آموزشگر

در آموزش بزرگسالان، آموزشگر فعاليت‌هاى يادگيرى را تسهيل مى‌کند، محيط مناسبى را براى يادگيرى فراهم مى‌آورد، و فراگيران را يارى مى‌کند تا بهتر و بيشتر فرا گيرند. اين فرد مى‌تواند نويسنده يک کتاب، گوينده راديو و تلويزيون، نوار ضبط صوت، سخنران يک جمع، معلم مدرسه و از اين قبيل باشد.

در آموزش‌هاى رسمى معمولاً فراگيران فقط در مواردى به آموزشگر نياز دارند که بدون آنها يادگيرى امرى مشکل يا غيرممکن باشد. در ساير موارد، به‌ويژه در آموزش‌هاى ارشادي، نياز به آموزشگر هميشه محسوس است. در آموزش‌هاى نظارت شده حتى در ساده‌ترين آنها نمى‌توان نقش آموزشگر را ناديده انگاشت زيرا او در تسهيل ساده‌ترين آموزش‌ها نيز مى‌تواند بسيار مؤثر باشد.

بسيارى از آموزشگران حتى در ساده‌ترين آموزش‌ها نقشى اساسى دارند و به‌همان خوبى که در مشکل‌ترين مسائل آموزشى بين فراگير و مطلب آموزشى ارتباط برقرار مى‌سازند و در تسهيل يادگيرى مى‌کوشند در ارتباط مسائل بدهى با موارد اصولى نيز بسيار موثر مى‌باشند.

در نظام آموزش رسمى موجود، آموزشگر کسى است که معمولاً در ساعتى معنى به کلاسى مشخص وارد شود و در سطحى عمومى مطالب آموزشى را بدون استفاده يا با استفاده‌هاى اندک و محدود از وسايل کمک آموزشى به فراگيران ارائه مى‌دهد و پس از پايان ساعت درس محيط را ترک مى‌کند و تا نشست بعدى قابل دسترس نيست.

با توجه به نکات فوق‌الذکر آموزشگر تسهيل‌کنندهٔ فراگيري، برقرارکنندهٔ ارتباط فردى و گروهي، ارائه‌دهندهٔ مطالب مورد نياز فراگير، رعايت‌کنندهٔ ويژگى‌هاى فردى و گروهي، پديدآورندهٔ مناسب‌ترنى محيط يادگيرى و عالم به درک و يادگيرى خواهد بود و لاغير. چنين شخصى براى يارى رساندن مؤثر به فراگير، بايد:

۱- اطلاعات مورد نياز را عرضه کند و مراحل و کيفيت انجام امرى را توجيه نمايد.

۲- پژوهشگرى و پرسشگرى را برانگيزد و خودپرسى (پرسش بدون اجبار) را تشويق کند.

۳- موانع موجود در برقرارى روابط يادگيرى را بشناسد و آنها را برطرف کند.

۴- ارتباط آموزشى را بشناسد و راه‌هاى تقويت آن را تشخيص دهد.

۵- مشارکت‌هاى فردى و گروهى را بارى توسعه و بسط مطالب آموزشى بپذيرد و آن را تشويق کند.

۶- پشتيباني، حمايت و توافق خود را با فراگيران مشارکت‌کننده ابراز کند.

۷- خودسنج باشد و توان انجام آن را در فراگيران نيز ايجاد کند.

اتخاذ روش‌هاى مفيد بستگى کامل به تسلط و مهارت آموزشگر دارد و تنها از طريق آگاهى آموزشگران به اثرى که در يادگيرى فرد دارند، قابل اجراء است. يکى از مهمترين عواملى که باعث مى‌شود آموزشگران در حرفهٔ خود موفقيت چشمگيرى کسب کنند و فراگيران به آنچه از ميحط آموزشى مى‌خواهند دست يابند آن است که آموزشگران از يک‌سو خود را در قالب فراگير تصور کنند و از سوى ديگر به‌عنوان مصلحى که بر روند فعاليت‌هاى آموزشى نظارت دارند عکس‌العمل‌هاى فراگيران را ارزيابى کنند و در جهت اصلاح و بهبود فعاليت‌ها بکوشند. در حالت اول آموزشگر خود را در ضمير يک‌يک فراگيران احساس مى‌کند و از ديدگاه آنان به امکان درک مطالب مى‌نگرد و بدين‌ترتيب تا از درک مطلب يا مطالبى اطمينان حاصل نکند در کل رضايت نخواهد داشت. در حالت دوم آموزشگر به‌عنوان يک ارزياب حرفه‌اي، فعاليت آموزشى خود را بررسى مى‌کند و نقاط قوت و ضعف را مى‌سنجد و در مطالعه و يادگيرى روش‌هاى جديد و نيز پيشرفت کار خود خواهد کوشيد. با استمرار اين روش آموزشگر روز‌به‌روز به اهميت نقش خود بيشتر واقف مى‌شود و مى‌تواند رسالت آموزشى خود را در جهت يارى هر چه بيشتر واقف مى‌شود و مى‌ةواند رسالت آموزشى خود را در جهت يارى هر چه بيشتر به فراگيران به انجام برساند.

نکات اساسى ديگرى که معيار با ويژگى حرفه‌اى آموزشگران محسوب مى‌شوند و در آموزش فراگيران، و به ثمر رسيدن برنامه آموزشى تأثير فراوان دارند عبارت است از:

۱- مهارت اطلاعاتى و تسلط به موضوع مورد آموزش (مهارت‌هاى موضوعى).

۲- مهارت حرفه‌اى و تسلط به امور آموزشگرى (مهارت‌هاى تربيتى).

۳- مهارت در برقرارى ارتباط با فراگيران در جهت يارى رساندن به آنان (مهارت‌هاى ارتباطى).

۴- مهارت در استفاده از وسايل کمک آموزشى (مهارت‌ەاى فنى آموزش).

۵- کسب تجربه در امر آموزشگرى بزرگسالان.

۶- متانت و حسن خلق در برخورد با فراگيران و افراد وابسته به محيط آموزشى.

۷- توانائى و حل کردن مشکلات فراگيران در امور مربوط به مطالب آموزشى.

۸- توجه به فرد فراگير به‌عنوان يک عنصر فراگيرنده با قدرت و ظرفيت يادگيرى طبيعى.