تریاک ارز معتبر برای افغانستان بمب اتم برای غرب

علیرغم حضور هزاران سرباز خارجی در افغانستان وکمکهای مالی آمریکا برای مبارزه با مواد مخدر, تولید تریاک و هروئین در این کشور رونق گرفته است

علیرغم حضور هزاران سرباز خارجی در افغانستان وکمکهای مالی آمریکا برای مبارزه با مواد مخدر، تولید تریاک و هروئین در این کشور رونق گرفته است. اگرچه دولت کرزای برای جایگزین کردن کشت خشخاش قولهای تشویقی به کشاورزان داد و روحانیون را برای مبارزه با مواد مخدر به کمک طلبیده بود، اما هیچ یک از این روشها مؤثر واقع نشد. گذشته از این موارد اکنون ۵۲درصد درآمد ناخالص آن کشور از طریق فروش مواد مخدر تشکیل می شود. در شهر مرزی آرگوی افغانستان تریاک به عنوان ارز معتبر به کار گرفته می شود. کشاورزان با آن کالاهای مورد نیاز خود را می خرند و مغازه داران این شهر با پول فروش آن، مغازه هایشان را مملو از اجناس مورد نیاز مردم می کنند. امروزه لابراتوارها در مجاورت زمینهای کشت خشخاش تعبیه شده اند. در حال حاضر افغانستان در جهان به طور غیرمستقیم در ترویج ایدز ایفای نقش می کند. آیا زمان آن نرسیده سازمان ملل که سالیانه میلیاردها دلار برای مبارزه با ایدز در آفریقا هزینه می کند گوشه چشمی به این کشور فقیر و ترویج دهنده ایدز نشان دهد؟

دو کشورپاکستان و ایران که مسیر سنتی انتقال هروئین به اروپا به شمار می روند در پی بروز جنگ داخلی در تاجیکستان و کشته شدن بیش از ۶۰هزار نفر و رشد فزاینده فقر، به بازاری برای مصرف هروئین تبدیل شد. نتیجه اینکه در حال حاضر بیش از ۵۰۰۰بیمار مبتلا به ویروس ایدز درتاجیکستان وجود دارد. با اشباع بازار این کشور، راه انتقال مواد مخدر به روسیه، که سالهاست جنگ و خونریزی در آن جاری است، هموار شد. براساس آمار، سالیانه ۳‎/۹مترمکعب هروئین توسط پلیس این کشور توقیف می شود. این کشور نیز یکی از بزرگترین کشورهای دارنده بیماران مبتلا به ایدز است. ضمن اینکه هم در روسیه وهم در تاجیکستان اکثر کسانی که اخیراً به این بیماری گرفتار شده اند براثر استفاده از سرنگهای آلوده بوده است.

در مسیر شمالی، روسیه سومین و نه آخرین مقصد مهم هروئین افغانستان است و اروپای شرقی و غربی به ویژه آلمان قربانیان بعدی این ماده مهلک هستند. جالب اینکه پلیس روسیه در انتقال هروئین به اروپا نقش کلیدی دارد. میزان ضرر و زیان اروپا به تناسب افزایش و کاهش تولید هروئین در افغانستان در نوسان است. هرچه تولید تریاک در افغانستان افزایش یابد، بهای هروئین در این قاره کاهش و در پی آن مرگ و میر مبتلایان به هروئین نیز افزایش می یابد.

آمریکا آخرین بازار هروئین افغانستان است که قاچاقچیان پاکستان، آفریقای غربی، آسیای میانه و روسی از طریق ایر کارگو و اکسپرس پست هروئین را به این کشور انتقال می دهند. بازار آمریکا نیز همانند اروپا، بستگی به میزان تولید تریاک در افغانستان دارد. به لحاظ بهتر بودن راه های ترانزیتی روسیه، حمل مواد مخدر به غرب از مسیر شمالی آن ارزانتر از راه سنتی یعنی پاکستان و ایران است و این مسأله در فروش آن در اروپا و آمریکا نیز به وضوح دیده می شود.

علیرغم کمکهای مالی آمریکا به افغانستان، تجارت فزاینده هروئین تهدیدی برای دموکراسی شکننده در این کشور است، آمار قربانیان آن بالاست و هزینه هر تزریق هروئین در اروپا به سه یورو کاهش یافته است.

گاردهای مستقر درکنار رودخانه مرزی تاجیکستان و افغانستان می گویند: شب هنگام پرنده مشکوکی با سرعت زیاد در حال حرکت بود، ابتدا مرزبانان به او هشدار و سپس مورد هدف قرار دادند که پیامد آن سقوط یک موتور سوار چترباز با ۱۸کیلو هروئین در خاک کشورشان بود.

مقدار هروئین یادشده قطره ای از سیل عظیمی است که بازار هروئین جهان را تشکیل می دهد.افغانستان که زمانی معروف به تولید کننده تریاک بود، نردبان ترقی تولید تریاک، که هروئین عناصر غنی شده آن است، را طی می کند و هم اکنون این کشور بزرگترین تولید و صادر کننده هروئین در جهان مبدل شده است. براساس گزارش اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد، آزمایشگاههای مخفی تولید هروئین در افغانستان به سرعت در حال فعالیت هستند و افزایش تولید به حدی رسیده است که بهای آن در اروپای غربی از ۲۵۱دلار در سال ۱۹۹۰ به ۷۵دلار در هر گرم در سال ۲۰۰۶کاهش یافته است.

هر تزریق هروئین در هامبورگ تقریباً سه یورو و در واقع یک سوم بهای پرداختی یک دهه گذشته است. ماتیاس اینگلمن پلیس مبارزه با مواد مخدر این شهر در این باره می گوید:«حتی بچه های ۱۳ساله نیز برای آن پول کافی دارند.»سوداگران هروئین که آسیای میانه را به عنوان مسیر تازه انتقال مواد مخدر به اروپا در نظر گرفته اند بیماری و اعتیاد را نیز به این منطقه آورده اند. حدود یک سوم صادرات هروئین افغانستان از طریق راه شمالی، مکمل راه اصلی پاکستان و ایران، به اروپا انجام می گیرد.

تجارت هروئین دموکراسی افغانستان را نیز فلج کرده است. پروسه ای که پس از سرنگون شدن دولت افراطی طالبان و القاعده توسط آمریکا در سال ۲۰۰۱ آغاز شده است. در عین حال تجارت مواد مخدر در افغانستان فعالیتی کوچک جلوه داده می شود. اداره مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد برآورد کرده است که در سال ،۲۰۰۵ افغانستان از فروش تریاک ۲‎/۷میلیارد دلار، که حدود ۵۲درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می دهد، کسب درآمد کرده است. جان کارنوال، مقام ارشد سابق مبارزه با مواد مخدر دولتهای بوش و کلینتون براین باور است که«شاید نتوان دموکراسی را در کشوری که فروش مواد مخدر قسمت بزرگی از اقتصاد آن را تشکیل می دهد، بنا نهاد.»

علیرغم حضور هزاران سرباز آمریکایی و اروپایی در افغانستان، تجارت مواد مخدر در این کشور رو به افزایش است. مقامات افغانی استدلال می کنند که برای مبارزه با قاچاقچیان مواد مخدر، سربازان خارجی باید بطور مستقیم وارد عمل شوند. اما فرماندهان آمریکایی به بهانه اینکه منابع کافی برای گسترش مأموریت خود در اختیار ندارند، از ورود به این میدان مقاومت می کنند. واقعیت این است که آنها نگران ناخرسندی غیرنظامیان محلی هستند. سرهنگ جیم یونت یکی از سخنگویان سربازان آمریکایی در افغانستان در این باره می گوید:«مأموریت اصلی ما جنگ است. ما در اینجاییم تا در شکست طالبان و القاعده ایفای نقش کنیم.»از زمان باستان تا کنون مردم افغانستان به کشت خشخاش، در واقع برای اهداف گوناگون از مسکن دردها گرفته تا تولید روغن خوراکی و صابون، اشتغال داشته اند. حومه شمالی شهرآرگو واقع در بلوچستان که زمانی انبار خشخاش بود هم اکنون به ظاهر تهی از تریاک است و تقریباً هرخانه ای به انبار تأمین مصالح ساختمانی و هیزم مبدل شده است.

برداشت خشخاش برای نخستین باردر اوایل دهه ۹۰ صنعتی شد و آن زمانی بود که جنگ و هرج و مرج، کشاورزان را به فقر کشانده بود. پس از آن بود که کشت تریاک گزینه جذاب جایگزین محصولات کشاورزی متعارف مثل گندم شد و بازرگانان هروئین از شکوفایی تولید و برداشت تریاک برای برآورده کردن تقاضای مواد مخدر جهان بهره بردند.

در اواخر دهه ،۹۰ برای اینکه سود تبدیلی به جیب سازندگان خارجی نرود، قاچاقچیان عملیات تبدیلی تریاک به هروئین را در داخل این کشور راه اندازی کردند و از این راه حتی توانستند سود بیشتری کسب کنند. مقامات مبارزه با مواد مخدر و قاچاقچیان می گویند: «دست اندرکاران امر برای صرفه جویی در انتقال تریاک، آزمایشگاههای تبدیلی را در نزدیکی های محل تولید تریاک ساخته اند.»

در سال ۲۰۰۰رژیم طالبان در اقدامی شتاب زده به نفع جهانیان، با استفاده از روش سرکوبگرانه عملاً در پی از میان بردن کشت تریاک برآمد. اما پس از سقوط آن، کشت خشخاش و تولید هروئین، سریعتر از دهه ۹۰افزایش یافت. پس از عملیات مبارزه آمریکا با تروریسم که عموماً در جنوب و شرق افغانستان متمرکزشده بود،به طور غیرمستقیم تجارت مواد مخدر در این منطقه را با مشکل روبرو کرد. بنابراین برخی از تجار زمینهای دورافتاده و مناطقی که در آنها جنگ نبود در شمال این کشور را برای کشت خشخاش و ساخت صدها آزمایشگاه برگزیدند.

---