از برف ۸۳ تا برف ۸۶

پس از اعلام بارش برف سنگین در شهر تهران, دکتر احمدی نژاد, تلاش فراوانی را به عمل آورد تا دولت وقت, فعالیت دستگاه های دولتی را حتی برای یک روز هم که شده, تعطیل اعلام کند, هدف از این تلاش آن بود که شهرداری تهران فرصت برف روبی و پاکسازی معابر را در اختیار داشته باشد و مردم نیز از آسیب های جسمی, جانی و مالی ناشی از این وضعیت درامان بمانند

در بعدازظهر یکی از روزهای زمستان سال ۱۳۸۳ به اتفاق دکتر احمدی نژاد شهردار وقت تهران و به دعوت دانشجویان دانشگاه اصفهان به این شهر سفر کردیم. برنامه های این سفر تا ساعت ۲۳ به طول انجامید و هنگامی که قصد عزیمت به فرودگاه جهت بازگشت به تهران را داشتیم، اعلام کردند که بر اثر بارش برف، فرودگاه مهرآباد به روی پروازها بسته شده است. بلافاصله با اتومبیل به قصد تهران حرکت کردیم که پس از طی مسافتی حدود ۴۰ کیلومتر، پلیس راه، همه راه های خروجی اصفهان به سمت تهران را مسدود اعلام کرد و از ادامه مسیر بازماندیم. ناگزیر به اصفهان بازگشتیم و ساعت یک بامداد بود که در یکی از میهمانسراهای این شهر اسکان پیدا کردیم.

پس از اعلام بارش برف سنگین در شهر تهران، دکتر احمدی نژاد، تلاش فراوانی را به عمل آورد تا دولت وقت، فعالیت دستگاه های دولتی را حتی برای یک روز هم که شده، تعطیل اعلام کند، هدف از این تلاش آن بود که شهرداری تهران فرصت برف روبی و پاکسازی معابر را در اختیار داشته باشد و مردم نیز از آسیب های جسمی، جانی و مالی ناشی از این وضعیت درامان بمانند. دفتر رئیس جمهور وقت با تأکید بر در دسترس نبودن مقامات تصمیم گیر، این تلاش ها را بی نتیجه گذاشت و فردای آن روز با وجود تلاش بسیار پرسنل شهرداری تهران، مردم برای رسیدن به محل کار خود با مشکلات عدیده ای مواجه شدند و ده ها نفر نیز بر اثر آسیب های جسمی ناشی از لیز خوردن بر روی برف و یخ، راهی بیمارستان گردیدند؛ این در حالی بود که تعداد قابل توجهی از خودروهای در حال تردد در سطح شهر نیز دچار خسارت شدند.

امسال دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور است و برف سنگین و کم سابقه، تمامی شهر تهران را سفیدپوش کرده است. هیچ درخواستی از شهرداری تهران به ریاست جمهوری برای تعطیل کردن مراکز دولتی واصل نشده. دولت نهم با درایت، خیرخواهی و درک شرایط اضطراری و وقوف به اهمیت و ضرورت متوقف کردن فعالیت دستگاه های دولتی در استان تهران، تصمیم گرفت به منظور رعایت حال شهروندان، روزهای دوشنبه و سه شنبه ۱۷ و ۱۸ دی ماه تمامی ادارات دولتی، دانشگاه ها و تمامی مقاطع تحصیلی آموزش و پرورش استان تهران به استثناء دفاتر ریاست جمهوری و وزرا، بانک ها، مراکز امدادی بهداشتی، درمانی و خدماتی تعطیل شوند.

این اقدام دولت، همچنین به منزله ایجاد یک فرصت طلایی برای شهرداری تهران بود تا بتواند وظیفه خود را در جهت برف روبی و پاکسازی معابر به انجام برساند.

دستگاه اجرایی کشور البته با بسیج تمام امکانات دستگاه های دولتی و ارگان ها برای کمک به آسیب دیدگان، امدادی ملی را در موج برف و سرما رقم زد که در جای خود در خور ستایش است؛ اما آنچه نگارنده از بیان این مقدمه در پی آن است، بیش از آنکه بیان تفاوت مدیریت در دولت ها باشد، بهانه ای است برای طرح موضوعی مهم در مدیریت کلانشهری چون تهران. مدیریت کلانشهر تهران، پیچیدگی های خاص خود را دارد و برای اداره آن باید از همه ظرفیت های مدیریتی به صورت عملیاتی و در صحنه استفاده شود. مدیریت شهری در تهران بزرگ، همچنین باید از تخصص و تبحر لازم و کافی برخوردار باشد تا بتواند با تصمیمات کارشناسی و درست، نه فقط آمد و شد مردم در سطح شهر را تسهیل، بلکه تمام شئون زندگی آنها را دربرگرفته و برای آن برنامه ریزی، هماهنگی و نظارت داشته باشد. قطعاً اگر دولت به جای تدبیر بهنگام اخیر خود، همانند سال ۸۳ عمل می کرد، تهران با یک بحرانی روبه رو می گشت که هیچ ستادی نیز یارای مقابله با آن را نداشت.

اما حال پرسش اینجاست؛ تجربه برف سنگین پایتخت که بنا به پیش بینی سازمان هواشناسی این هفته نیز تکرار خواهد شد، آیا همیشه بدین شکل قابل حل است تهران مشکلات عظیمی دارد که برف، باران، ترافیک، آلودگی هوا و ... روزمره ترین آنها است. اگر هواشناسی امروز می تواند با چند ساعت تقریب، برف، باران و آلودگی هوا را پیش بینی کند؛ اگر ما امروز بر حسب تجربه و برآورد می توانیم با احتساب ساعت شروع به کار مدارس، ادارات و بازار، ترافیک اول مهر یا شب عید را پیش بینی کرده و برای آن ستاد تشکیل دهیم؛ اما نباید فراموش کرد حوادثی هم هستند که هیچ کس توان پیش بینی آنها را ندارد و باید همیشه برای مقابله با آنها آمادگی داشت.

مدیریت شهر تهران با مقوله های مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و ... روبه رو است که خدمات شهری صرفاً یکی از شاخه های آن است. بازنگری در ساختار ستاد بحران و پدافند غیرعامل شهر تهران و نیز ترسیم دوباره مسئولیت ها و اختیارات، ضرورتی است که تعلل در آن می تواند هزینه های جبران ناپذیری را به پایتخت تحمیل سازد.

ناهماهنگی در اعلام تعطیلی ادارات استان تهران در روز چهارشنبه، نه فقط سوژه ای برای مطبوعات منتقد دولت، بلکه باید هشداری برای همه دلسوزانی باشد که فارغ از تعلقات و ملاحظات سیاسی، مدیر اصلی شهر را یافته و کلید آن را لااقل برای روزی که شاید خیلی ها از پاسخگویی در آن هنگام گریزان باشند، به او تحویل دهند.

تجربه مدیریت حاضر و ساختاری که در کشور با تقویض به استانداران دنبال شده است، از مهمترین سیاست های موفق دولت نهم بوده که تعمیم آن به استان و شهر تهران، خواسته ای دور از ذهن نیست.