جمعه, ۱۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 31 May, 2024
مجله ویستا
حسن دهلوی
(سعدى هندوستان)، امير نجمالدّين حسنبن علاء سجزى از شاعران بزرگ پارسىگوى هندوستان در قرن هفتم و هشتم هجرى و در علوّ مقام همطراز از امير خسرو دهلوى و دست معاصر و معاشر و مصاحب او است. غالباً از او بهجاى سجزى 'سنجري' ياد کردهاند که با خواجه معينالدّين حسن معروف به سنجرى اشتباه شده است. به هر حال اگر نسبت 'سجزي' براى امير حسن صحيح باشد بايد چنين پنداشت که نياکان وى از جمله مهاجران ايرانى سيستان بودهاند. برخى نيز نسبت 'سنجري' را مخفف 'سنجاري' يعنى اهل سنجار شمردهاند. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
تخلص او در شعر 'حسن' است. مولدش را تذکرهنويسان دهلى ولى او خود در قصيدهاى به ديوان (= بداؤان) و منشاء خود را دهلى معرفى کرده است. ولادتش در ميانه قرن هفتم (حدود ۶۴۹-۶۵۰) هجرى اتفاق افتاده است. وى انتساب به خاندان رسالت داشته و در قصيدهاى که در حسب حال خود سروده اشارهٔ صريح به اين امر مىکند: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
با وجود اين امير حسن صوفى حنفىمذهب و از مريدان شيخنظامالدّين اولياء است. تربيت اميرحسن در آخرهاى دورهٔ پادشاهان شمسيه و بلَبانيّه انجام گرفت و آن دورهاى بود که بر اثر حملهٔ مغول گروه بزرگى از دانشمندان عالمان دين و صوفيان و اديبان و شاعران ايرانىنژاد به هندوستان پناهنده شدند و آن سرزمين را مرکز نشر زبان و فرهنگ و ادب ايرانى ساختند. در اين عهد که شمال هندوستان بهوجود بزرگانى چون معينالدّين حسنسجزي، قطبالدّين بختيار کاکى اُوشي، شيخنظامالدّين اولياء، قاضى محيىالدّين کاشاني، سراجالدّين سجزي، رفيعالدّين کازرونى و بسيارى ديگر از آنان مزين بود دو شاعر جليلالقدر يعنى اميرحسن و اميرخسرو دهلوى پرورش يافتند. دربارهٔ بدايت دوستى اميرحسن با اميرخسرو و شيخنظامالدّين اولياء، مانند همهٔ صوفيه، داستانهائى نقل کردهاند اما مسلم است که گرايش امير حسن دهلوى به تصوف و به خدمت نظامالدّين اولياء در سن کهولت او يعنى حدود سال ۷۰۰ هـ انجام گرفت و بعيد نيست که اين گرايش و آشنائى بر اثر دوستى فيمابين حسن و خسرو صورت پذيرفته باشد. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
خدمتهاى دربارى حسن دهلوى مدتى پيش از آشنائى او با اميرخسرو آغاز شد اما بعد از آشنائى ديرگاه با يکديگر در اينگونه خدمتها اشتراک داشتند؛ و چندگاهى در مُولتان در خدمت ملکمحمد قاآن پسر غياثالدّين بَلَبَنْ، امير حسن سمت 'دواتداري' شاهزاده و امير خسرو سمت 'مصحفداري' او را داشت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
اميرحسن در ديوان خود علاوه بر ملک محمدبن غياثالدّين، علاءالدّين محمدشاه خَلَجى (۶۹۵-۷۱۵) و جانشينانش (يعنى عمرشاه، مبارکشاه و خسروشاه) و سپس تُغْلَقْشاه (۷۲۰-۷۲۵هـ) و فرزند او محمدشاه را مدح کرده است. حسن به سال ۷۳۷ يا ۷۳۸ درگذشت و نزديک دولتآباد به خاک سپرده شد و گويا در آن ناحيه به 'حسن شير' شهرت يافت. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
مولانا ضياء بَرَنى در کتاب معروف خود تاريخ فيروزشاهى که به سال ۷۵۸ ختم کرده است خود را از دوستان و معاشران اميرخسرو و اميرحسن دهلوى شمرده و اميرحسن را به فراوانى نظم و نثر و روانى سخن ستوده است و مولانا سيدمحمد مبارک علوى در کتاب سيرالاولياء در زمرهٔ مريدان و اصحاب نظامالدّين اولياء نام حسن و شرحى از احوال امير حسن اشارتهائى شده است. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان امير حسن متجاوز از نه هزار بيت مشتمل بر قصيده، غزل، ترجيع، ترکيب، رباعى و مثنوى است. از کارهاى تازهٔ او يکى اين است که بعضى از مديحهها را بهصورت مثنوىهاى کوتاه و در بحرهاى مختلف به نظم کشيده و بعضى ديگر از مثنوىهاى او نيز حکايتهاى منفرد يا مطلبهائى است به مناسبت واقعههاى خاص از قبيل ولادتها، عمارتهاى نو و نظير آنها. يکى از مثنوىهاى او بهنام 'عشقنامه' و حاوى ۶۰۶ بيت معروف است و موضوع آن عشق جوانى است از هندوان به دختر و مردن آن دختر و سوزاندن او به مذهب هندوى و سوختن عاشق بر موافقت معشوق. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
امير حسن بعد از اميرخسرو بزرگترين شاعر هندوستان در دو قرن هفتم و هشتم و يکى از شاعران خوب فارسى زبان است. اهميت و شهرت او بيشتر در غزلسرائى است. غزلهايش داراى مضمونهاى دقيق، کلام ساده و روان و او در اين شيوه پيرو سعدى است و شايد بهعلت همين پيروى است که او را 'سعدى هندوستان' لقب دادهاند (بهارستان سخن، ص ۳۲۷). وى کتابى بهنام 'فوائدالفواد' به نثر فارسى در احوال شيخنظامالدّين اولياء و حکايتهائى که به زبان شيخ جارى شده است تصنيف کرد که مورد قبول مرادش شيخنظامالدّين واقع گشت (تاريخ فرشته، ج۲، ص ۷۳۷-۷۳۸). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از شعرهاى او است: | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
- امین بلیانی
- علاءالدولهٔ سمنانی
- عبید زاکانی > عبید زاکانی
- جهان خاتون
- سیف فرغانی > سیف فرغانی
- اثیر اومانی
- حافظ > حافظ
- سلمان ساوَجی
- زرتشت بهرام پژدو
- سراجی سَگْزی
- خواجوی کرمانی > خواجوی کرمانی
- شیخ محمود شبستری > شیخ محمود شبستری
- امیر خسرو دهلوی > امیر خسرو دهلوی
- نزاری قهستانی
- ابن یَمین
- عربشاه
- سلطان ولد
- سعدی > سعدی
- سراج قُمری
- عماد فقیه
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
علی لاریجانی انتخابات ریاست جمهوری انتخابات انتخابات ریاست جمهوری 1403 ایران سعید جلیلی مجلس شورای اسلامی انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم مجلس دوازدهم سید ابراهیم رئیسی ریاست جمهوری مجلس
پلیس خودرو نسیم شهر مشهد فضای مجازی وزارت بهداشت بازنشستگان شهرداری تهران سازمان هواشناسی قتل سلامت قوه قضاییه
قیمت خودرو قیمت دلار قیمت طلا ایران خودرو آیفون مسکن بازار خودرو حقوق بازنشستگان دلار بانک مرکزی بورس قیمت سکه
تلویزیون حامیم سینمای ایران سینما اینستاگرام شهید سریال بازیگر رسانه ملی
رژیم صهیونیستی غزه دونالد ترامپ فلسطین آمریکا جنگ غزه رفح روسیه نوار غزه حماس اوکراین چین
فوتبال پرسپولیس لیگ برتر جواد نکونام باشگاه استقلال رئال مادرید باشگاه پرسپولیس بازی سردار آزمون استقلال لیگ برتر ایران شمس آذر قزوین
هوش مصنوعی ایلان ماسک گوگل سامسونگ اینترنت ژاپن تبلیغات ماهواره تلگرام ناسا
رژیم غذایی سرطان ریه سرطان سازمان غذا و دارو استرس