع‌ترین و مسری‌ترین این ریزسازواره‌ها باکتری‌ها هستند. زخم‌هائی که باکتری‌ها به وجود می‌آورند عبارتند از کورک، زردزخم (دانهٔ پوستی قرمز پر از چرک و دلمه‌دار)، و التهاب فولیکولی مو (عفونی شدن فولیکول مو). ویروس‌ها هم بیماری‌های زخم‌داری مثل آبله مرغان، تبخل، زونا، و زگیل ایجاد می‌کنند. و قارچ‌ها هم مهاجمانی هستند که گرفتاری‌هائی مثل ورزشکار و کچلی می‌آورند.

بسیاری از گرفتاری‌های پوست اگر عفونی شوند ایجاد زخم می‌کنند. پوست مبتلا به التهاب یا اکزما بسیار مستعد عفونت پانوی است، مخصوصاً اگر بریدیگئی در پوست وجود داشته باشد (مثلاً در خاراندن). اما تنها عوامل عفونی زخم به‌وجود نمی‌آورند. چیزهائی مثل لکه‌های پیری و کیست هم تومورهای خوش‌خیم پوستی ایجاد می‌کنند. ضایعات پیش سرطانی پوست نیز که به سرطان پوست منجر می‌شوند اول خود را به‌صورت زخم نشان می‌‌دهند.

زخم‌های عمیق، از بین رفتن پوست و زخمی شدن سطح آن ممکن است نشانهٔ وجود بیماری‌های دیگری در داخل بدن مثل اختلال گردش خون، بیماری قند، بیماری لایم و ایدز باشد.

ـ درمان زخم پوست:

درمان زخم پوستی درمان عامل آن است. اما در برخی موارد نمی‌توان فهمید که علت مثلاً زونا، زرد زخم یا ساس است. درمانی کلی برای زخم‌های پوستی وجود ندارد، چون علل مختلفی دارند. درمان یک عفونت ویروسی با درمان یک عفونت باکتریائی کاملاً متفاوت است و درمان اشتباه آنها ممکن است فاجعه به بار آورد. چون خوددرمانی التیام زخم را به تأخیر می‌اندازد، درمان زخم‌های مقاوم را به پزشک واگذار کنید. در زخم‌های جزئی هم دستگاه دفاعی بدن توانائی درمان آنها را دارد، فقط باید از آن مراقبت کرد.

زخم‌ را پاک نگاه دارید. بهترین کاری که می‌توانید بکنید تمیز و پاک نگاه داشتن زخم است. لزومی ندارد آن را بسائید. فقط روزی یک یا دوبار با آب گرم و صابون آن را بشوئید و به‌آرامی خشک کنید. زخم را باز و خشک نگاه دارید. هوای آزاد باعث خشک شدن زخم‌ و از بین رفتن باکتری‌ها می‌شود. بستن زخم هم باعث رشد سریع‌تر باکتری‌ها و میکروب‌های دیگر می‌گردد. در موارد استثنائی که زخم بزرگ است و چرک، خون، یا مایع ترشح می‌کند، آن را باندپیچی کنید تا ترشحات را جذب کرده و میکروب‌های عفونت‌زا را از آن دور کند.

زخم را نخارانید. هیچ‌چیز مثل خاراندن زخم به عفونی کردن آن کمک نمی‌کند. استفاده از ضدحساسیت‌های موضعی، مثل دیفن‌هیدرامین، خارش آن را تسکین می‌‌دهد. می‌توانید پماد ۵/۰ تا ۱ درصد هیدروکورتیزون بزنید، اما اول از پزشک اجازه بگیرید، چون بعضی عفونت‌‌ها در تماس با این داروها تشدید می‌شوند. (به بخش خارش پوست مراجعه کنید.). داروهایتان را کنترل کنید. برخی داروها ایجاد واکنش‌های آلرژیائی کرده و ضایعاتی بر پوست به‌وجود می‌آورند. فهرست داروهایتان را به پزشک نشان دهید، شاید عامل زخم‌ در میان آنها باشد.

نزد پزشک بروید. عفونت‌های باکتریائی با انواعی از آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند. این داروها عبارتند از پمادهای موضعی مثل نئوسپورین و پلی‌سپورین و باسیتراسین و نیز داروهای خوراکی مثل پنی‌سیلین و سفالوسپورین. نمونهٔ داروهای ضد ویروس آسایکلوویر است که در درمان آبله‌مرغان و زونا کاربرد دارد. داروهائی هم برای درمان قارچ وجود دارد، مثل تولتفتات و میکونازول. اما فراموش نکنید که استفاده از هر دارو باید با تجویز پزشک باشد.