یورتمه رفتن، سُر خوردن و سکسکه دویدن(۲)

تغييرات رشدى

از سه مهارت يورتمه رفتن، سکسکه دويدن و سُرخوردن، حرکت يورتمه اولين الگويى است که ظاهر مى‌شود. اين الگوى حرکتى گاهى پس از آنکه کودک به خوبى مهارت دويدن را اجراء مى‌کند (حدود دو سالگي) و معمولاً پيش از لى‌لى (در سن ۳ يا ۴ سالگي) پيشرفت مى‌کند. يورتمه رفتن اولين الگوى حرکت جابه‌جايى نامتقارن است که کودک مى‌آموزد. به ياد آوريد که در راه رفتن و دويدن ۵۰ درصد حرکات پاها مشابه هستند، اما هر دور، حرکت يک پا، نيم دور عقب‌تر از حرکت پاى ديگر است. حرکات پاها در حرکت يورتمه يکسان نيست. گام اول بلندتر از گامى است که توأم با جهش انجام مى‌گيرد (جهش - گام). صرف‌نظر از سن، يورتمه روندگان يکى از دو الگوى زمانى ذيل را استفاده مى‌کنند: گام اول در حدود دو برابر گام دوم (جهش - گام) يا سه برابر آن است (کلارک و ويتال، ۱۹۸۹؛ ويتال، ۱۹۸۸ ب). کودکان الگوى سُرخوردن را پس از حرکت يورتمه ياد مى‌گيرند، اما در اجراء هر دو الگوى يورتمه رفتن و سُر خوردن را پس از حرکت يورتمه ياد مى‌گيرند، اما در اجراء هر دو الگوى يورتمه رفتن و سُرخوردن، استفاده از پاى غير برتر به‌عنوان پاى جلو به مراتب زودتر از پاى برتر ميسر مى‌شود.

از مجموع سه مهارت فوق، سکسکه دويدن آخرين آنها است که معمولاً بين ۴ و ۷ سالگى مشاهده مى‌شود. کمى بيش از نيمى از کودکان ۵ ساله شکل‌هاى اوليهٔ سکسکه دويدن را اجراء مى‌کنند (برانتا، هابن استرايکر و سيفلد، ۱۹۸۴). ابتدا کودک ممکن است يک حرکت گام - لى با پاى برتر و يک گام مشابه دويدن را با پاى ديگر انجام دهد. وقتى کودک حرکت سکسکه دويدن را با هر دو پا شروع مى‌کند، تداخل اتفاقى يورتمه و گام در ميان آن امرى معمولى است (گاتريج، ۱۹۳۹ و ويک استروم، ۱۹۸۷).

اگرچه هنوز هيچ‌کس مراحل رشيد سکسکه دويدن را کاملاً به‌طور دقيق روشن نکرده است، ولى تغييرات متعددى در ظاهر آن نمايان است. سکسکه دويدن مبتدى از الگوى لى بلند و زانوى بالا استفاده مى‌کند. سکسکه دويدن به نظر نامنظم مى‌رسد. شايد اين خود منعکس کنندهٔ نياز به تلاش بيشتر براى پرتاب بدن به بالا در اجراء لى‌لى باشد. کودک به‌تدريج با باز کردن مفصل‌هاى پا در اجراء لى‌لى و استفاده الگوى نرم‌تر و پائين‌تر زانو، سکسکه دويدن را نرم‌تر و موزون‌تر انجام مى‌دهد. شايد قدرت بيشتر در پا موجب شود کودک با بازکردن آن بدن را از زمين جدا کند.

تغييرات مختلفى در عمل دست‌ها پديد مى‌آيد. حرکت دست‌ها در مبتديان ثباتى ندارد و غالباً يک يا هر دو دست را در کنار بدن به بالا پرتاب مى‌کنند. سپس، در اجراء الگوى سکسکه دويدن، دست‌ها را باهم گاهى به جلو و عقب و گاهى به جلو و پائين به شکل دايره پرتاب مى‌کنند. سکسکه دونده‌هاى باتجربه و ماهر از الگوى دست و پاى مخالف استفاده مى‌کنند (ويک استروم، ۱۹۸۷).

بسيار ساده است که تصور شود چرا سکسکه دويدن آخرين مهارت جابه‌جايى است که در کودکان رشد مى‌يابد. هماهنگى بين پاهاى متقارن است، ولى در هر پا الگوى حرکت نامتقارن است. نوعاً دختران اين‌گونه مهارت‌هاى جابه‌جايى را از پسران زودتر شروع مى‌کنند که اين امر نشان‌دهندهٔ سريع‌تر بودن بلوغ آنها،: تقليد از دختران ديگر، يا احتمالاً تشويق و ترغيب خانواده و دوستان است.

مشاهدهٔ الگوهاى يورتمه رفتن، سُرخوردن و سکسکه دويدن. هنگام مشاهدهٔ حرکت يورتمه، ابتدا بايد از پهلو (کنار) الگوى حرکت را مشاهده کرد تا بتوان محل فرود پاى عقب را نسبت به پاى هدايت‌کننده تشخيص داد. ضمناً با مشاهدۀ الگوى حرکت از پهلو مقدار پرش عمودى در جريان آن مشخص مى‌شود. همچنين با اين روش مى‌توان حرکات دست‌ها را از هر زاويه‌اى ديد. در الگوى پيشرفته يورتمه، پاى عقب کاملاً نزديک و در کنار يا عقب پاى هدايت‌کنندهٔ الگو فرود مى‌آيد؛ الگوى پرواز به زمين نزديک است (کوتاه است)؛ و دست‌ها براى حرکت موزون، کف زدن، يا هر فعاليت ديگرى آزاد هستند. مشاهده کننده بايد دقت کند که آيا کودک فقط با پاى برتر مى‌تواند الگوى حرکت را تکرار کند يا اين عمل را با هر دو پا انجام مى‌دهد.

بهترين روش مشاهدهٔ الگوى سُر خوردن مشاهده از مقابل است. در اين روش بايد روى حرکات زانوان تمرکز کرد و دريافت که آيا حرکات آنها خشک و سخت است (مانند سُر خوردن ابتدايي)، يا آنقدر آرام است که گام‌هاى کودک ويژگى‌هاى پرش سُرخوردن پيشرفته و ماهرانه را دارد. در مشاهدهٔ حرکات دست‌ها بايد دقت داشت که آنها در چه وضعيتى هستند. آيا وضعيت غير مؤثر دفاعيِ بالا را دارند يا آرام و آزاد هستند تا براى کار ديگرى استفاده شوند. مانند حرکت يورتمه، مشاهده‌کننده بايد دريابد که آيا کودک فقط مى‌تواند با پاى برتر سُر بخورد يا اينکه مى‌تواند اين عمل را با هر دو پا انجام دهد.

هنگام مشاهدە الگوى سکسکه دويدن، مشاهده‌کننده بايد دقت کند که کودک با يک پا اين عمل را انجام داده و سپس با پاى ديگر مى‌دود، يا عمل سکسکه دويدن را با هر دو پا انجام مى‌دهد. اگر کودک با هر دو الگوى سکسکه دويدن را انجام دهد، بهتر است از پهلو به ارتفاع زانو و عمل لى دقت گردد. ارتفاع کم بدن از زمين و همچنين ارتفاع کم زانو نشانهٔ الگوى سکسکهٔ دويدن ماهرانه‌ترى است. بالاخره، بايد به حرکات دست‌ها نگاه کرد و دريافت که حرکات آنها هم‌زمان به يک سمت يا هر يک در جهت پاى مخالف است.