مفهوم « ترس از خدا »

برای تبیین مفهوم ترس از خداوند اگر خداوند برای انسان موجودی مهیب و ترسناک توصیف شود او ستون دین و دین داری خویش را بر اموری موحش و هولناک می سازد و سلوک و رفتار دینی اش آسیب پذیر …

برای تبیین مفهوم ترس از خداوند اگر خداوند برای انسان موجودی مهیب و ترسناک توصیف شود او ستون دین و دین داری خویش را بر اموری موحش و هولناک می سازد و سلوک و رفتار دینی اش آسیب پذیر می گردد. اما اگر خداوند موجودی مهربان و رحیم در ذهن ها نقش بندد که جز رحمت و محبت از او جلوه نمی کند و معنای ترس از خدا ترس از عدالت الهی به سبب عملکرد و رفتار آدمی عنوان گردد مسئله متفاوت می شود. شهید مطهری در کتاب ده گفتار می نویسد :

ممکن است این سئوال برای بعضی مطرح شود که ترس از خدا یعنی چه مگر خداوند یک چیز موحش و ترس آوری است خداوند کمال مطلق و شایسته ترین موضوعی است که انسان به او محبت بورزد و او را دوست داشته باشد; پس چرا انسان از خدا بترسد

در جواب این سئوال می گوییم : مطلب همین طور است ; ذات خداوند موجب ترس و وحشت نیست ; اما این که می گویند باید ترسید یعنی از قانون عدل الهی باید ترسید. در دعا وارد است : « یا من لایرجی الا فضله ولایخاف الا عدله » ; ای کسی که امیدواری به او امیدواری به فضل و احسان اوست و ترس از او ترس از عدالت اوست . ایضا در دعا است : « جللت ان یخاف منک الا العدل وان یرجی منک الا الاحسان والفضل » ; تو منزهی از این که از تو ترسی باشد جز از ناحیه عدالتت و از این که از تو جز امید نیکی و بخشندگی توان داشت .

عدالت هم به نوبه خود امر موحش و ترس آوری نیست . انسان که از عدالت می ترسد در حقیقت از خودش می ترسد که در گذشته خطاکاری کرده و یا می ترسد که در آینده از حدود خود به حقوق دیگران تجاوز کند. لهذا در مسئله خوف و رجا که مومن باید همیشه هم امیدوار باشد و هم خائف هم خوشبین باشد و هم نگران مقصود این است که مومن همواره باید نسبت به طغیان نفس اماره و تمایلات سرکش خود خائف باشد که زمام را از کف عقل و ایمان نگیرد و نسبت به ذات خداوند اعتماد و امیدواری داشته باشد که همواره به او مدد خواهد کرد.