خانه تکانی بدون بیماری های اضافه

خانه و زندگی تان را برای نوروز آماده کنید اما نه به قیمت از دست دادن سلامتی

خانه تکانی شاید سخت‌ترین مقدمه نوروز باشد که با همه فشردگی و خستگی و بدن دردی که برایتان به همراه دارد، لذت نو شدن را به شما هدیه می‌کند. لذت دور ریختن لوازم بی‌مصرف و برق انداختن در و دیوار خانه و نظم گرفتن دوباره زندگی! اما این لذت برای خیلی از خانم‌های خانه دار گران تمام می‌شود؛ به قیمت از بین رفتن سلامتی و بیماری‌هایی که اگر مراقب نباشید، ممکن است برای تمام عمر با شما بمانند! همیشه به یاد داشته باشید که قرار نیست سال نو را با بدنی بیمار و خسته شروع کنید یا به قیمت نظافت خانه، سلامتی‌تان را قربانی کنید. بنابراین به این توصیه‌های پزشکی درباره خانه تکانی حتما توجه کنید.‏

● ‏۱۰ فرمان برای خانه تکانی سالم‏

۱. هر سال، خانه تکانی نوروزی باعث می‌شود تعداد زیادی از کودکان و مادرانشان با مواد شوینده مسموم شوند. آن قدر که بیمارستان‌ها بیشترین آمار بستری به خاطر مسمومیت را در همین دوران گزارش می‌کنند. مواد شوینده، اگرچه خدمت بزرگی به نظافت نوروزی می‌کنند اما خطرناک‌ترین دشمنان سلامتی زنان خانه‌دار هستند که کمترین آسیب‌شان ضررهای پوستی است و بیشترین‌شان بیماری‌های مزمن تنفسی. ‏

۲. مسمومیت با گاز مواد شوینده گاهی به همان اندازه خطرناک است که خوردن این مواد شوینده مهلک خواهد بود! بیشتر شوینده‌ها و سفید کننده‌ها گاز کلر آزاد می‌کنند و به همین دلیل اگر بی‌ احتیاط استفاده شوند منجر به مسمومیت‌های شدید خواهند شد. ‏

۳. سرفه،‏ اشک ریزش، احساس سوزش در قفسه سینه، برونشیت و گرفتگی صدا و تنگی نفس، تهوع، تعریق و سردرد، التهاب ریه بارزترین نشانه‌های مسمومیت با مواد شوینده هستند که البته گاهی هم قربانیان خاموشی دارد. گاهی بدن واکنش‌های التهابی مزمن دارد و آسیب‌های دستگاه تنفسی بدون علامت هستند اما در ۱۰ تا ۱۵ سال آینده علایم آنها رفته رفته نمودار می‌شود.‏

۴. استفاده‏ از مواد شیمیایی شوینده در فضای سربسته خطرناک‌ترین کاری است که برخی خانم‌های خانه دار در زمان خانه تکانی انجام می‌دهند. بخارهای حاصل از شوینده‌ها حاوی کلر است که با استنشاق آن مخاط تنفسی می‌سوزد و ریه یک فرد سالم در حد ریه یک بیمار مبتلا به آسم آسیب می‌بیند که حتی در بعضی از موارد این آسیب‌ها ماندگار هستند. بنابراین در فضاهای محدود و بسته حتما یا باید یا از تهویه استفاده کرد و یا در و پنجره را باز گذاشت. ضمن این که بسیاری تصور می‌کنند که ماسک زدن می‌تواند مانع از آسیب تنفسی شود. در صورتی که این عقیده کاملا اشتباه است.‏

۵. مواد‏ ضدعفونی‌کننده، سفیدکننده‌ها و انواع اسیدها، غلظت بالایی دارند و به همین دلیل باید به صورت محلول مورد استفاده قرار گیرند. اما متاسفانه از آنجایی که روی بسته مواد شوینده اطلاعات کافی در مورد استفاده از محصول نوشته نشده است، بیشتر مردم این محلول‌ها را به صورت خالص استفاده می‌کنند که همین مساله باعث بیشتر شدن خطرات این مواد خواهد شد.‏

۶. خیلی از خانم‌ها انواع مختلف مواد شوینده، سفیدکننده‌ها یا حتی مواد اسیدی را با هم مخلوط می‌کنند، چون تصور می‌کنند در این صورت شست و شو بهتر انجام می‌شود، در حالی که ترکیب شوینده‌ها در بسیاری از موارد، منجر به خفگی‌های آنی می‌شود. از سوی دیگر خیلی‌ها تصور می‌کنند گرفتن آب داغ روی محیطی که به تازگی با شوینده‌ها تمیز کرده اند، به پاکیزگی بیشتر محیط منجر می‌شود. در حالی که همین آب داغ و بخارات آن که با بخار کلر شوینده‌ها مخلوط می‌شود می‌تواند آسیب‌های تنفسی را چند برابر کند.‏

۷. اثرات‏ درازمدت مواد شوینده به خصوص روی پوست به صورت انواع واکنش‌های آلرژیک و اگزما خود را نشان می‌دهند. به همین خاطر توصیه می‌کنیم که در زمان استفاده از شوینده‌ها از دستکش و ماسک استفاده شود. علاوه بر این، بیماران دارای مشکلات تنفسی، زنان باردار یا شیرده یا افرادی که حساسیت ریوی دارند، به هیچ عنوان نباید با این مواد شیمیایی در تماس باشند.‏

۸. اغلب‏ ما به دلیل زندگی شهرنشینی آمادگی لازم را برای انجام فعالیت‌های اسکلتی- عضلانی نداریم و به همین دلیل در آستانه نوروز با مشکلاتی مثل کمر درد و درد مفاصل مواجه می‌شویم که اگر خوش‌شانس باشیم، کارمان به بیمارستان نمی‌کشد. بیشتر شکایت‌ها مربوط به گرفتگی عضلات ناحیه کمر و گردن و مچ دست می‌شود و بیشتر در کسانی اتفاق می‌افتد که سابقه قبلی ضعف عضلات ستون فقرات را داشته‌اند.

۹. برای شروع فعالیت‌های سنگین باید توجه داشته باشید که اگر از قبل مشکلی در ستون فقرات‌تان وجود دارد، از عضو آسیب دیده به هیچ عنوان استفاده نکنید. علاوه بر این، قبل از انجام فعالیت‌های سنگین بهتر است عضلات بدن، به خصوص عضلات پشت ران، ناحیه ستون فقرات، ناحیه شکم، شانه و دست‌ها را در حالت کششی قرار دهید و به این ترتیب عضلات را برای جابه جایی و فشار بیشتر آماده کنید.‏

۱۰. تا سر حد نابودی کار نکنید‏. همیشه بخشی از انرژی‌تان را نگه دارید و همه کارها را در یک روز انجام ندهید. در زمان خستگی عضلات باید به آن‌ها استراحت دهید تا فشار پی در پی در مدت طولانی باعث آسیب دیدگی نخاع یا ستون فقرات و زانوها نشود.‏

● خانه تکانی یا خانواده تکانی؟!

خانه تکانی در نگاه اول تحول است. چیزی که ما در زندگی پرفشار این روزها واقعا به آن احتیاج داریم. اما این تحول چند ویژگی مثبت دیگر هم دارد که به پاکیزگی، نظم عینی و ذهنی، شادابی محیط و همکاری خانوادگی برمی‌گردد. فاکتورهایی که همه در بالا بردن سلامت روانی شما و خانواده‌تان موثرند و احساس تازگی به شما می‌دهند.

چندی پیش دانشگاه مالموی سوئد در پژوهشی که انجام داد، اثرات تمیزی محل سکونت را با علایم افسردگی آزمایش کرد. در این تحقیق ۲ گروه افراد سالم و افسرده حضور داشتند و از آنها خواسته شد تا یک ماه خانه خود را تمیز نکنند و بیشتر از مواقع دیگر نسبت به تمیزی و مرتب بودن خانه بی‌اهمیت باشند. بعد از گذشت این مدت مشخص شد که افراد سالم دچار افسردگی خفیف و بی‌حوصلگی مداوم شده بودند و هیچ رغبتی نداشتند که بعد از اتمام ساعات کاری به خانه بروند و حتی دعواها و بحث‌های خانوادگی و بهانه گیری‌های بی‌دلیل در خانه ۲۳ درصد افزایش پیدا کرده بود. تحقیقات روی افراد افسرده هم نشان می‌داد که علایم افسردگی در آنها بیشتر شده است و آنها تمایلی برای تغییر این شرایط نداشتند. به همین دلیل این پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که روزانه ۲۰ دقیقه تمیز کردن خانه، سلامت روان را تضمین می‌کند.‏

ضمن این که همکاری میان اعضای خانواده باعث می‌شود که بیشتر به اعضای خانواده نزدیک شوید و حالت‌های کسالت در خانواده کمتر به چشم بیاید. از سوی دیگر کمک گرفتن از کودکان خانواده می‌تواند آنها را با حس مسئولیت پذیری آشنا کند و احساس مفید بودن را به آنها بدهد. بچه‌هایی که در انجام امور خانه کمک می‌کنند، در مقایسه با بچه‌هایی که در کارهای نظافت خانه مشارکت نمی‌کنند، اعتماد به نفس بیشتری دارند و هنگام مواجه شدن با مشکلات به راحتی موضوع را با اعضای خانواده مطرح می‌کنند و به همین دلیل آسیب کمتری می‌بینند.

قدیمی‌ها توصیه می‌کردند چیزهایی را که نیاز ندارید، به دیگران ببخشید. هر چند که ضرب المثل «هر چیز که خار‌اید روزی به کار آید» اغلب مانع از این کار می‌شود! اما واقعیت این است که در کابینت‌ها، کمدها، زیر تخت و گوشه و کنار خانه همیشه لوازمی تلنبار شده که حتی سالی یک بار هم سراغشان نمی‌روید و به احتمال زیاد بعد از این هم نیازی به آنها نخواهید داشت. دور ریختن وسایل غیرضروری با از بین بردن شلوغی‌های ناشی از وسایل غیر ضروری و جاگیر آرامش نسبی ایجاد می‌کند و استرس و انرژی‌های منفی شما را کاهش می‌دهد. می‌توانید لباس‌های نو یا نسبتا نویی که چندان به آنها نیاز ندارید یا کمدتان را تا سرحد انفجار پر کرده اند، به دیگران ببخشید.‏

● از خانه تکانی ایرانی تا فنگ شویی چینی

خانه تکانی وظیفه نیست، ذوق و اشتیاق و رسم و عادت هم نیست، خانه تکانی یک فرهنگ کهن است که در تار و پود خانواده‌ها ریشه دوانده است؛ آنقدر که مرزهای ایران را بشکند و به فرهنگ مردمی تبدیل شود که در کشورشان نوروز را جشن می‌گیرند. از ایران گرفته تا جمهوری آذربایجان و تاجیکستان و افغانستان. آیین خانه تکانی همان قدر در این کشورها رسمیت دارد که نوروز مورد توجه قرار می‌گیرد. ‏

اما این که مبنای چنین آیینی از کجا سرچشمه می‌گیرد، مساله‌ای است که فرهنگ شناسان ایرانی هنوز هم روی آن اتفاق نظر ندارند. آنچه مسلم است این که ایرانیان قدیم اعتقاد داشتند که هر خانواده فرشته‌ای به عنوان حامی دارد و نوروز، زمانی است که آن فرشته حامی به منازل آنها می‌آید. پس بنابر احترام این فرشته‌ها باید خانه‌ها را روبید تا حق احترام به آنها حفظ شود.

کمی قبل از آن، یعنی در دوره ایران باستان هم عقیده بر این بود که در آغاز سال جدید، روز نو می‌شود پس لازم است همه چیز نو شود. ایرانیان باستان معتقد بودند که ارواح نیاکان‌شان از ۱۰ روز مانده به عید نوروز برای دیدار به خانه بازماندگان می‌آیند و تا لحظه تحویل سال آنها را ترک نمی‌کنند علاوه بر این آنها معتقد بودند که ارواح از بوی تمیزی و نور سهم می‌برند و همین عقاید تبدیل شد به مبنای خانه تکانی ایرانی‌ها از سال‌های دور تا امروز تا با پاک کردن خانه‌ها از آلودگی، شادی را برای زنده و مرده فراهم کنند. رسم و رسومی که عده‌ای معتقدند سابقه‌اش را باید در ۱۲ قرن پیش از میلاد مسیح جستجو کنید؛ یعنی از همان زمانی که جمشید شاه اسطوره ایران زمین، آغاز بهار را زمان نوروز نامید و جشن گرفت.

اما با ورود اسلام به ایران و تاکید پیامبر اکرم (ص) بر پاکیزگی و نظافت، خانه تکانی هم رنگ و بوی دیگری گرفت. حالا مردم مسلمان ایران با نگاه پایبندی به توصیه‌ها و سفارش‌های دینی آداب سنتی خود را به جا می‌آوردند.‏

با این حال، در سال‌های اخیر با رواج کتاب‌های مربوط به فنگ شویی و آداب و سنت‌های شرقی، خانه تکانی یک بار دیگر با بیانی غیرایرانی به کشور ما راه پیدا کرده و مورد توجه قرر گرفته است. مجموعه توصیه‌هایی که اگرچه موکدا در ایران باستان و دستورات اسلام بیان شده اند، اما این بار با رنگ و بوی فرهنگ و سنت چینی خود را در چهارچوب‌های خانواده‌های ایرانی جا کرده اند. اما با تمام این‌ها، قاعده همان است که بود. دور ریختن وسایل اضافه و اهدای لوازمی که مورد نیاز نیستند به دیگران، زدودن گرد و غبار و تمیز کردن آلودگی‌ها، رعایت سلیقه در چیدمان وسایل و توجه به نور و هوای آزاد، توجه به استفاده از رنگ‌های متنوع و تاثیر آنها بر روحیه، همه و همه همان علم و مهارت نانوشته زنان ایرانی هستند که این روزها به عنوان توصیه‌های علمی فنگ شویی چینی طرفدار پیدا کرده‌اند.