گیوتین فرانسوی

دکتر ژوزف ایگناس گیوتین پزشکی فرانسوی بود که هنگام وقوع انقلاب کبیر فرانسه در دانشگاه پاریس تدریس می‌کرد. او که بعد از انقلاب به عضویت مجمع انقلابی فرانسه در آمده بود، نخستین …

دکتر ژوزف ایگناس گیوتین پزشکی فرانسوی بود که هنگام وقوع انقلاب کبیر فرانسه در دانشگاه پاریس تدریس می‌کرد. او که بعد از انقلاب به عضویت مجمع انقلابی فرانسه در آمده بود، نخستین فردی بود که در سال ۱۷۸۹م. در مجلس موسسان فرانسه پیشنهاد کرد که به جای اعدام متهمان با وسیله‌ای زجرآور، سر آنها با ماشین مخصوصی از بدن قطع گردد. مجلس موسسان فرانسه با پیشنهاد وی موافقت کرد و دستگاه گیوتین را که قریب به یک قرن قبل و به مدت کوتاهی در ایتالیا استفاده شده بود را وارد کردند. دستگاه ژوزف گیوتین از سوی آنتوان لویی، جراح و دبیر مادام‌العمر آکادمی جراحی رسما تایید شده بود.

دکتر گیوتین هم البته هنگام نمایش اختراع خود به نمایندگان در مورد کارآیی این دستگاه به آنها اطمینان داد. او که نماینده پاریس در مجلس انقلاب بود، عقیده داشت برابری هنگام مجازات مرگ باید در مورد همه شهروندان در نظر گرفته شود. بنابراین دستگاهی را انتخاب کرده بود که سر همه محکومان به مرگ اعم از زن و مرد، پیر و جوان را به یک شکل قطع می‌کرد! این دستگاه ابتدا «لوییزت» نام داشت اما روزنامه‌نگاران پارلمانی که دل خوشی از دکتر ژوزف گیوتین نداشتند، آن را گیوتین نامیدند. باید گفت که انقلابیون فرانسوی خیلی زود و پس از فرونشستن هیجان اولیه انقلاب، درپی تحکیم و استقرار انقلاب برآمدند و برای این هدف نیاز به یک ابزار داشتند. بدین‌ترتیب بود که ماشین مرگ انقلاب فرانسه «گیوتین» نام گرفت. دکتر «گیوتین»، آن هنگام که برای تخفیف درد و رنج محکومین به اعدام پیشنهاد استفاده از ماشین گردن‌زنی را می‌داد، شاید هیچگاه گمان نمی‌برد که نامش بر روی خوفناک‌ترین دستگاه قتل انسان جاودانه شود. دسگاهی به غایت عظیم و رعب‌آور که شاید خود نمایه‌ای بود از عظمت انقلابی که در فرانسه رخ داده بود. پس گیوتین نیز همچون دیگر تجربه‌های انقلاب، خاص جامعه فرانسه است. دستگاهی مخوف و وحشت‌آفرین که این قابلیت را داشت که همچون صحنه تئاتر عمل کند و تماشاچیان پرهیجان زیادی را برای تماشای آخرین لحظه حیات قربانیان، بر گرد خود جمع کند. اگر رسم بر این است که صبحگاه و وقتی هنوز سپیده صبح نزده، زندانیان محکوم به اعدام را به طناب دار می‌آویزند اما این حکم درباره گیوتین صادق نبود. گیوتین داستان خاص خود را داشت و با قربانیان خود نیز به گونه‌ای متفاوت روبه‌رو می‌شد. داستان از این قرار بود که راس ساعت ۵ بعدازظهر در میدان انقلاب پاریس، شهروندان با هیجان و اشتیاق گرد گیوتین جمع می‌شدند تا گردن زدن خائنین و ضدانقلابیون را از نزدیک ببینند و شادی خود را از نابودی دشمنان جلوه‌ای علنی ببخشند. گاهی ازدحام جمعیت مشتاق چنان بود که انقلابیون حاکم حتی به فکر درآمدزایی می‌افتادند و برای تماشای مراسم گردن‌زنی ضدانقلابیون بلیت می‌فروختند. از دید مردم پاریس، گیوتین جمع تمامی خواسته‌ها و نیازهای سرکوب شده فرانسویان بود که بر گردن مخالفین انقلاب و مردم فرود می‌آمد. گیوتین شاید آن زمان تنها مولود انقلاب بود که هنوز محبوب همه بود و آبی بود بر آتش خشم انقلابیون فرانسوی. در سال‌های بعد از انقلاب فرانسه گیوتین بر گردن نام‌های آشنای زیادی بوسه زد، اما لویی شانزدهم و همسرش ماری آنتوانت معروف‌ترین کسانی بودند که با گیوتین گردن زده شدند، اگرچه اولین اعدام با گیوتین در ۲۵ آوریل ۱۷۹۲ و سه سال پس از پیروزی انقلاب در فرانسه انجام شد. گیوتین اگر در ابتدا بر گردن درباریان و ضدانقلابیون فرود می‌آمد اما با گذشت زمان وسیله‌ای شد برای انتقام‌گیری انقلابیون از یکدیگر.اینچنین بود که انقلابیون نامدار فرانسوی هم گاه به گاه طعمه گیوتین می‌شدند تا آن گفته معروف جنبه‌ای عینی پیدا کند که«انقلاب فرزندان خود را می‌خورد.» در سال‌های پس از انقلاب و در روزهای استقرار حکومت ترور، مردم لیست اسامی اعدامی‌ها را صبحگاهان می‌خریدند و عصرهنگام با شتاب خود را به محوطه بیرونی کاخ ورسای می‌رساندند تا جایگاه بهتری برای رؤیت اعدام میهمان تازه گیوتین داشته باشند. مثال رایج آن روزهای مردم فرانسه تکرار این روایت بود: «هرکس علیه آزادی در فرانسه اقدامی انجام دهد قرار ملاقات با مادام گیوتین دارد.»

گلاب پارسا