این مورداک لعنتی

نگاهی به فعالیت های رسانه ای «مالک فارسی وان»

در سال‌های اخیر روپرت مورداک میلیاردر استرالیایی از قوانین غیرسختگیرانه امریکا استفاده کرده و سلطه خود را بر رسانه‌ها و ساختار سیاسی این کشور مستحکم‌تر کرده است؛ این سلطه به آنجا کشیده است که حتی شبکه فارسی‌وان که به تازگی در بین خانواده‌های ایرانی مخاطبان بسیاری دست‌ و پا کرده است. تلویزیون‌های ماهواره‌ای او در پنج قاره جهان به پخش برنامه می‌پردازند، او ۱۷۵ روزنامه از جمله «نیویورک‌پست» و «تایمز» لندن را در مالکیت خود دارد توسط گروه رسانه‌ای او راه‌اندازی شد.

شاید نگاهی به وضعیت امپراتوری رسانه‌ای مورداک بتواند بخشی از مقاصد راه‌اندازی چنین شبکه‌ای را مشخص سازد. آنچه می‌خوانید شرح وضعیتی از امپراتوری مورداک به نقل از هفته‌نامه بیزینس ویک است. تنها در ایالات متحده مورداک ۳۵ ایستگاه تلویزیونی، شبکه‌های فاکس و استودیو قرن بیستم را در اختیار دارد که ۴۰ درصد جمعیت این کشور را تحت پوشش رسانه‌ای قرار می‌دهند. شبکه‌های کابلی او شامل فاکس‌نیوز و ۱۹ شبکه ورزشی محلی است. در مجموع از هر پنج خانواده امریکایی، یک خانواده برنامه‌هایی را می‌بیند و می‌شنود که رسانه‌های مختلف مورداک پخش می‌کنند.

● مورداک کیست

روپرت مورداک، مالک و رئیس غول‌ رسانه‌ای شرکت خبر (News Corporation)، در سال ۱۹۳۱ در ملبورن استرالیا به دنیا آمد و فعالیت رسانه‌ای خود را با یک روزنامه در شهر آدلاید استرالیا آغاز کرد. اندکی بعد به انتشار کتاب پرداخت و در چند دهه اخیر رسانه‌هایی را در انگلستان، ایالات متحده و آسیا به تملک خود درآورده و تاثیری فراگیر بر جریان اخبار و اطلاعات در بازار اطلاع‌رسانی جهان گذاشت. او در استرالیا در اواخر دهه ۱۹۵۰ فعالیت خبررسانی را در تلویزیون آغاز کرد اما فعالیت‌های خبری تلویزیونی جدی او در انگلستان و در سال ۱۹۸۹ آغاز شد. در آن سال مورداک، «اسکای تلویژن» را تاسیس کرد و در سال‌های ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸ به یک سرمایه‌گذار بزرگ در تلویزیون‌های ماهواره‌ای، صنعت سینما و اینترنت تبدیل شد.

پدر مورداک نیز در سال‌های کودکی او، صاحب یک روزنامه پرتیراژ در ملبورن بود و به همین دلیل وضع مالی خانواده بسیار خوب بود. پدر مورداک فردی سختگیر بود و او را وادار کرد در ۲۲‌سالگی در دانشگاه آکسفورد انگلستان به تحصیل فلسفه، سیاست و اقتصاد بپردازد. پس از مرگ پدر، مورداک به استرالیا بازگشت تا مدیریت روزنامه پدر را بر عهده بگیرد. از همان زمان بود که مورداک تلاش‌های خود را صرف به تملک درآوردن و توسعه سلطه خود بر رسانه‌ها کرد. او با استفاده از روش‌هایی که «لرد نورث کلیف» دوست پدرش به او یاد داد، توانست به راحتی روزنامه ساندی‌تایمز را که در غرب استرالیا منتشر می‌شد، بخرد.

طی سال‌های بعد مورداک با خریدن تعدادی دیگر از روزنامه‌های استرالیا که در مناطق مختلف این کشور از جمله «نیو سوث ولز»، «کویینزلند» و «ویکتوریا» منتشر می‌شدند، نام خود را به عنوان فردی صاحب نفوذ در صنعت رسانه‌های مکتوب جا انداخت. او همچنین روزنامه «دیلی‌میرر» روزنامه عصر سیدنی را به تملک خود درآورد و توانست با این رسانه قدرتمند با رقبای رسانه‌ای خود به رقابت بپردازد. مورداک توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای خود را با خرید اکثر سهام روزنامه نیوزیلندی «دامینیون» گسترش داد. در سال ۱۹۶۴ مورداک نخستین روزنامه سراسری استرالیا با عنوان «استرالین» را که ابتدا دفتر اصلی آن در کانبرا بود و سپس به سیدنی منتقل شد، تاسیس کرد. هدف اصلی او از این کار توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای و افزایش نفوذ سیاسی‌اش بود. در سال ۱۹۷۲، مورداک روزنامه صبح سیدنی یعنی دیلی‌تلگراف را از «فرانک‌پاکر» که او نیز از صاحبان طیفی از رسانه‌های استرالیایی بود، خرید. در همان سال مورداک با استفاده از توان عظیم رسانه‌ای خود زمینه پیروزی حزب کارگر استرالیا را در انتخابات فراهم کرد. طی سال‌های ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۴، مورداک به توسعه فعالیت‌های رسانه‌ای خود و حضور در بازار رسانه‌ انگلستان علاقه‌مند شد.

● فعالیت‌ها در انگلستان

در سال ۱۹۶۹ هنگامی که گروه رسانه‌ای میرر تصمیم گرفت از روزنامه «سان» خلاص شود، مورداک از فرصت استفاده کرد و آن را خرید. سیاست‌هایی که مورداک در مدیریت محتوای این روزنامه دنبال کرد، باعث شد خوانندگان آن، روزبه‌روز بیشتر شوند به‌ طوری که در سال ۲۰۰۵، هر روز سه میلیون نسخه از آن به‌ فروش می‌رسید. در سال ۱۹۸۱ مورداک روزنامه‌های تایمز و ساندی‌تایمز را که سال‌های قبل «لرد نورث‌کلیف»‌‌ مالک آن بود، به تملک خود درآورد. طی دهه ۱۹۸۰ و سال‌های اولیه دهه ۱۹۹۰، رسانه‌های تحت تملک مورداک عموماً از دولت حزب محافظه‌کار «مارگارت تاچر» و «جان میجر» حمایت می‌کردند. در پایان دوران تاچر، مورداک دست از حمایت حزب محافظه‌کار برداشت و به حمایت از حزب کارگر و رهبر آن «تونی ‌بلر» اقدام کرد.

دوستی عمیق او با تونی ‌بلر و جلساتی که مرتباً با هم برگزار می‌کردند تا درباره سیاست‌های ملی در بریتانیا مذاکره کنند، به موضوعی داغ در بریتانیا تبدیل شده بود. در سال ۱۹۸۶ مورداک روش‌های الکترونیک تولید را در روزنامه‌های خود در استرالیا، بریتانیا و امریکا به‌ کار گرفت. استفاده از روش‌های اتوماسیون در انتشار روزنامه باعث کاهش تعداد نیروی کار شد و همین امر مخالفت شدید اتحادیه‌های چاپ و انتشار روزنامه را برانگیخت. در سال ۱۹۹۰ مورداک توانست مدیران بی‌بی‌سی را به ادغام اسکای‌تلویژن و بی‌بی‌سی راضی کند. در اثر این ادغام، رسانه‌ای با نماد BSkyB به‌ و‌جود آمد که از آن سال تاکنون بر بازار تلویزیون کابلی بریتانیا سلطه دارد.

● فعالیت‌ها در ایالات متحده

مورداک در سال ۱۹۷۳ نخستین تصاحب رسانه‌ای خود را در ایالات متحده انجام داد و روزنامه «سن‌آنتونیو اکسپرس‌نیوز» را خرید. اندکی بعد او نشریه استار را خرید و در سال ۱۹۷۶ نیز نیویورک‌پست را به تملک خود درآورد. در سال ۱۹۸۵ مورداک وضعیت قانونی شهروند بی‌طرف را اختیار کرد تا مانعی در برابر تصاحب ایستگاه تلویزیون در ایالات متحده در برابرش نباشد. طبق این قانون تنها شهروندان امریکا می‌توانند مالک ایستگاه‌های تلویزیونی در این کشور باشند. در سال ۱۹۸۷، مورداک شرکت رسانه‌ای «هرالد‌ اند ویکلی تایمز» را که پیشتر پدرش مدیریت آن را بر عهده داشت، خرید.

● فعالیت‌ها در آسیا

در سال ۱۹۹۳ مورداک «استار تی‌وی» را که شرکتی هنگ‌کنگی و تحت تملک «ریچارد لی» بود، با پرداخت یک میلیارد دلار خرید و اندکی بعد دفاتری برای آن در سرتاسر آسیا تاسیس کرد. اما برنامه توسعه «استار‌ تی‌‌وی» آن‌طور که مورداک برنامه‌ریزی کرده بود، پیش نرفت، زیرا دولت چین محدودیت‌هایی برای فعالیت آن در نظر گرفت، طوری که این شبکه نتوانست به بخش اعظم این کشور دسترسی پیدا کند.

● فعالیت‌های اخیر

در اواخر سال ۲۰۰۳ مورداک ۳۴ درصد از سهام شرکت «هاگز الکترونیکس» را که بزرگ‌ترین اپراتور سیستم تلویزیون‌های ماهواره‌ای امریکاست، به قیمت شش میلیارد دلار از جنرال‌موتورز خرید. در سال ۲۰۰۴ مورداک اعلام کرد قصد دارد دفتر اصلی شرکت خبر را از استرالیا به امریکا منتقل کند.

● فعالیت‌های سیاسی

تجربه سیاسی مورداک در استرالیا چارچوب فعالیت‌های او در سرتاسر جهان را تعیین کرده است. مورداک از همان اوایل انتشار روزنامه استرالین از مواضع حزب کشور در استرالیا حمایت کرد. این حزب بعدها با تسهیل انتقال حجمی عظیم از پول از استرالیا به انگلستان و نیز کمک به مورداک برای خرید نشریات مختلف در استرالیا، حمایت‌های مورداک را جبران کرد. نگاهی گذرا به زندگی رسانه‌ای و سیاسی مورداک نشان می‌دهد او تنها بر مبنای منافع خود با بهره‌گیری از رسانه‌های خود به طرفداری از احزاب سیاسی اقدام کرده است.

مورداک در سال ۱۹۸۵ شهروند امریکا شد تا بتواند ایستگاه تلویزیونی در این کشور را در مالکیت داشته باشد. برخلاف صاحبان دیگر رسانه‌های تاثیرگذار در امریکا، گرایش‌های سیاسی او در ایالات متحده عموماً محافظه‌کارانه بوده است. در سال ۲۰۰۷ روزنامه فایننشال‌تایمز به تلاش‌های مورداک برای جمع‌آوری پول برای انتخاب مجدد هیلاری کلینتون به نمایندگی در مجلس سنا اشاره کرد. در سال ۲۰۰۷ مورداک پیشنهاد کرد با پرداخت پنج میلیارد دلار «داوجونز» صاحب روزنامه «وال‌‌استریت‌ژورنال» را بخرد اما در آن زمان صاحبان سهام اکثریت این رسانه‌ با پیشنهاد یاد شده مخالفت کردند اما اندکی بعد در آگوست ۲۰۰۷ بی‌بی‌سی اعلام کرد مورداک داوجونز را خریده است.

● طرفداری از جرج بوش

قبل از آغاز جنگ عراق، روپرت مورداک در رسانه‌های مختلف تحت مالکیت خود، به‌ طور کامل از آغاز جنگ امریکا در عراق حمایت کرد و اقدام جرج بوش را صحیح و اخلاقی توصیف کرد.

● گرایش نومحافظه‌کارانه

مورداک مالک «ویکلی استاندارد»، نشریه‌ای نومحافظه‌کار است که در آن شخصیت‌های هوادار جنگ عراق کار می‌کنند. تیراژ این نشریه ۶۵ هزار نسخه است اما تاثیر آن بسیار بالاتر از این میزان است. مورداک به روشنی نفت را هدفی روشن و صحیح برای آغاز جنگ عراق توصیف کرده است. مورداک معتقد بوده سرنگونی صدام به کاهش بهای نفت منجر می‌شود. او گفته بود مهم‌ترین نتیجه جنگ عراق رسیدن قیمت نفت به ۲۰ دلار در هر بشکه است. از سوی دیگر او برخی از نزدیکان جرج بوش را به استخدام درآورده بود و از این طریق تاثیرگذاری خود بر سیاست را افزایش داد.