اعتماد به نفس کودکان، مهارت حل مشکل

دکتر شاهمیر: اعتماد به نفس بالا، محافظ كودك در مبارزه با مشكلات زندگي است. كودكاني كه احساس كاملا خوبي نسبت به خود دارند و راحتتر با تعارضات و فشارهاي زندگي كنار ميآيند شاد هستند و از زندگي لذت ميبرند. اين دسته از كودكان به واقعيتها توجه كرده و به طور كلي خوشبين هستند. برعكس، كودكاني كه اعتماد به نفس پايين دارند، تعارضات و مشكلات زندگي براي آنها موجب ناكامي و اضطراب شديد ميشود. كودكاني كه با ضعف به خودشان مينگرند براي حل مشكلات، ناتوان خواهند ماند. اگر دچار افكار انتقادي از خودشان شوند مانند «من خوب نيستم » یا «من هيچ كار صحيحي نميتوانم انجام دهم » با برخورد به هر مشكل تازه منفعل، گوشه گير يا افسرده ميشوند.

اعتماد به نفس چيست؟

اعتماد به نفس مجموعه اعتقادات يا احساساتي است كه ما نسبت به خود داريم به عبارت ديگر اعتماد به نفس ميزان ارزشي است كه براي خود قائل هستيم و اين كه چقدر خودمان را باور داريم. در حقيقت شكل گيري اعتماد به نفس از دوران شيرخوارگي «صفر تا 2 سالگي » آغاز مي شود. در اين دوران كسب مهارت هاي حركتي  شناختي و موفقيت كودك در انجام بعضي فعاليت هاي مربوط به خود، مانند توانايي راه رفتن، غذا خوردن و ... در رشد خودباوري و اعتماد به نفس كودك موثر است. از طرف ديگر باور كودك درباره خود، بر مبناي تعاملات او با اطرافيان، به خصوص در ابتدا با والدين شكل ميگيرد. به اين دليل است كه رابطه صحيح والدين با كودكان كمك موثري به تقويت خودباوري كودك ميكند.

خصوصيات كودك متكي به نفس

با ديگران به راحتي ارتباط برقرار ميكند و به آساني دوست پيدا ميكند.

از فعاليتهاي گروهي لذت ميبرد.

نسبت به خود و دنياي اطرافش خوش بين است.

از عقيده خود دفاع ميكند، حتي اگر ديگران با او مخالفت كنند.

وقتي كاري را شروع مي كند آن را به اتمام مي رساند و نسبت به حداكثر تلاش خود براي انجام كار، مطمئن است.

تحمل پذيرش شكست يا نپذيرفتن از طرف ديگران را دارد و در صورت برخورد با شكست در فعاليت ها، مايوس نشده با انرژي بيشتري دوباره به پيش ميرود.

در موقعيت مناسب، بدون شك و ترديد نقش رهبري را به عهده ميگيرد يا لااقل در بعضي موفقيتها انتظار رهبر شدن دارد.

مهارت هاي حل مسئله در كودك متكي به نفس قوي است و براي حل فشارها و مشكلات روزمره زندگي، از روش هاي مختلف و مناسبي استفاده ميكند.

هميشه علاقه مند به شروع فعاليت جديد است.

نارضايتي خود را بدون سرزنش كردن ديگران و خود بيان ميكند.

نقاط قوت و ضعف خود را مي شناسد.

بچه منفي

كودكي كه اعتماد به نفس پايين دارد تمايلي براي امتحان كردن كارهاي جديد ندارد. او درباره خودش به صورت منفي صحبت ميكند و جملاتي مانند «من خوب نيستم » يا «من نمي توانم كاري را درست انجام دهم » يا «هيچ كس به من اهميت نميدهد » را عنوان ميكند. تحمل او در مقابل ناكامي پايين است، زود تسليم ميشود و منتظر كمك از طرف ديگران است. اين گونه كودكان در مواجهه با مشكلات مكرر ضعيف تر مي شوند و در مقابله با استرس هاي زندگي اولين عكس العمل آن ها «من نمي توانم » است. آن ها نسبت به خود، اطرافيان و زندگي غالبا بدبين هستند.

روشهايي براي تقويت اعتماد به نفس كودكان

به فرزندتان توجه كنيد، به صحبت هاي او گوش كنيد و از نصيحت كردن و ابراز انتقادت بپرهيزيد.

محبت خود را به كودك نشان دهيد و به او بگوييد كه چقدر دوستش داريد.

انتظارات خود را با سن، هوش، توانايي و مهارت هاي كودك تطبيق دهيد.

به فرزندتان اجازه تصميم گيري دهيد و به تصميم هاي كودك براي امور شخصي «انتخاب لباس، نوع غذا، وسايل مورد نياز و »... احترام بگذاريد.

كودك خود را تحت فشار نگذاريد و از بكن، نكن هاي بي مورد پرهيز كنيد.

از اشتباهات كوچك فرزند خود چشم پوشي كنيد و بيشتر رفتارهاي مثبت او را مورد توجه قرار دهيد.

در صورتيكه به تفاوتهاي فردي كودكان توجه كنيد ديگر فرزند خود را با كودكان ديگر مقايسه نميكنيد.

الگوي مثبت باشيد. اگر نسبت به خود خشن و سختگير هستيد و درباره توانايي و محدوديتهاي خود واقع بين نيستيد خودتان را تعديل كنيد زيرا فرزندتان از شما الگو ميگيرد.

براي تلاش كودك و نتيجه كار او ارزش قائل شويد. براي مثال اگر كودك تان در تيم فوتبال موفق نبوده است به او نگوييد «خيلي خوب، بعدا بيشتر تلاش كن » بلكه به او بگوييد «تو در اين كار خيلي تلاش كردي و من به تلاش تو افتخار مي كنم. »

افكار غيرمنطقي كودك نسبت به خودش را تصحيح كنيد. گاهي كودك به درك نادرست درباره خودش جنبه واقعي ميدهد. براي مثال كودكي كه در مدرسه در تمام درس ها موفق است ولي در درس رياضي مشكل دارد شايد بگويد «من دانش آموز بدي هستم » در اينجا كودك از تعميم غلط استفاده كرده است و همين اعتقاد او را براي شكست آماده ميكند.

عكس العمل مناسب ما به عنوان والدين اين است كه به او بگوييم «تو دانش آموز خوبي هستي و در تمام درس ها موفقي، براي خواندن درس رياضي به زمان بيشتري نياز داري كه با هم كار خواهيم كرد. »

شروع سن مدرسه مرحله مهمي از مراحل رشد كودك است. به فعاليت هايي كه در مدرسه انجام ميدهد توجه كنيد. همراه فرزندتان در گردشهاي دسته جمعي شركت كنيد، او را تشويق كنيد تا دوستانش را براي بازي به خانه دعوت كند و اگر با دوست او ارتباط خانوادگي داريد او را به خانه دوستش ببريد.

فرصت هاي مناسبي براي او فراهم كنيد تا فعاليتهاي مختلفي چون ورزش، موسيقي، نقاشي و ... را بياموزد. مسئوليت نهايي والدين آماده سازي كودك براي دستيابي به استقلال واقعي است. ما در صورتي ميتوانيم بگوييم اين وظيفه را به خوبي انجام داده ايم كه فرزندان ما هنگام ترك خانه و آماده شدن براي شروع زندگي جديد، بزرگسالاني با اعتماد به نفس بالا و سازگار با محيط باشند، زيرا ميزان استقلال و اعتماد به نفس، رابطه عميقي با هم دارند. به همين دليل اگر بخواهيم فرزندان ما در مشكلات زندگي اعتماد به نفس خود را از دست ندهند بايد پايه هاي اعتماد به نفس را در آنان تقويت كنيم. در نهايت ما براي جامعه فردا نياز به افراد قوي و مطمئن به خود داريم كه از پس مسائل خود برآيند. بنابراين بهتر است در كوچك ترين نهاد اجتماعي كه خانواده است، زمينه را براي پرورش چنين افرادي آماده سازيم.