ضعف ماهیچه

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. ضعف ماهیچه‌ای بدون دلیل بیش از یکی دو روز طول کشیده است.

۲. اگر ناگهان نمی‌توانید دست یا پایتان را بلند کنید، فوراً نزد پزشک بروید.

ـ ضعف ماهیچه نشانهٔ چیست:

انگار یک استکان چایی به سنگینی یک کوه است. نوشتن کار شاقی شده است، حتی بلند کردن دست برای شانه‌کردن موها هم مشکل شده است. عجیب نیست که احساس کنید تمام نیرویتان را گرفته‌اید. دیروز خاک باغچه را با بیل زیر و رو کردید و چند کیسه آت و آشغال از زیر زمین جمع کردید. در آن وقت گرم کار بودید و چیزی نفهمیدید، اما حالا متوجه ضعف ماهیچه‌های بدنتان شده‌اید.

فشار آوردن زیاد به ماهیچه‌ها باعث پاره شدن پروتئین‌های درون تارهای ماهیچه‌ای می‌شود. در حال طبیعی این پروتئین‌ها با اتصال به‌هم انقباض ماهیچه‌ای و انجام حرکات مختلف را امکان‌پذیر می‌کنند. وقتی این پروتئین‌ها در اثر کار زیاد شکسته شوند، نیروی کمتری برای انجام حرکات ساده هم در اختیار دارید. بسته به مقدار آسیب وارده شده، ترمیم این پروتئین‌ها تا پنج روز ممکن است طول بکشد.

کار سنگین تنها علت ضعف ماهیچه‌ها نیست. یکی از علائم آنفلوانزا هم ضعف ماهیچه‌ها تا حدی است که نمی‌توانید سرتان را از روی بالش بلند کنید. علت آن‌هم این است که ویروس باعث التهاب تارهای ماهیچه‌ای شده است که این مانع انجام درست انقباض می‌شود.

هرچه بیشتر در رختخواب بمانید، بیشتر دچار ضعف ماهیچه‌ای می‌شوید. همان‌طور که کار زیاد بر پروتئین‌های ماهیچه‌ای فشار می‌آورد، کم کار کردن آنها هم به‌نوعی دیگر بد است. حرکت‌کردن پروتئین‌های لازم برای انقباض ماهیچه‌ای را می‌سازد. و اگر حرکت نکنید، این پروتئین‌ها تجزیه می‌شوند. اگر یک هفته را به‌علت آنفلوانزا در رختخواب بمانید، تا چند روز بعد هم احساس ضعف شدید می‌کنید.

کاهش مایعات بدن، در اثر عرق‌کردن زیاد، استفراغ، یا اسهال، هم نیروی ماهچه‌ها را می‌گیرد. وقتی آب بدن از دست می‌رود، نمک و عناصر پتاسیم، منیزیم و کلسیم را هم با خود می‌برد. تعادل ظریف این کانی‌ها، که الکترولیت‌ها نام دارند، انتقال پیام‌های الکتریکی را در طول اعصاب فراهم می‌کنند. این پیام‌ها از مغز آمده و به ماهیچه‌ها دستور انقباض می‌دهند. کمبود مایع در بدن این تعادل الکترولیتی را بر هم می‌زند و پیام‌های عصبی پیش از انقباض ماهیچه سردرگم می‌شود.

اما ماهیچه‌ با مایع تنها زنده نمی‌ماند. اگر مواد مغذی لازم برای کار، پروتئین‌ها و کربوهیدارت‌ها، به ماهیچه نرسد، دچار ضعف می‌شود. پروتئین‌ موجود در غذاها در بدن به پروتئین تار ماهیچه نرسد، دچار ضعف می‌شود. پروتئین موجود در غذاها در بدن به پروتئین تار ماهیچه‌ای تبدیل می‌شود. کربوهیدرات‌ها هم، که به‌صورت گلیکوژن در ماهیچه‌ها و در خون به‌صورت گلوکوز است، سوخت فعالیت ماهیچه را تأمین می‌‌کنند.

اگر ماهیچه‌ها به‌تدریج ضعیف شوند و دلیلی هم برای آن مشاهده نشود، احتمالاً بیمارئی مربوط به آن در بدن وجود دارد. از جمله، کم خونی، که اکسیژن ماهیچه‌ها را می‌گیرد؛ بیماری قند، که مصرف قند در بدن را مختل می‌کند؛ بیماری تیروئید، که استفاده از پروتئین را دچار اختلال می‌کند؛ یا آسیب عصبی، که ارسال پیام‌های مغزی به ماهیچه‌ها را بر هم می‌زند.

ضعف تدریجی ماهیچه به‌همراه درد ممکن است نشانهٔ بیماری لوپوس (اختلال شدیدی که باعث حملهٔ دستگاه ایمنی به‌خود بدن می‌‌شود) یا درد روماتیسمی ماهیچه‌ها (از دردهای شایع در افراد میانسال) باشد. و ضعف ناگهانی ماهیچه‌ها ممکن است به‌علت مسمومیت غذائی یا مصرف بیش از حد یک دارو باشد که باید فوراً درمان طبی شود.

ـ درمان ضعف ماهیچه:

برای فائق آمدن بر ضعف موقت ماهیچه در اثر کار زیاد، آنفلوانزا، کمبود مایعات بدن یا ضعف تغذیه این کارها را انجام دهید. استراحت کنید. وقتی کار زیاد انجام داده‌اید، باید به ماهیچه‌‌هایتان استراحت بدهید. ولی کمی فعالیت هم برای التیام آنها لازم است. انجام کارهای سبک به ماهیچه‌های آزرده فرصت ترمیم خود را می‌دهد. چند روز از انجام کارهای سنگین خودداری کنید، در غیر این صورت، آسیب بیشتری به تارهای ماهیچه‌ای وارد شده و مدت طولانی‌تری را برای بهبود لازم دارند.

به‌تدریج کار را از سر بگیرید. اگر چند روز به‌علت بیماری بی‌حرکت بوده‌اید، دو برابر این مدت برای برگشت ماهیچه‌ها به وضعیت عادی وقت لازم است. مثلاً اگر سه روز به‌علت آنفلوانزا راه نرفته‌اید، طی شش روز پیاده‌‌روی را به‌مقدار عادی خود برسانید. مایع به بدن برسانید. مصرف فراورده‌های کربوهیدرات، الکترولیت ضعف ماهیچه‌ای ناشی از استفراغ، اسهال یا عرق زیاد را جبران می‌کنند. این فراورده‌ها حاوی گلوکز هم هستند که انتقال مایعات را از معده به گردش خون سرعت می‌بخشند و سوخت ماهیچه‌ها را هم فراهم می‌کنند.

غذای مناسب بخورید. اگر غذایتان محدود به برنج است، انتظار بنیهٔ قوی نداشته باشید. غذای روزانه باید دارای پروتئین باشد که در گوشت قرمز، شیر، پنیر، تخم‌مرغ، مرغ، ماهی، عدس و سویا موجود است. همچنین کربوهیدارت لازم است که در ماکارونی، نان، میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد. بدن این مواد را برای مصرف ماهیچه‌ها به گلوکوز تبدیل می‌کند. غذای روزانه باید مقداری ویتامین و کانی‌ها داشته باشد تا به واکنش‌های شیمیائی ماهیچه‌ها کمک‌ کنند. ویتامین و کانی را مانند روغنی برای موتور اتومبیل بدانید.

ـ کمک‌های پزشکی:

اگر به‌طور ناگهانی و بدون علت دچار ضعف ماهیچه شدید، بدون معطلی به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید. و اگر این ضعف به‌تدریج ظاهر شود، برای یافتن علت و درمان آن از پزشک کمک بگیرید. پزشک احتمالاً با آزمایش خون امکان وجود کم‌خونی، با آزمایش ادرار وجود بیماری قند، و با ماهیچه‌‌نگاری الکتریکی (EMG) اختلال در ارسال پیام‌های عصبی را بررسی می‌کند.