ساز قانون, سازندگی قانون

ملیحه سعیدی متولد ۱۳۲۷ ملودی ساز, مدرس, نوازنده قانون و سرپرست گروه نیریز در كارنامه هنری خود, هنرجویی و همكاری با اساتید و بزرگانی چون حسین دهلوی, نورعلی برومند, مهدی مفتاح, یوسف فروتن, سعید هرمزی, محمود كریمی, داریوش صفوت, نورالدین رضوی سروستانی, حسن ناهید و را دارد و تا همین چند سال قبل ریاست هنرستان موسیقی را نیز بر عهده داشته است

ـ گفت‌وگو با ملیحه سعیدی درباره همسرش، زنده‌یاد احمد ستوده، سازنده ساز قانون

ملیحه سعیدی متولد ۱۳۲۷ ملودی‌ساز، مدرس، نوازنده قانون و سرپرست گروه نیریز در كارنامه هنری خود، هنرجویی و همكاری با اساتید و بزرگانی چون حسین دهلوی، نورعلی برومند، مهدی مفتاح، یوسف فروتن، سعید هرمزی، محمود كریمی، داریوش صفوت، نورالدین رضوی سروستانی، حسن ناهید و را دارد و تا همین چند سال قبل ریاست هنرستان موسیقی را نیز بر عهده داشته است.

از آنجایی كه وی همسر استاد فقید احمد ستوده است و نیمه دوم تیر‌ماه مصادف درگذشت این سازنده قانون است، شایسته دانستیم با ملیحه سعیدی، درباره او و هنرش گفت‌وگویی كوتاه انجام دهیم. ستوده با نوآوری‌ها و ابداعاتی قابل‌توجه و ابتكاراتی شایان‌اعتنا توانست به ساز قانون لهجه و تشخصی ایرانی ببخشد. گفت‌وگوی ما را با ملیحه سعیدی بخوانید كه بدون او و همسرش این ساز در چنین جایگاهی نبود.

ـ آشنایی شما با همسرتان چگونه اتفاق افتاد؟

نسبت فامیلی داشتیم و ایشان بعد از ازدواج با ساز قانون آشنایی كامل پیدا كردند.

ـ رشته تحصیلی ایشان چه بود؟

كارشناسی زبان و ادبیات فرانسه و انگلیسی از مدرسه عالی ادبیات و زبان‌های خارجی.

فعالیت هنری همسرتان (زنده‌یاد ستوده) از كجا آغاز شد و نزد چه استادی؟

كارشناس وزارت بهداری بودند ولی به‌علت علاقه وافر اینجانب به احیای ساز قانون، علاقه‌مند به ساخت «ساز قانون» شدند و در محضر استاد ابراهیم قنبری مهر شروع به فراگیری ساخت ساز قانون كردند كه بعد از چند سال آموزش مورد تایید ایشان قرار گرفته و از استاد دستخطی در خصوص ساخت ساز قانون دریافت نمودند.

ـ ابداعات ایشان روی ساز قانون چه بود؟

عبارتند از تغییرات در گوشی‌ها از نظر جنس، اندازه و پیم‌گذاری و تغییرات در خرك، پایه خرك، كاسه پوست و استفاده از المنت جهت ثابت‌ماندن پوست در سرما و گرما. همچنین تغییر اندازه كلاف ساز قانون، سیم‌گیر ساز، پل‌گذاری، شبكه‌های صوتی، گستره صوتی‌ساز و رنگ صوتی‌ساز، درجه‌بندی سیم‌های ساز قانون و تغییرات در قطر، پوشش و جنس سیم‌ها، ساخت نوع جدید پرده‌گردان‌های مختلف روی ساز قانون جهت اجرای موسیقی ایرانی،‌ساخت پرده‌گردان لولایی با ریل، ساخت پرده‌گردان لولایی با ریل آلومینیومی، ساخت پرده‌گردان ریلی (كشویی) در انواع و اقسام فلزی، چوبی، ثابت، فنری و متحرك، ساخت و پیاده‌كردن تاندور روی ساز قانون كه اولین بار این مهم توسط ایشان انجام شد. از مهم‌ترین ابداعات ایشان می‌توان به ساخت پرده‌گردان‌هایی اشاره كرد كه از ۲۴ ربع پرده تمام گام‌های ایرانی نواخته می‌شود.

آیا هنر ارزشمند ایشان توسط شاگرد یا فرزندانشان ادامه پیدا كرده است؟

بله، در حال حاضر نیز این شیوه قانون‌سازی توسط پسر ایشان، علیرضا ستوده انجام می‌شود.

آیا مایل هستید نمونه‌ای از كارهای ایشان را حفظ كنید یا به موزه بسپارید؟

نمونه كارهای ایشان از جمله بازسازی طرح‌های استاد قنبری‌مهر و نمونه‌ای از سازهای ساخته خود ایشان كه از مراحل مختلف ساخت ساز قانون به انجمن موسیقی تحویل داده شد تا در موزه نگهداری شود.

فعالیت‌های شما درباره معرفی كارهای ایشان و ثبت فعالیت‌هایشان چه بوده است؟

موسسه فرهنگی و هنری باغ نغمه‌ها به مدیریت اینجانب در نظر دارد آثار زنده‌یاد احمد ستوده را جمع‌آوری و به موزه ارائه دهد.

ـ در آینده چه فعالیت‌هایی را به فرجام خواهید رساند؟

ردیف میرزا عبدالله كه برای ساز قانون تنظیم كرده‌ام آماده چاپ و انتشار است كه امیدوارم به‌زودی منتشر شود. در حال حاضر به تالیف و گردآوری كتاب تاریخچه، ساختار و ابداعات ساز قانون كه حاصل چند دهه تلاش خانوادگی‌ام (خودم، همسرم و فرزندم علیرضا) است، مشغول هستم.

همچنین كتاب ردیف قانون به روایت خودم را آماده چاپ كرده‌ام كه در آن ظرایف موسیقی ایرانی، تكنیك‌ها و علائم اجرایی مختلف ساز قانون خصوصا نوازندگی به شیوه ده‌انگشتی از ابداعات اینجانب روایت شده است.