ابن سینا به داد معده ام برس

نگاهی به آدم های اطراف تان بیندازید بعید است یکی دو نفر که از مشکلات معده شکایت می کنند را در میان آنها نبینید

نگاهی به آدم‌های اطراف‌تان بیندازید؛ بعید است یکی دو نفر که از مشکلات معده شکایت می‌کنند را در میان آنها نبینید. سوزش، درد یا مشکلات شدیدتر و آزاردهنده‌تر معده، بسیاری از ما را آزار می‌دهد و اغلب به جای درمان این مشکلات، سراغ تسکین‌شان با خوددرمانی می‌رویم.

طب سنتی، معده را یکی از مهم‌ترین اعضای بدن می‌داند که تاثیر مستقیمی بر سلامت می‌گذارد. دکتر علیرضا عباسیان، متخصص طب سنتی مثل دیگر همکارانش معتقد است: «المعده بیت کل داء.» یعنی معده خانه تمام امراض است و به دلیل اهمیت آن درمان‌های سنتی مشکلات معده را با شما در میان می‌گذارد. البته این متخصص می‌گوید اگر مشکلات شما شدیدتر از آن است که با این راه‌ها برطرف شود، بهتر است به یک متخصص گوارش مراجعه کرده و دارودرمانی را آغاز کنید.

نفخ کرده‌اید؟

گاهی بعد از صرف غذا فرد احساس می‌کند به‌اصطلاح سر دلش باد کرده است، دچار حالت آروغ زدن می‌شود یا از شکمش صداهایی شنیده می‌شود؛ اینها علائم نفخ هستند که تقریبا همه آن را تجربه کرده‌اند و عموما بعد از خوردن خوراکی‌ها بروز پیدا می‌کنند. علمای طب سنتی می‌گویند وقتی مزاج معده سرد شود، حالت نفخ به وجود می‌آید و خوراکی‌ها هستند که مزاج معده را سرد می‌کنند.

چه بخورید؟

• باتوجه به اینکه سرد شدن مزاج معده باعث بروز حالت نفخ می‌شود، ادویه‌جات گرم می‌توانند اوضاع را بهتر کنند. به غذای‌تان دارچین و زنجبیل اضافه کنید، همچنین می‌توانید با ادویه‌جات ضد نفخ غذای‌تان را تهیه کنید. زیره، رازیانه، انیسون و زنیان هم به غذا رنگ و بو می‌دهند، هم مشکل نفخ را برطرف می‌کنند.

• اگر اهل نوشیدنی‌های گیاهی هستید، این شربت ضد نفخ را درست کنید؛ رازیانه، زیره، نبات و زنجبیل را به مقدار مساوی پودر و مخلوط کنید. نصف تا یک قاشق مرباخوری از آن را در یک لیوان آب حل کنید و بنوشید.

• یک‌چهارم لیوان عرق زیره و عرق رازیانه را با همان میزان آب مخلوط کنید و با نبات بنوشید.

چه نخورید؟

• اگر می‌خواهید دچار نفخ نشوید، دور غذاهای نفاخ را خط بکشید. مشهورترین این مواد غذایی، حبوبات هستند بنابراین تا آنجا که می‌توانید انواع مختلف نخود، لوبیا، عدس و باقالی را نخورید.

• شاید به ظاهرشان نیاید ولی مصرف سبزیجات و میوه‌جاتی مثل ترب، پیازچه، کلم و کاهو هم نفخ می‌آورد پس اگر چنین مشکلی دارید، بهتر است همراه غذا سالاد مصرف نکنید.

ترش کرده‌اید؟

بعضی افراد بعد از وعده غذایی احساس می‌کنند مایع ترش یا تلخ مزه‌ای از گلو به دهان‌شان وارد می‌شود. این حالت که اغلب در اثر ضعف دستگاه هاضمه به وجود می‌آید و با سوزش سر دل همراه است. یعنی دستگاه هاضمه- که معده نیز جزئی از آن است- نمی‌تواند غذا را درست و به‌موقع هضم کند. ترش کردن یا ریفلاکس معده وقتی با سوزش همراه است، یعنی زخمی به وجود آمده که نیاز به درمان جدی دارد.

چه بخورید؟

• برای اینکه دچار ترش کردن نشوید، باید برای ضعف دستگاه هاضمه چاره‌ای بیندیشید. عرق نعناع باعث تقویت دستگاه هاضمه می‌شود و مصرف آن بعد از صرف غذا به عمل هضم کمک می‌کند. یک چهارم لیوان عرق نعناع را با آب مخلوط کنید و با نبات بنوشید.

• مستکی نوعی صمغ گیاهی است که مصرف آن دستگاه هاضمه را تقویت می‌کند و حالت ترش کردن را از بین می‌برد.

استفاده از عطر و ادکلن به هضم غذای‌تان کمک می‌کند. بوی خوش، هضم معده را تقویت می‌کند. با عطر و ادکلن زدن به راحتی می‌توانید دهانه فوقانی معده را قوی‌تر کنید و درنتیجه مانع ترش کردن معده شوید.

چه نخورید؟

• برای مبتلایان ریفلاکس مصرف غذاهایی که هضم‌شان برای معده سنگین است، ممنوع است. فست‌فودها ازجمله مضر‌ترین غذاهایی هستند که به صورت روزانه و مکرر خورده می‌شوند و خودشان عامل ناراحتی و مشکلات معده به‌شمار می‌روند، بنابراین اگر ترش می‌کنید به هیچ وجه سراغ فست‌فود نروید.

تهوع دارید؟

اگر کسی دچار حالت تهوع باشد، باید علت را بیابید. تهوع همراه تب خوب نیست و بهتر است به پزشک مراجعه کنید. مثلا حالت تهوع در دوران حاملگی، در اثر تکان‌های ماشین یا هر وسیله نقلیه دیگری علت‌های به‌خصوصی دارند. اما اگر حالت تهوع علت خاصی نداشته باشد و نیازی به پیگیری نباشد، با درمان‌های خانگی می‌شود آن را برطرف کرد.

چه بخورید؟

• سماق بمکید. نصف قاشق مرباخوری سماق را در دهان بگذارید و با مقدار کمی آب کم‌کم بمیکیدش.

• در طبخ غذا از پودر زنجبیل استفاده کنید.

• عرق نعناع هم می‌تواند حالت تهوع را برطرف کند.

• پودر ناردانه که در عطاری‌ها پیدا می‌شود، نوعی درمان دارویی گیاهی برای از بین بردن حالت تهوع به‌شمار می‌آید. آن را پودر کرده و نصف قاشق مرباخوری از آن را مصرف کنید.

• برای کودکانی که دچار حالت تهوع می‌شوند، تکه‌های بزرگ مربای به را با گلاب بشویید و به خوردشان بدهید.

چه نخورید؟

• از آنجا که هر حالت تهوعی علت بخصوصی دارد، باید ابتدا علت کشف شود تا درمان متناسب با آن پیشنهاد شود اما اگر علت خاصی در میان نباشد، باید هر کسی در سبک زندگی روزمره و شیوه تغذیه‌ای خودش دقیق شود و مواد خوراکی‌ را که باعث ایجاد حالت تهوع می‌شود، شناسایی کند. مثلا ممکن است فردی از یک خوراکی خوشش نیاید و در صورت تماس، بوییدن یا خوردن آن دچار حالت تهوع شود، ولی در فرد دیگری چنین مشکلاتی به وجود نیاید. بنابراین در این باره بررسی وضعیت سلامت و آنچه می‌خورید، به عهده خودتان است.

کی بخوریم؟

بعضی افراد عادت دارند به محض گرسنگی سراغ غذا بروند. این طرز غذا خوردن خوب نیست و برای دستگاه هاضمه مشکل ایجاد می‌کند. غذا خوردن باید وقت مشخصی داشته باشد و هر روز سر موعد مقرر انجام شود. معده برای عملکرد بهتر، به این نظم احتیاج دارد. پس برای هر وعده غذایی‌تان یک ساعت مشخص را وضع کنید و در خارج از آن ساعات دیگر غذا نخورید.

یبوست دارید؟

در طب سنتی به یبوست «ام‌الامراض» می‌گویند و این بیماری را عامل اصلی ابتلا به سایر بیماری‌ها می‌دانند. اگر کسی روزانه و به راحتی نتواند عمل دفع را انجام دهد، دچار یبوست است. موادی که دفع می‌شوند سمی هستند و اگر به دلیل یبوست از بدن خارج نشوند به بدن برمی‌گردند. مواد زائد و سمی این بار جایی انبار می‌شوند که خطر کمتری تهدیدشان می‌کند؛ مثل پوست یا عضلات درنتیجه مشکلات پوستی و عضلاتی را به دنبال می‌آورند.

چه بخورید؟

• مایعات و غذاهایی را مصرف کنید که حجم‌دهنده مدفوع هستند. سبزیجات و میوه‌های مختلف بخورید تا عمل دفع آسان‌تر انجام شود.

• بعد از هر وعده غذایی یک تا دو قاشق روغن زیتون یا روغن کنجد مصرف کنید.

• ۷ تا ۱۰ دانه انجیر یا آلو را بشویید و بگذارید در ظرفی خیس بخورد. صبح روز بعد آلوها یا انجیرها را ناشتا بخورید.

• دوغ و گل‌سرخ کاشان را با هم مخلوط کنید و بنوشید.

• یک قاشق خاکشیر را با نصف لیوان آب جوش و دو حبه قند مخلوط کنید و بنوشید.

• از ملین‌ها استفاده کنید ولی حواس‌تان به تنوع هم باشد، یعنی هر روز از یک روش استفاده نکنید؛ هر یک از این روش‌های مختلف را در یک روز به کار ببندید.

چه نخورید؟

• مهم‌ترین مواد خوراکی که طب سنتی با تاکید استفاده از آن را منع می‌کند، فست‌فودها هستند.

رژیم غذایی استاندارد

برای هر کدام از ناراحتی‌های شایع معده یک سری توصیه‌های غذایی کلی وجود دارد که با رعایت آنها می‌شود این قبیل ناراحتی‌ها را تسکین داد، ولی یک راه‌حل مطمئن و یک روش درمانی قطعی برای مشکلات معدوی، استفاده از رژیم استاندارد است که درواقع یک برنامه جامع و مانع از غذا خوردن به دست می‌دهد. کسی که آن را رعایت کند، یا بیمار نمی‌شود یا خیلی کم دچار مشکلات جسمی می‌شود. باتوجه به اینکه معده یکی از مهم‌ترین ارگان‌های مرتبط با هضم غذاست، این امر به‌طور خاص در مورد ناراحتی‌های معده صدق می‌کند.

چه بخوریم؟

غذای آدمیزاد، چهار چیز است. غیر از آن هر چیزی که خورده می‌شود، غذای اصلی آدمیزاد نیست. با این حال اگر مضر نباشند، خوردن‌شان به حد تعادل اشکالی ندارد چون گفته می‌شود: پرهیز برای فرد سالم، مثل ناپرهیزی برای فرد ناسالم است.

۱) نان گندم جید: نان گندم خوب نانی است که از گندم سیاه یا گندم مانده تهیه نشده باشد.

۲) گوشت حیوانات جوان: گوشت جوجه، بره و بزغاله.

۳) شیرینی‌جات ساده: شیرینی‌های ساده مثل شیرینی نخودچی، شیرینی برنجی شیرینی پنجره‌ای.

۴) بعضی میوه‌ها مثل سیب، گلابی، انگور و انجیر

چقدر بخوریم؟

نمی‌توان مقدار مشخصی برای غذا خوردن در هر وعده تعیین کرد. بهترین معیار حس خود فرد است، بنابراین تا زمانی که گرسنه نشده‌اید، دست به غذا نبرید و قبل از اینکه سیر شوید، دست از غذا خوردن بکشید. ممکن است یک روز حتی در ساعت مقرر غذا خوردن گرسنه نشده باشید، در چنین حالتی بهتر است غذا نخورید. رعایت کردن این نکته تاثیر بسیار خوبی بر وضعیت سلامت می‌گذارد. امتحان کنید.

چطور بخوریم؟

غذا خوردن هم مثل هر کار دیگری آدابی دارد. صرف غذا خوردن با هدف سیر شدن آن هم بدون رعایت اصول منجر به بروز ناراحتی‌های معده خواهد شد.

• غذا را خوب بجوید. هر لقمه باید ۴۰ بار جویده شود. تصور کنید اگر کاری را که دندان‌های‌تان با غذا باید انجام دهند، معده بخواهد جبران کند، چه اتفاقی می‌افتد؟

• همراه غذا آب، سالاد، ماست، ترشی، نوشابه و هیچ چیز دیگری نخورید. سر سفره فقط می‌توانید بشقابی از سبزیجاتی مثل گشنیز، نعناع، جعفری و تره داشته باشید. اگر خیلی تشنه شدید، مقدار کمی شربت سکنجبین یا شربت آبلیمو یا آبغوره بنوشید.

• در یک وعده غذایی تنها یک نوع غذا میل کنید. اینکه قبل از غذای اصلی سوپ و بعد از آن دسر، ژله و شیرینی می‌خورید، به هیچ‌وجه خوب نیست. کسانی که این طور غذا می‌خورند، به تدریح بیمار می‌شوند.

• غذای‌تان را بدون استرس میل کنید. پای تلویزیون غذا نخورید. اگر فیلم مهیجی نشان می‌دهد، یا غذای‌تان را بعدا بخورید یا تلویزیون را خاموش کنید.

• وقتی غذا می‌خورید به هیچ چیزی جز غذا فکر نکنید. سعی کنید در هر وعده غذایی از خوردن لذت ببرید. در غیر این صورت طبیعت بدن از سیستم گوارش غافل می‌شود.

عذرا جوانمردی