برای آینده کودک برنامه ریزی کنید

توصیه های تغذیه ای دوران بارداری با نگاهی به مکمل های غذایی

۱) با ذکر چگونگی مدیریت دریافت انرژی در ماه‌های مختلف بارداری در قسمت گذشته، توجه ویژه به دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی در اولویت نخست غذای مصرفی یک مادر قرار می‌گیرد. همانطور که اشاره کردیم در سه ماه اول بارداری، نیاز چندانی به افزایش کالری دریافتی نیست لیکن با توجه به شکل‌گیری اولیه جنین و ایجاد اکثر قریب به اتفاق هسته اصلی بافت‌ها و ارگان‌های حیاتی مانند لوله عصبی، سیستم ایمنی، سلول‌های خونی، قلب و سیستم گردش خون، بافت استخوانی، پوست و مو، گوش و چشم در این مدت، باید اهتمامی خاص در شروع به موقع مصرف کافی مواد مغذی موثری که در ساخت‌وساز این اعضا نقش دارند، داشته باشیم. در پایان هفته دوازدهم، هرچند که جنین بیش از ۹ سانتیمتر طول و ۱۴ گرم وزن ندارد ولی می‌توان آن را با توجه به تشکیل بافت‌های مختلفی که در بالا نام بردیم، مینیاتوری از یک انسان کامل بدانیم.

۲) استفاده به موقع از ویتامین‌های خاصی همچون اسیدفولیک در سه ماهه اول بارداری از چنان اهمیتی برخوردار است که در بسیاری از منابع مهم دانش تغذیه، شروع مصرف مکمل آن به محض مشکوک شدن به وقوع بارداری توصیه می‌شود. این مساله در صورت وجود برنامه قبلی برای باردار شدن، از حدود یک ماه قبل از شروع حاملگی پیشنهاد می‌شود (۴۰۰ میکروگرم در روز برای قبل از بارداری و ۶۰۰ میکروگرم بعد از باردار شدن) چرا که حدود روز بیست و هشتم که کانال عصبی شکل می‌گیرد اکثر زنان هنوز از بارداری خود مطمئن نیستند و به همین علت به همراه عدم اطلاع از اهمیت وجود این ویتامین حیاتی در تشکیل یک لوله عصبی سالم، وجود اختلالات در این قسمت یکی از رایج‌ترین نقایص نوزادان در هنگام تولد محسوب می‌شود. در اینجا مجددا تاکید می‌کنیم که میزان مصرف هر مکملی در دوران بارداری از جمله اسیدفولیک باید صددرصد با نظر پزشک متخصص باشد و به هیچ‌وجه، هیچ یک از مکمل‌های رایج این دوران نباید به صورت خودسرانه یا به توصیه افراد مختلف مورد استفاده مادر باردار قرار گیرند.

۳)‌ آهن عنصر بسیار حیاتی دیگری است که باید در اغلب موارد در کنار سود جستن از یک برنامه غذایی هماهنگ و مناسب در دوران بارداری با استفاده از مکمل، نیاز جنین و مادر را مخصوصا برای خون‌سازی برآورده کنیم. نیاز به آهن در این دوران چیزی حدود ۱۰۰۰ میلی‌گرم (حدود ۵۰۰ میلی‌گرم برای افزایش حجم خون مادر، حدود۳۰۰ میلی‌گرم جهت تشکیل جنین و جفت و ۲۰۰ میلی‌گرم هم برای دفع طبیعی از بدن مادر) است که با توجه به جذب مشکل این ماده معدنی، باید روزانه ۳۰ میلی‌گرم از آن مخصوصا از هفته شانزدهم به بعد به شکل مکمل استفاده شود. این میزان در خانم‌هایی که زیر ۱۸ سالگی باردار می‌شوند یا در بارداری‌های دو یا چند قلو و نیز در مادرانی که کم‌خونی مزمن دارند، بنا بر تشخیص پزشک به ۱۰۰ میلی‌گرم در روز هم می‌رسد. این افزایش نیاز در مورد سایر مکمل‌های مصرفی نیز صادق است. مصرف آهن می‌تواند عوارض ناخواسته‌ای همچون تشدید حالت تهوع، یبوست و درد معده را به همراه خود داشته باشد که با مصرف آن شب‌ها قبل از خواب، مشورت با پزشک برای تغییر نوع قرص یا کپسول مصرفی و شروع مصرف از مقادیر کمتر به سمت مقدار بیشتر می‌توان در کاهش این عوارض کمی کمک کرد.

۴)‌ کلسیم هم که دارای نقش بنیادی در ساختمان استخوان‌ها و دندان‌هاست از جذب محدودی در دستگاه گوارش برخوردار است بنابراین اکثر مکمل‌های مورد استفاده دوران بارداری باید به گونه‌ای انتخاب شوند که روزانه ۲۰۰ الی ۴۰۰ میلی‌گرم کلسیم اضافه بر کلسیم موجود در برنامه غذایی را به بدن مادر برسانند. حجم اصلی مکمل‌ها به جهت وجود همین املاح کلسیم در آنهاست که بلعیدن آنها را کمی دشوار می‌کند.

۵) تمامی نکات فوق برای کمک به مادرانی است که از یک منوی غذایی مناسب پیروی می‌کنند و با کلیات آن به خوبی آشنا هستند و الا در بسیاری از موارد خاص و بنا بر تشخیص پزشک، استفاده از سایر مکمل‌ها مانند انواع ویتامین‌های گروه B، ویتامین C، املاحی همچون روی، منیزیم و ید یا افزایش میزان مصرف سایر مکمل‌های نامبرده‌شده بسیار رایج است. مصرف B۶ در اکثر مادرانی که مشکل تهوع دارند بسیار موثر است. این مساله با توجه به تغییرات شدید هورمونی و گوارشی اغلب از هفته چهارم بارداری آغاز می‌شود و گاهی اوقات تا ۱۰ هفته ادامه پیدا می‌کند. از دیگر راه‌های توصیه ‌شده جهت کاهش آن، افزایش تعداد وعده‌های غذایی به همراه کاهش میزان غذا در هر وعده و ننوشیدن مایعات از نیم ساعت قبل تا نیم ساعت بعد از هر وعده غذایی است. مصرف یک قطعه بیسکویت یا نان قندی بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب و خارج شدن از تخت، دوری از رایحه نامطبوع و پرهیز از غذاهای چرب هم در برخی موارد با نتیجه مطلوب همراه است.

کارشناس تغذیه