وسوسه، سلاح شیطان

“اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکایده و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده”
در آیین حیات بخش اسلام، برای سعادت دنیا و آخرت انسان برنامه‌ای جامع …

“اللهم انا نعوذ بک من نزغات الشیطان الرجیم و کیده و مکایده و من الثقه بامانیه و مواعیده و غروره و مصائده”

در آیین حیات بخش اسلام، برای سعادت دنیا و آخرت انسان برنامه‌ای جامع و کامل وجود دارد، که هر انسانی با عمل به آن خود را از شرور دنیا و آخرت رهایی داده و مستحق پاداش الهی می‌گردد. برنامه اسلام در سه بخش کلی خلاصه می‌شود: عقاید، احکام و اخلاق. مطابق آیه شریفه “ا لم اعهد الیکم یا بنی آدم ان لا تعبدوا الشیطان انه لکم عدو مبین”(یس/۶۰)، شیطان دشمن آشکار و قسم خورده‌ای است که سعی دارد در عقاید انسان، شک و تردید و دودلی ایجاد کند و او را در عمل به احکام الهی سست و کاهل نماید و اخلاق حسنه را به سوء اخلاق و فساد و تباهی تبدیل کند.

از این رو لازم است انسان در مسیر تکامل معنوی خود، همواره از شر شیطان به خدای متعال پناهنده شود و برای حفظ خود از شیطان، راه‌های نفوذ او را بشناسد و بداند که از چه سلاحی برای دفاع در برابر او استفاده کند. امام سجاد (ع) در این دعا با بیان انواع دشمنی‌ها و نیرنگ‌های شیطان، از راه‌های نفوذ او در اعماق وجود انسان پرده برداشته و به شیوه‌های جلوگیری از ورود او به حریم دل و دخالت در تصمیم‌ گیری‌های انسان اشاره نموده است. در فراز آغازین این دعا حضرت به خداوند عرضه می‌دارد: “بار الها، ما از وسوسه‌ها و حیله و نیرنگ‌های شیطان رانده شده و از اعتماد به آرزوها و وعده‌ها و فریب‌ها و دام‌های او به تو پناه می‌بریم”. “نزغ” به معنای وسوسه کردن است تا انسان مرتکب گناه گردد.

انسان، وسوسه را تنها در ذهن خود می‌یابد، یعنی این نوع سیطره فقط از طریق قلب و روح آدمی صورت می‌پذیرد. شیطان همواره درصدد تسخیر قلب انسان است، چرا که با فاسد کردن قلب -که مرکز فرماندهی انسان است- همه چیز از جمله اخلاق انسان به فساد و تباهی کشیده می‌شود. وسوسه بزرگترین اسلحه شیطان است که بوسیله آن ابتدا اعمال و عقاید زشت را در نظر انسان زیبا جلوه می‌دهد و سپس با وعده‌های دروغین انسان را بدان ترغیب می‌کند. نکته قابل تامل اینکه، دام‌های شیطان برای وسوسه و نابودی انسان فراوان و متنوع است و هر کسی را با ابزار مناسب خود، در بند می‌کند، شخصی را با مال و ثروت، دیگری را با شهوت، فردی را با پست و مقام و ... .

شیطان حتی از وسوسه انبیاء الهی نیز دریغ نمی‌کند. نقل شده: “شیطان مقابل حضرت مسیح (ع) ممثل شد در حالی که حضرت در قله کوهی بود. گفت: یا روح الله، اگر از این کوه بیفتی خدای تو می‌تواند تو را نگه دارد؟ حضرت مسیح گفت: البته. شیطان گفت:اگر راست می‌گویی خودت را پرت کن تا خدایت تو را نگه دارد. عیسی (ع) دانست که وسوسه شیطان مغالطه است، لذا فرمود: ملعون، می‌گویی خدایم را امتحان کنم؟ من یقین دارم خدایم می‌تواند”.

تنها راه ایمنی از وساوس شیطان، پناهنده شدن به قدرت مطلق یعنی پروردگار متعال است، همچنانکه خود دستور استعاذه داده است: “و قل رب اعوذ بک من همزات الشیاطین و اعوذ بک رب ان یحضرون”(مومنون/۹۷و۹۸)