انتخابات غیرقابل پیش بینی

طی چند دهه حکومت حسنی مبارک, نتایج انتخابات مصر بسیار قابل پیش بینی بود

طی چند دهه حکومت حسنی مبارک، نتایج انتخابات مصر بسیار قابل پیش‌بینی بود. مبارک هر ۶ سال یک‌بار با ۹۰ درصد آرای انتخاباتی باز هم به عنوان رئیس جمهور انتخاب می‌شد و انتخابات پارلمانی نیز تاییدی بر حزب حاکم دموکراتیک ملی بود، اما پس از سرنگونی رژیم مبارک، امسال رای‌دهندگان مصری‌ بیش از ۶۷۰۰ نامزد برای انتخاب کردن دارند. همچنین ۴۷ حزب سیاسی مختلف وجود دارد که بسیاری از آنها طی ۹ ماه پس از سقوط مبارک شکل گرفته‌اند.

انتخاب اعضای مجلس الشعب در ۳ مرحله و طی ۶ هفته انجام می‌شود که مرحله نخست آن در ۲۸ نوامبر (امروز)‌ خواهد بود؛ زمان برگزاری انتخابات در فرمانداری‌های مختلف مصر به این ترتیب خواهد بود:

▪ ۲۸ نوامبر: قاهره، فیوم، پورت سعید، دمیاط، اسکندریه، کفر الشیخ، آسیوت، الاقصور و البحر الاحمر.

▪ ۱۴ دسامبر: جیزه، بنی سویف، مینوفیا، الشرقیه، اسماعیلیه، سوئز، البهاریه، سهاج و آسوان.

▪ ۳ ژانویه: المنیا، الغربیه، القلیوبیا، الدهقانیا، سینای شمالی، سینای جنوبی، مرسه، قنا و الوادی الجدید.

در صورت نیاز، انتخابات دور دوم یک هفته بعد یعنی ۵ دسامبر، ۲۱ دسامبر و ۱۰ ژانویه برگزار می‌شود. انتخابات برای مجلس سنا نیز در ۲۹ ژانویه آغاز و دوره‌های بعدی آن در ۱۵ فوریه و ۴ مارس برگزار خواهد شد. انتخابات سراسری ریاست جمهوری نیز در ماه مارس یا آوریل سال آینده میلادی برگزار می‌شود.

مقامات انتخاباتی مصر از ۲ سیستم فردی و حزبی در این انتخابات استفاده می‌کنند. یک سوم از نمایندگان (۱۶۶ نماینده) از طریق سیستم فردی انتخاب می‌شوند و براساس آن، هر منطقه ۲ نماینده دارد. نامزدهایی که برای این کرسی‌ها فعالیت می‌کنند، می‌توانند جزو احزاب سیاسی یا نامزدهای مستقل باشند، اما هر رای‌دهنده باید به ۲ نامزد موردنظر خود رای بدهد و آن دو نامزدی که اکثریت مطلق آرا را کسب کنند، به کرسی‌های مورد نظر خواهند رسید. اگر ۲ نامزد به اکثریت نرسند، دور دوم برگزار خواهد شد.

اما انتخابات دو سوم دیگر از نمایندگان مجلس از میان فهرست احزاب خواهد بود. در این سیستم به هر کدام از مناطق بین ۴ تا ۱۲ نماینده اختصاص یافته است و مصری‌ها باید به احزاب و تشکل‌های مورد نظر خود رای بدهند و هر حزب متناسب با آن صاحب کرسی در پارلمان خواهد شد. به عنوان نمونه اگر ائتلاف دموکراتیک ۵۰ درصد از آرا را در منطقه‌ای با ۱۰ کرسی به خود اختصاص دهد، ۵ نامزد نخست فهرست آن وارد پارلمان خواهند شد. در قاهره ـ پایتخت ـ رای‌دهندگان ۵۴ نماینده پارلمان را انتخاب می‌کنند. در سیستم فردی، قاهره به ۹ منطقه تقسیم شده است و در مجموع ۱۸ نماینده، آن از این طریق انتخاب خواهند شد، اما با سیستم حزبی، قاهره تنها ۴ منطقه دارد که بین آنها ۳۶ کرسی تقسیم خواهد شد.

نامزدها اجازه ندارند در هر دو سیستم شرکت کنند؛ یعنی نمی‌توانند هم اسم‌شان در فهرست احزاب باشد و هم برای کرسی‌های فردی رقابت کنند. همین امر باعث شده است تا محاسبات برای روسای احزاب پیچیده باشد. آن دسته از نامزدهایی که شناخته‌شده‌تر هستند، در سیستم فردی شانس بیشتری برای پیروزی دارند چرا که نام آنها در برگه رای‌دهی بیشتر به چشم می‌آید.

از سوی دیگر، قوانین انتخاباتی مصر ۵۰ درصد از کرسی‌ها را در مجلس الشعب برای کارگران و کشاورزان در نظر گرفته است. بنابراین ممکن است یک نامزد اکثریت آرا را به دست آورد، اما باز هم وارد پارلمان نشود. برای توضیح بیشتر به این مثال توجه کنید. در یک منطقه ۱۰۰ هزار رای‌دهنده با شیوه انتخاب نامزدهای فردی وجود دارند و هر کدام از آنها ۲ نامزد را انتخاب می‌کنند، در نتیجه تعداد کل آرا ۲۰۰ هزار رای خواهد بود.

▪ فرد شماره ۱، وضعیت: متخصص، تعداد آرا: ۸۰ هزار، درصد: ۸۰ درصد

▪ فرد شماره ۲، وضعیت: متخصص، تعداد آرا: ۶۵ هزار، درصد: ۶۵ درصد

▪ فرد شماره ۳، وضعیت: کارگر یا کشاورز ، تعداد آرا: ۳۵ هزار، درصد: ۳۵ درصد

▪ فرد شماره ۴، وضعیت: کارگر یا کشاورز، تعداد آرا: ۲۰ هزار، درصد: ۲۰ درصد.

در این مثال، فرد شماره ۱، یک کرسی را به دست می‌آورد چرا که بیشترین آرا را به دست آورده است. اما فرد شما ۲ گرچه یک رای بالایی را به دست آورده ولی وارد پارلمان نمی‌شود چرا که یک کرسی برای کشاورزان و کارگران ذخیره شده است. بنابراین فرد شماره ۲ رد صلاحیت‌شده و رای‌دهندگان در هفته بعد در دور دوم انتخابات برای انتخاب از میان یکی از نامزدهای شماره ۳ یا ۴ پای صندوق‌ها می‌روند.

حسین خلیلی