اختلال‌ هراس‌ ـ panic disorder

اختلال‌ هراس‌ نوعی‌ اضطراب‌ شدید خودبه‌ خودی‌ كه‌ حملات‌ آن‌ عودكننده‌ و غیرقابل‌ پیش‌بینی‌ است‌ بیشتر این‌ حملات‌ 10-2 دقیقه‌ طول‌ می‌كشد ولی‌ برخی‌ حملات‌ ممكن‌ است‌ بیش‌ از 2-1 ساعت‌ نیز به‌ طول‌ انجامد. این‌ نوع‌ اضطراب‌ با علایم‌ حمله‌ای‌ بروز می‌كند (اغلب‌ در حین‌ خواب‌)، در حالی‌ كه‌ در اضطراب‌ مزمن‌ (اضطراب‌ عمومی‌)، اضطراب‌ حالت‌ پایدار دارد.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. تپش‌ قلب‌؛ تُندی‌ ضربان‌ قلب‌؛ درد سینه‌

۲. احساس‌ بی‌واقعیتی‌، قطع‌ ارتباط‌ با افراد یا اشیاء

۳. كرختی‌ و گزگز اطراف‌ دهان‌، دست‌ها و پاها گرفتگی‌ یا انقباضات‌ عضلانی‌ در دست‌ها و پاها

۴. احساس‌ «پرپرزدن‌ پروانه‌ها» در معده‌

۵. ترس‌ شدید از دیوانه‌ شدن‌ (از دست‌ دادن‌ مشاعر)؛ ترس‌ از مردن‌؛ احساس‌ وحشت‌

۶. كوتاهی‌ نفس‌؛ احساس‌ خفگی‌؛ تنفس‌ عمیق‌ و سریع‌؛ ضعف‌ یا حالت‌ سستی‌؛ غش‌ كردن‌ (گاهی‌)؛ تعریق‌ و لرزیدن‌

ـ علل‌ بیماری:

دستگاه‌ هشدار دهنده‌ مغز به‌ نظر می‌رسد تحت‌تأثیر تعامل‌ پیچیده‌ عوامل‌ زیست‌شناختی‌، ژنتیكی‌، بیماری‌ها، داروها، و سابقه‌ شخصی‌ حوادث‌ ناگوار باشد. اختلالات‌ مختلفی‌ می‌توانند محرك‌ بروز حملات‌ هراس‌ باشند (از قبیل‌ اختلالات‌ ریتم‌ قلبی‌، آنژین‌ صدری‌، اختلالات‌ تنفسی‌، آسم‌، بیماری‌های‌ انسدادی‌ ریه‌، اختلالات‌ غددی‌، اختلالات‌ تشنجی‌، داروهای‌ محرك‌، محرومیت‌ از برخی‌ داروهایی‌ كه‌ بدن‌ به‌ آنها وابستگی‌ پیدا كرده‌ است‌).

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. سابقه‌ سایر اختلالات‌ روانی‌؛ سابقه‌ خانوادگی‌ اختلال‌ هراس‌

۲. استرس‌؛ احساس‌ گناه‌، خستگی‌ یا كار زیاد ؛ بیماری‌؛ سوءمصرف‌ الكل‌ یا داروها

ـ پیشگیری‌:

اقدام‌ خاصی‌ برای‌ پیشگیری‌ از حمله‌ اولیه‌ وجود ندارد؛ درمان‌ به‌ پیشگیری‌ از حملات‌ بعدی‌ كمك‌ می‌كند.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

در بسیاری‌ از بیماران‌ این‌ اختلال‌ به‌ صورت‌ حملات‌ اندك‌ در طی‌ دوره‌ محدود كه‌ فروكش‌ طولانی‌ مدت‌ بیماری‌ را به‌ دنبال‌ دارد بروز می‌كند. در مورد سایر بیماران‌، روان‌ درمانی‌ یا تجویز داروها ممكن‌ است‌ مؤثر باشد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. وابستگی‌ دارویی‌

۲. اضطراب‌ یا افسردگی‌ مزمن‌

۳. اختلالات‌ ترس‌، از قبیل‌ موقعیت‌ هراس‌ (ترس‌ هنگام‌ تنها بودن‌ یا قرار گرفتن‌ در مكان‌های‌ عمومی‌)

ـ درمان‌:

۱. بررسی‌ سوابق‌ پزشكی‌ و معاینه‌ توسط‌ پزشك‌

۲. تا حد امكان‌ استرس‌ را در زندگی‌ خود كاهش‌ دهید.

۳. بررسی‌های‌ آزمایشگاهی‌ در صورت‌ لزوم‌ برای‌ رد كردن‌ سایر اختلالات‌

۴. روش‌های‌ آسوده‌سازی‌ را فرا بگیرید. برای‌ برخی‌ افراد، تجویز دارو مؤثر است‌.

۵. در مورد احساسات‌ خود با یك‌ دوست‌ یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ صحبت‌ كنید. این‌ اقدام‌ گاهی‌ اضطراب‌ شما را كاهش‌ می‌دهد.

۶. برای‌ رفع‌ علایم‌ مربوط‌ به‌ تنفس‌ عمیق‌ و سریع‌، یك‌ كیسه‌ كاغذی‌ كوچك‌ را جلوی‌ دهان‌ و بینی‌ خود بگیرید و به‌ مدت‌ چند دقیقه‌ درون‌ آن‌ تنفس‌ كنید.

۷. افكار و احساسات‌ اضطرابی‌ خود را به‌ طور روزانه‌ در یك‌ دفتر ثبت‌ نمایید. با بررسی‌ اطلاعات‌ ثبت‌ شده‌ علل‌ اضطراب‌ خود و راه‌حل‌های‌ احتمالی‌ آن‌ را ارزیابی‌ كنید.

ـ داروها:

پزشك‌ ممكن‌ است‌ برای‌ بیمار داروهای‌ ضدافسردگی‌، بنزودیازپین‌ یا داروهای‌ مسدودكننده‌ گیرنده‌ بتا تجویز كنند. داروی‌ تجویز شده‌ ممكن‌ است‌ پس‌ از 12-6 ماه‌ درمان‌ به‌ آهستگی‌ كاهش‌ داده‌ شده‌ یا به‌ طور موقت‌ قطع‌ گردد تا مشخص‌ شود آیا حملات‌ هراس‌ عود می‌كند یا خیر. اگر حملات‌ عود نكند دارو را می‌توان‌ برای‌ همیشه‌ قطع‌ كرد.

ـ فعالیت‌:

به‌ طور منظم‌ ورزش‌ كنید. شب‌ به‌ اندازه‌ كافی‌ استراحت‌ كنید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

مصرف‌ كافئین‌ به‌ هر شكل‌ (قهوه‌، چای‌، نوشیدنی‌های‌ غیرالكلی‌) را قطع‌ كنید. با قطع‌ مصرف‌ این‌ نوشیدنی‌ها ممكن‌ است‌ دچار علایم‌ محرومیت‌ نظیر سردرد یا خستگی‌ شوید، ولی‌ این‌ علایم‌ در عرض‌ چند روز برطرف‌ می‌شوند.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اگر دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. ‌

۲. عدم‌ موفقیت‌ برنامه‌ درمانی‌ پس‌ از 8 هفته‌ درمان‌

۳. اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌ تان دارای‌ علایم‌ اختلال‌ هراس‌ باشید كه‌ با درمان‌های‌ معمولی‌ انجام‌ شده‌ توسط‌ خودتان‌ برطرف‌ نشده‌ باشد.