بیماری فصلی

افسردگی ای که همراه زمستان می آید

افسردگی زمستانه برخلاف نام غلط‌اندازش در زمستان آغاز نمی‌شود بلکه به طور معمول از اواخر پاییز یعنی آذرماه شروع می‌شود که نشانه‌های اندکی دارد، با این حال تعداد زیادی از افراد ممکن است که در این دوران (مثلا آذر تا بهمن) به آن مبتلا شوند. البته برخی از روانشناسان معتقدند نباید به این حالت غمگینی زمستانه برچسب افسردگی‌ زد بلکه این یک نوع احساس ناامیدی اندک است که راه‌حل‌های افسردگی به آن کمک می‌کند.

● افسردگی زمستانی چیست؟

این نوع افسردگی را بعضی از محققان تکامل آدمی در سالیان دراز دانسته‌اند. به عقیده آنها فعالیت انسان‌ها تحت‌تاثیر فصول قرار دارد و افراد در بهار و تابستان فعالند و در پاییز و زمستان به یکباره دست از التهاب‌های زندگی می‌کشند. این نوع افسردگی در جایی که نور کمتری وجود داشته باشد بروز می‌کند، در واقع نور کم یکی از دلایل منجر به افسردگی زمستانه است. هورمون ملاتونین که از آن به نام هورمون تنبل نام می‌برند، وظیفه‌اش این است که زمانی که ما با نور کم مواجه هستیم، ترشحش بیشتر شود تا ما خواب‌آلوده شویم و بهتر استراحت کنیم اما این هورمون در فصل زمستان متوجه نیست، که نور کم در این فصل نشانه احتیاج به استراحت نیست، برای همین باعث کرختی در بدن انسان می‌شود. جالب است که بدانید تفاوت ترشح ملاتونین بین تابستان و زمستان در خانم‌ها بیشتر است تا آقایان و از این رو افسردگی زمستانه در زنان بین ۲۰ تا ۳۰ساله شایع‌تر است. اسم اصلی این افسردگی، افسردگی وابسته به فصل است که در نزد برخی ار روانشناسان به افسردگی زمستانه تعبیر شده است.

● نشانه‌های افسردگی زمستانی

سعید بی‌نیاز، کارشناس ارشد روانشناسی‌بالینی، شش‌نشانه را از نشانه‌های اصلی افسردگی فصلی برمی‌شمارد که اگرنشانه‌های زیر به مدت دوهفته متوالی انسان را رها نکرد باید جدی گرفته شود چرا که فرد مبتلا به افسردگی فصلی شده است:

۱- احساس خستگی: احساس کوفتگی بی‌دلیل و بدون کار یدی زیاد.

۲- اختلال در تمرکز: افسردگی زمستانه فقط نشانه جسمی ندارد بلکه ذهن افراد را درگیر می‌کند و اجازه تمرکز نمی‌دهد.

۳- اشتهای زیاد: در افسردگی فصلی بر خلاف سایر افسردگی‌ها اشتها بسیار زیاد می‌شود و فرد با افزایش وزن روبه‌رو می‌شود.

۴- تمایل به خوابیدن: افسردگی زمستانه باعث خواب‌آلودگی فرد می‌شود، به‌طوری‌که شخص مبتلا به آن نمی‌خواهد از رختخواب دل بکند.

۵- اندوه: تمامی انواع افسردگی یک نشانه مشترک دارند و آن غم و احساس تهی و پوچی بودن است.

۶- تحریک‌پذیری عصبی: افسردگان زمستانی زودتر می‌رنجند و زود هم از کوره در می‌روند.

نوردرمانی بهترین شیوه درمان است

نوردرمانی در کشور ایران چندان جانیفتاده است اما در اروپا و آمریکا افراد مبتلا به افسردگی فصلی را نور درمانی می‌کنند. به صورتی که مراجعان ساعاتی را در روز در معرض نور پروژکتورهای قوی باشند. دقیق‌تر آن به‌این صورت است که بیماران با فاصله ۹۰ سانتیمتری از منبع نوری به مدت سه‌ساعت در روز بنشینند. البته مراجعان حتما نباید به نور نگاه کنند همین‌که گاه‌گاه به آن نگاهی بیندازند کافی است. متخصصان بر این باورند که با نوردرمانی ریتم به‌هم‌ریخته زیستی را در مراجعان افسرده سروسامان می‌دهند. در واقع بدن انسان را گول می‌زنند تا ملاتونین کمتری ترشح کند و کمی سرحال شود. با توجه به اینکه در ایران نوردرمانی هنوز به‌کاربرده نمی‌شود، افراد مبتلا به این افسردگی باید در برنامه روزانه‌شان تغییر ایجاد کنند. صبح‌ها زودتر از حد معمول از خواب بیدار شوند،پرده اتاق‌شان همان اول صبح کنار زده‌شود و پیاده‌روی صبحگاهی داشته باشند و یا اینکه در مدت زمانی خاص به یکی از جزیره‌های جنوبی کشور سفر کنند.