سقوط در سال جام جهانی

بررسی دلایل افت کیفی لیگ برتر باشگاه های کشور

لیگ برتر فوتبال در دوره سیزدهم خود حداقل در مقایسه با فصل گذشته چیز متفاوتی است. این لیگ آرام آرام به نیمه خود نزدیک می‌شود اما ارزیابی کلی این رقابت‌ها تا این هفته از لیگ نشان می‌دهد معیارهای مبنی بر کیفیت و مولفه‌های فنی نقش کمتری در دیدارهای مختلف لیگ برتر ایفا کرده‌اند.

در واقع می‌توان براحتی گفت این لیگ حداقل نسبت به فصل گذشته سقوطی از لحاظ کیفی را تجربه می‌کند و با افت بسیار قابل توجهی مواجه شده است. لیگ فصل گذشته نیز به گواه کارشناسان و مربیان چندان با کیفیت نبود و فاصله زیادی با استانداردهای جهانی داشت، اما دوره سیزدهم لیگ برتر حتی کیفیت نازل تری دارد، آن هم در سالی که همه چیز به آوردگاه بزرگ و عظیم برزیل ختم می‌شود. در رابطه با کیفیت این دوره از رقابت‌های لیگ برتر، حتی برخی پا را فراتر نهاده و آن را بدترین لیگ چند سال اخیر معرفی کرده‌اند. لیگ ضعیف و بی کیفیت سیزدهم همچنان هفته به هفته پیش می‌رود و در عین حال انتقادات نسبت به آن افزایش می‌یابد.

● سوءمدیریت

کیفیت نازل لیگ برتر را در همه ارکان آن می‌توان مشاهده کرد؛ از تعداد تماشاگران حاضر در ورزشگاه گرفته تا نحوه بازی کردن برخی از تیم‌های لیگ برتری. بدهی‌های مالی کلان برخی از باشگاه‌های لیگ برتری نیز مزید بر علت است. بسیاری دلیل کیفیت پایین لیگ را نتیجه فقدان بازیکن‌سازی در فوتبال ایران می‌دانند و عده‌ای دیگر فساد موجود را در کیفیت پایین دخیل می‌دانند. البته هرکدام از این دلایل را نمی‌توان دلیل اصلی کیفیت لیگ دانست، فقط در صورت کنار هم قرار دادن آنها می‌توان به این نتیجه رسید که چرا کیفیت بازی‌های لیگ برتر تا این حد پایین است. جواد زرینچه کارشناس فوتبال و چهره نام آشنای استقلالی‌ها می‌گوید: به واقع یکی از ضعیف‌ترین لیگ‌های چند سال اخیر را مشاهده می‌کنیم. به جای این‌که جام جهانی انگیزه‌ای برای بهتر شدن لیگ باشد بیشتر باعث پسرفتی همه جانبه شده است. البته نباید تصور کرد که ما در سال‌های گذشته هم لیگ بسیار پویا و با کیفیتی داشتیم، تا بوده همین بوده و حالا اوضاع حتی بدتر هم شده است. وی نحوه اداره و مدیریت بر باشگاه‌ها را مقصر اصلی معرفی کرد و افزود: وقتی مدیریت یک باشگاه ایراد داشته باشد آنگاه اثرات منفی آن روی همه چیز دیده می‌شود. اصولا مدیر یک باشگاه باید آرامش را به‌وجود بیاورد تا بازیکنان و مربیان با توجه به این آرامش ثبات بیشتری در لیگ برتر داشته باشند اما زمانی که پای سوءمدیریت در میان باشد مشکلات زیادی به وجود می‌آید که بدهی‌های کلان در صدر این مشکلات است. بی‌پولی کمرشکن‌ترین مشکل باشگاه‌هاست. همان‌طور که می‌بینید تعدادی از تیم‌های لیگ برتری به دلیل مشکلات عدیده مالی که حاصل همان سوءمدیریت‌هاست در دیدارهای لیگ برتری تمرکز چندانی ندارند و خوب بازی نمی‌کنند تا به این ترتیب کیفیت لیگ کاهش یابد.

● اثرات دو جانبه یک عامل تخریبی

در این فصل از رقابت‌های لیگ برتر بحث بر مسائل حاشیه‌ای و خانمان برانداز همچون تبانی و فساد اوج گرفت. حاشیه‌های به‌وجود آمده در این رابطه همچنان مورد بحث است و شک و تردیدهای زیادی درباره سلامت کاری برخی از چهره‌های مطرح و غیرمطرح را دامن زد. فساد و تبانی که بروز آن در لیگ دسته یک محرز شد، در لیگ برتر همچنان چراغ خاموش پیش می‌رود و هنوز به مرحله اثبات نرسیده است. اصغر شرفی دیگر کارشناس و مربی فوتبال درباره بحث فساد وتبانی در فوتبال و اثرات منفی و نامطلوبی که بر کیفیت لیگ می‌گذارد، می‌گوید: این بحث را از دو منظر می‌توان بررسی کرد. ابتدا ماهیت خود مسائلی همچون تبانی و فساد است که باعث می‌شود حق و حقوق‌ها پایمال شود، آنان که شایسته اند با شکست و ناکامی روبه‌رو می‌شوند، در طرف مقابل کسانی که برای رسیدن به اهداف خود به هزار ترفند ناجوانمردانه و غیرقانونی متوسل می‌شوند و بااین‌که توانایی و لیاقتی ندارند به اهداف خود و آنچه در سر دارند، می‌رسند. این شرایط خود کیفیت لیگ را بسیار پایین می‌آورد. وی یادآور می‌شود: از طرف دیگر اثرات فساد در فوتبال را می‌توان از جنبه دیگری بررسی کرد. حتی اگر فساد در فوتبال و لیگ برتر صحت نداشته باشد صحبت درباره آن به تنهایی برای به هم ریختن جو کافی است. به هم ریختن جو به از بین رفتن تمرکز منجر می‌شود و در ادامه این موضوع قطعا روی کیفیت لیگ تاثیرگذار خواهد بود. حاشیه‌های بزرگ همیشه همه چیز را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد و اثرات منفی از خود بر جای می‌گذارد.

● نتیجه‌گیری به جای سازندگی

اما سقوط کیفی لیگ را فقط نمی‌توان به سوءمدیریت‌ها یا فساد نسبت داد. حتما پای مسائل دیگری هم در میان است. در این میان مبحث تکراری فقر بازیکن بیش از هر موضوع دیگری عنوان می‌شود. بسیاری نسبت به فقر بازیکن و فقدان برنامه‌ای جامع برای پرورش و شناسایی بازیکنان انتقاد می‌کنند. زرینچه در این باره می‌گوید: در بسیاری از نقاط کشور بخصوص شهرهای جنوبی بازیکنان مستعد زیادی حضور دارند، فقط کافی است شناسایی شوند اما واقعا چه برنامه‌ای برای جذب این بازیکنان و آموزش آنها وجود دارد؟ متاسفانه بلای «نتیجه‌گیری»، بیشتر باشگاه‌های لیگ برتری را در برگرفته و همه به‌دنبال نتیجه‌گیری‌اند تا سازندگی. فوتبالی که سازندگی ندارد و مدیران و مربیانش به‌دنبال نتیجه‌گیری و حاضری خوری هستند چه کیفیتی می‌تواند داشته باشد و چگونه می‌خواهد تماشاگران زیادی را به ورزشگاه بکشاند. ما هنوز برای این‌که یک لیگ تمام عیار و دیدنی داشته باشیم خیلی کار داریم و باید بیشتر از اینها زحمت بکشیم، اما متاسفانه تفکرات حاکم بر فوتبال ما فعلا چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد. این کارشناس فوتبال در ادامه اضافه می‌کند: برای ساختن یک فوتبال با کیفیت باید صبوری به خرج داد، باید ابتدا تجدیدنظری اساسی در زیرساخت‌های فوتبالی کرد و پس از آن پرورش بازیکن را در اولویت قرار داد. لیگ بدون پشتوانه شاید در مقطعی خوب باشد اما به مرور زمان با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد شد. متاسفانه بیشتر مربیان لیگ برتری به بازیکن‌سازی فکر نمی‌کنند و کسانی هم که چنین برنامه‌ای دارند ابزار مورد نیاز آن را در اختیار ندارند.

● زمان‌بندی متفاوت

چقدر می‌توان جام جهانی را در افت قابل توجه سطح کیفی رقابت‌های لیگ دخیل دانست؟ در پیش‌رو بودن جام جهانی طبیعتا باید انگیزه‌های بیشتری را در میان بازیکنان ایجاد کند اما گویا این موضوع تاثیری در ارتقای سطح کیفی لیگ نداشته است. شرفی می‌گوید: زمان‌بندی رقابت‌های لیگ امسال به‌دلیل در پیش رو بودن رقابت‌های جام جهانی به هم ریخت و این موضوع نیز اثرات خود را نشان داد. باید پذیرفت که برخی از تیم‌های حاضر در لیگ برتر کاملا بی‌برنامه گام به رقابت‌ها گذاشتند که این موضوع خیلی به لیگ ضربه زد. زرینچه هم می‌گوید: در پیش‌رو بودن جام جهانی می‌توانست به ارتقای سطح کیفی این دوره از رقابت‌های لیگ برتر کمک کند اما با فراموش کردن این مسائل باید به آینده فکر کرد. لیگ ما باید به سمت پویایی بیشتری حرکت کند که این در گرو درس گرفتن از همه اشتباهاتی است که این اشتباهات را آشکارا در بازی‌های لیگ می‌بینیم.

● مدعیان کم توان

در لیگ برتر سیزدهم هنوز مدعی درجه یکی برای قهرمانی وجود ندارد. پرسپولیس، تراکتورسازی، نفت تهران، سپاهان یا استقلال با این‌که به‌عنوان مدعیان قهرمانی شناخته می‌شوند تا این هفته موفق نشده‌اند چهره واقعی یک مدعی را نشان بدهند. در واقع تیم‌هایی که به قهرمانی فکر می‌کنند آنچنان کم توان هستند که تا این هفته از لیگ نتوانسته‌اند خود را به‌عنوان مدعی قهرمانی معرفی کنند. در هیاهوی سال جام جهانی، لیگ برتر روز به روز بیشتر افت می‌کند و این روند همچنان ادامه دارد. زرینچه یادآور می‌شود: مشکل لیگ برتر ما چیزی نیست که در یک فصل بتوان آن را حل کرد، در این شرایط باید دیدگاه و تفکرات حاکم بر متولیان تغییر کند. تا زمانی که تفکرات کنونی در فوتبال حاکم باشد چگونه می‌توان انتظار داشت یک لیگ بی‌کیفیت بسرعت به لیگ با کیفیتی تبدیل شود. لیگ برتر ما با توجه به استعدادهای فوتبالی موجود در کشور می‌توانست بسیار بهتر از آنچه اکنون هست باشد اما متاسفانه فعلا باید لیگ برتر را با اوضاع و احوال کنونی اش مشاهده کرده و به نوعی این لیگ را تحمل کنیم.

هیلدا حسینی خواه ‌