پزشکی، پیشگیری در مامایی کودکان و سالخوردگان

در هر جامعه‌اى مادران و کودکان يک گروه داراى اولويت را تشکيل مى‌‌دهند. از نظر شمار، افراد اين دو گروه در کشورهاى رو به پيشرفت نزديک به هفتاد درصد جمعيت را شامل مى‌شوند. در هندوستان شمارِ زنان در سنين بارورى (۱۵ تا ۴۴ ساله) نزديک به بيست و دو درصد و شمار کودکان کمتر از پانزده ساله بيش از چهل درصد جمعيت است و اين دو با هم دوسوم جمعيت را تشکيل مى‌دهند، و بالاخره آن‌که مادران و کودکان در هر جا که خدمات بهداشتى داير باشد عمده‌ترين گروه مصرف‌کنندهٔ خدمات بهداشتى هستند.

مادران و کودکان نه‌تنها يک گروه پرجمعيت، بلکه يک گروه آسيب‌پذير و در معرض خطر ويژه هم هستند. در مورد زنان اين خطر در رابطه با زايمان و باردارى و در مورد شيرخواران و کودکان در رابطه با رشد، تکامل و بقاء است. در حالى‌که در کشورهاى پيشرفته پنجاه درصد مرگ‌ها در گروه سنى بيش از هفتاد ساله است، در کشورهاى رو به پيشرفت همين نسبت مرگ در کودکان در نخستين سال تولد روى مى‌دهد.

مطالعات جهانى نشان داده است که در مناطق پيشرفته ميزان مرگ مادران به علل ناشى از باردارى بين دو تا صد و چهل درصد هزار است و در مناطق رو به پيشرفت اين ارقام هشت تا هزار و صد به‌ازاء صد هزار تولد زنده مى‌باشد. از شاخص‌هاى پذيرفته‌شده و معمولى چنين برمى‌آيد که در بسيارى از کشورهاى رو به‌پيشرفت جهان ميزان‌هاى ميرائى شيرخواران، کودکان و زنان باردار زياد است. گذشته از اين‌ها، بسيارى از بيمارى‌ها و مرگ‌هائى را که در بين مادران و کودکان روى مى‌دهد، مى‌توان پيشگيرى کرد. با بهبود سلامت مادران و کودکان سلامت کلى جمعيت هم به‌دست مى‌آيد. در نظر گرفتن اين مطالب به تنظيم خدمات بهداشتى ويژه براى مادران و کودکان در سراسر جهان انجاميده است.

دشوارى‌هائى که بر سلامت مادران و کودکان آسيب مى‌رسانند چند عاملى هستند، و على‌رغم کوشش‌هائى که به‌عمل مى‌آيد هنوز هم سلامت مادران و کودکان يکى از وخيم‌ترين دشوارى‌هائى است که بر سلامت جامعه به‌خصوص در کشورهاى رو به پيشرفت اثر مى‌گذارد.

راه‌برد کنونى ارايهٔ خدمات بهداشتى براى اين دو گروه در قالب مراقبت‌هاى بهداشتى ضروري و يا مراقبت‌هاى بهداشتى اوليه (PHC) است که بر پايهٔ اصول برابري، هماهنگى بين بخشى و مشارکت جامعه قرار دارد. روش مراقبت‌هاى بهداشتى اوليه همهٔ اجزاء لازم جامعهٔ محلى را براى ايجاد تأثير مثبت بر وضعيت سلامت، از جمله بهداشت مادر و کودک، در هم تلفيق کرده است.