پینوکیو، عروسکی از قرن نوزدهم

"آیا داستان عروسک چوبی ای که هر چه بیشتر دروغ می گفت دماغش درازتر می شد را خوانده اید؟ پینوکیو، پینوکیو، پینوکیو..."
جمله بالا سال ۱۸۸۱ در سرآغاز نخستین بخش داستان پینوکیو، …

"آیا داستان عروسک چوبی ای که هر چه بیشتر دروغ می گفت دماغش درازتر می شد را خوانده اید؟ پینوکیو، پینوکیو، پینوکیو..."

جمله بالا سال ۱۸۸۱ در سرآغاز نخستین بخش داستان پینوکیو، نوشته "کارلو کلودی" به چاپ رسید. این داستان که امروز نیز فراتر از مرزهای زمانی و جغرافیایی به حیات خود ادامه می دهد، ابتدا در ایتالیا، در روزنامه ای ویژه کودکان و نوجوانان و به صورت پاورقی منتشر شد. راستی پینوکیو شما را یاد چه چیزهایی می اندازد؟ وقتی کارلو کلودی اولین قسمت این داستان را برای ناشر روزنامه، "فرناندو مارتینی" فرستاد، خطاب به وی در یادداشتی کوتاه نوشت: "برایت متنی کودکانه می فرستم... هر کاری خواستی بکن، اما اگر چاپش کردی، برای اینکه بدانم مایل به چاپ ادامه داستان هستی، پول خوبی پرداخت کن." بدین ترتیب چاپ داستان پینوکیو به صورت پاورقی آغاز شد و تا ۱۵ شماره ادامه یافت. در قسمت پانزدهم یا آخرین بخش، قاتلان، پینوکیو را به جنگل برده و به دار می آویزند، اما کمی بعد، ناشر روزنامه که از مرگ پینوکیو و به پایان رسیدن داستان دل خوشی نداشته، خبر کوتاهی را به چاپ می رساند: "یک خبر خوش: آقای کلودی برایم نوشته پینوکیو سالم است و می تواند ادامه ماجراهایش را تعریف کند.

زنده ماندن پینوکیو کاملا طبیعی است; چراکه استخوان های سفت عروسک چوبی ای مثل او باعث می شود به این راحتی ها از دنیا نرود." بدین ترتیب کلودی از ۱۶ فوریه ۱۸۸۲ چاپ ادامه داستان پینوکیو را از سرگرفت و اینبار نقاش ثابت روزنامه، "اوگو فلرس" به تصویرسازی برای این داستان پرداخت. دور جدید داستان پینوکیو در حالیکه پس از هر شماره با خوانندگان بیشتری روبرو می شد، روز ۲۵ ژانویه ۱۸۸۳ به پایان رسید و در همان سال با نقاشی های "انریکو مازانتی" به صورت کتابی مستقل نیز انتشار یافت. از سال ۱۸۸۱، پینوکیو قهرمان فراموش نشدنی، قدرت تخیل میلیون ها کودک و نوجوان را در سراسر جهان به تحرک واداشته. "تخس، ولگرد و تنبل"بودن سه ویژگی این عروسک چوبی است و به نظر من راز فراموش نشدن آن را هم باید در همین سه ویژگی جستجو کرد. خالق پینوکیو او را به عنوان نماد درستکاری و خوبی خلق نکرده. پینوکیو به حدی خودسر و حتی سربه هواست که متوجه نیست امکان دارد کارهای او به زیان اطرافیانیش تمام می شود. پینوکیو هرچند به تمامی از چوب ساخته شده، کودک محسوب می شود و این طرز رفتار او کاملا طبیعی است. پینوکیو در طول داستان کم کم با مفهوم درستکاری آشنا می شود و زیباترین بخش ماجرا موقعی است که او اقدام به جبران اشتباه های گذشته اش می کند. این عروسک چوبی در راه تبدیل شدن به کودکی واقعی، حوادث بسیاری را پشت سر می گذارد. پری و جیرجیرکی که او را همراهی می کنند نیز نمونه ای از آموزگاران متساهل و دوست داشتنی مدرسه زندگی به حساب می آیند.

ترجمه: آیدین فرنگی