تغذیه سالم دختران ,سرفصل سلامت خانواده

دوستی می گفت همه ما مواد غذایی سالم را می شناسیم و پدر و مادرانمان ما را سر سفره هایی با غذاهای سالم و مفید می نشاندند اما امروزه اگر نگاهی به سفره خانواده ها بیندازید به هر دلیلی کمتر غذاهای سالم را می بینید

دوستی می گفت همه ما مواد غذایی سالم را می شناسیم و پدر و مادرانمان ما را سر سفره هایی با غذاهای سالم و مفید می نشاندند اما امروزه اگر نگاهی به سفره خانواده ها بیندازید به هر دلیلی کمتر غذاهای سالم را می بینید. خانواده ها سعی می کنند غذای خود را در رستوران ها، فست فودها و ساندویچی ها صرف کنند و یا اگر در منزل غذا تهیه می شود بیشتر مواد آماده را با هم مخلوط کنند. در صورتی که اگر پدر و مادر به عنوان مدیران خانواده برنامه ریزی مناسبی داشته باشند، نسل های بعد همانند خودشان سر سفره هایی با غذاهای سالم رشد می کنند. در این بین سلامت دختران جوان و وضعیت تغذیه ای آنان به دلیل شرایط ویژه ای که دارند باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. با دکتر وحیده فربودی متخصص زنان، زایمان و نازایی به گفت وگو نشستیم تا از مشکلات دختران در سنین بلوغ و راهکارهای آن بگوید، این مطلب را بخوانید.

دکتر وحیده فربودی، در این باره می گوید: همان طور که همه ما می دانیم دختران امروز، مادران فردایند و کلید سلامت نسل کنونی و آینده در دست آن هاست. مطالعات نشان داده است که بسیاری از مشکلات دوره بارداری و تولد نوزادان نارس ارتباط مستقیم با وضعیت تغذیه مادر در زمان قبل از بارداری و سنین قبل از ازدواج دارد. رژیم غذایی یکی از عوامل مهم در مراقبت قبل از بارداری محسوب می شود و زندگی داخل رحمی تاثیر زیادی بر سلامت دوران بزرگسالی فرد دارد. تاثیر وضعیت تغذیه ای مادر بر سلامت فرزند در بزرگسالی و حتی فرزندان نسل دوم، نشان دهنده اهمیت تغذیه ای دوران قبل و حین بارداری است.

طبق تحقیقی که در کشور انگلستان انجام شده است بیشترین ارتباط بین مصرف مواد غذایی و وزن نوزاد هنگام تولد در گروی تغذیه در ۳ ماه اول بارداری است و باید رژیم غذایی مناسب قبل از حاملگی رعایت شود. شواهد زیادی هم وجود دارد که نشان می دهد نوزادانی که در اثر سوءتغذیه و با وزن کم به دنیا می آیند بیشتر در معرض بیماری قرار می گیرند. اختلالاتی مثل دیابت و اختلال عروق کرونر قلب و مرگ و میر به دلیل بیماری های قلبی در بزرگسالی با وزن کم نوزاد هنگام تولد مرتبط می باشد.

با توجه به این مسائل توصیه می شود خانم هایی که قصد بارداری دارند ۳ تا ۴ ماه قبل از بارداری مشاوره تغذیه ای انجام دهند و کمبود ویتامین و آهن خود را تحت نظر پزشک جبران کنند تا در دوره بارداری مشکلی نداشته باشند.

پس از دوره جنینی تغذیه در دوران کودکی و نوجوانی هم بسیار حائز اهمیت می باشد. دخترانی که در دوره کودکی تغذیه ناکافی داشته اند و پا به دوره نوجوانی می گذارند به علت این کمبودها با کاهش قدرت یادگیری، افت تحصیلی و افزایش ابتلا به بیماری ها مواجهند از طرف دیگر بعد از ازدواج، نمی توانند دوران بارداری و شیردهی مناسب و موفقی داشته باشند. دخترانی که از زمان تولد تا بلوغ غذای کافی مصرف کنند، هنگام بارداری و زایمان مشکلات کمتری خواهند داشت. دختران جوانی که تغذیه کافی دارند و از قد مناسب و استخوان بندی خوبی برخوردارند هنگام زایمان وضعیت لگنی مناسبی خواهند داشت و راحت تر زایمان می کنند.

کمبود آهن در نوجوانان دختر باعث می شود میزان مرگ و میر آنان در حین زایمان به علت خون ریزی افزایش یابد و نوزادانی کم وزن و نارس و کم خون را به دنیا بیاورند و از طرفی ریسک سزارین و به دنبال آن مرگ و میر مادران به علت سزارین و خطرات عمل جراحی کاهش می یابد. کم خونی فقر آهن مادر در دوره بارداری که منجر به کم خونی جنین می شود، اثرات جبران ناپذیری را بر رشد و تکامل مغزی کودک می گذارد و باعث کاهش بهره هوشی او می شود که قابل جبران نیست.این جراح زنان در ادامه می گوید: توصیه می شود در برنامه غذایی نوجوانان و به خصوص دختران گروه های اصلی مواد غذایی شامل چربی، مواد قندی و نشاسته ای و پروتئینی حتما وجود داشته باشد اگر مصرف قند مثل نوشابه های گازدار و تنقلات غیرمفید و سایر مواد غذایی که فقط انرژی زا می باشد و ارزش غذایی ندارد زیاد باشد، حتما مشکلاتی مانند چاقی را به دنبال می آورد. به جای این مواد بهتر است از موادی مثل برنج، نان و سیب زمینی استفاده شود. علاوه بر این وقتی نوجوان تغذیه سالمی داشته باشد متوسط قد او افزایش می یابد. همچنین در این سنین مصرف پروتئین و املاح بسیار اهمیت دارد و با استفاده از منابع پروتئین حیوانی، تخم مرغ، شیر و لبنیات می توانیم نسلی بلند قدتر را پرورش دهیم و وقتی دختران قدبلند با وزن متناسب و تغذیه سالم داشته باشیم مطمئنا نوزادانی با وزن مناسب متولد خواهند شد.وی می افزاید: متاسفانه به علت حذف وعده های غذایی و استفاده از موادغذایی ناسالم در دوره نوجوانی بخش مهمی از رفتارهای غذایی نوجوانان شامل مصرف بی رویه تنقلات بی ارزش است که به طور معمول این مواد از نظر برخورداری از ویتامین A و آهن به شدت فقیرند.در دوره نوجوانی علاوه بر تغییرات فیزیکی که در دختران اتفاق می افتد تغییرات روحی و عاطفی نیز روی می دهد. در این دوره اگر از الگوهای غذایی غیرسالم و طبیعی الگوبرداری شود، کمبودهای تغذیه ای باعث اختلالات قاعدگی در دختران می شود. افسردگی، تحریک پذیری، یبوست، نداشتن تمرکز حواس، اختلال خواب، ریزش مو، مشکلات تنفسی، خشکی پوست و تنفس بدبو از علائم مختلف تغذیه نامناسب است.

هم چنین تاخیر در رشد و بلوغ جنسی و کاهش قد هم در دختران دیده می شود برای این که دختران جوان بتوانند رشد مناسبی داشته باشند احتیاج به مواد مغذی مثل اسیدهای آمینه ضروری، مواد معدنی مانند آهن ، کلسیم ، روی، ویتامین های AوD و ویتامین های گروه B به خصوص اسید فولیک و B۱۲ و B۱ و B۳ و B۶ دارند.

دخترانی که از رژیم های غذایی نامتعادل پیروی و برای حفظ تناسب اندام از مواد غذایی به میزان ناکافی استفاده می کنند و سبزی تازه، لبنیات و مواد حاوی اسیدهای آمینه لازم را مصرف نمی کنند ، به رشد خود صدمه می زنند و علاوه بر آن افزایش قد و ساختار اساسی بافت های عضلانی ، استخوان ها و سیستم دفاعی بدن که در این سنین شکل می گیرد دستخوش صدمات جبران ناپذیری می شود.هم چنین در این دختران کمبود فقر آهن، پوکی استخوان و علائم روحی بی حوصلگی و افسردگی را می بینیم که سلامت و توانایی انجام کار را در افراد کم می کند و زمینه ابتلای آن ها را به بیماری در سنین میانسالی فراهم می کند.

بسیاری از بیماری هایی که زنان در سنین میانسالی به آن ها مبتلا می شوند مثل آرتروز، فشار خون، بیماری قلبی- عروقی، افزایش چربی خون و دیابت همه ریشه در تغذیه دوران نوجوانی ، جوانی و سنین بلوغ دارند.

این متخصص زنان یادآور می شود: دخترانی که تمایل بیشتری برای استفاده از فست فود و غذای آماده دارند و به جای استفاده از نوشیدنی های سالم و دوغ نوشابه های گازدار می نوشند و تنقلات غیرمفید را جایگزین خوراکی های سالم می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند.

از دیگر مشکلات دوره نوجوانی چاقی است که ازجمله علل آن افزایش مصرف تنقلات بی ارزش است که به جای وعده های اصلی غذایی مصرف و باعث می شوند چاقی در نوجوانان بیشتر شود.

برای پیش گیری از این عوارض باید در وهله اول والدین آموزش ببینند و برنامه غذایی و الگوی مناسب برای وعده های غذایی خود و نیز فعالیت ورزشی منظم داشته باشند.

باید به والدین گوشزد کرد که افزایش وزن در دوره بلوغ در دختران، طبیعی است و فقط زمانی باید به آن پرداخته شود که فرد اضافه وزن غیرطبیعی داشته باشد.

به نوجوانان باید گوشزد کرد که برنامه غذایی خود را تعدیل کنند اما نباید چربی را از رژیم غذایی خود حذف کنند چرا که در دوره رشدند و به چربی نیاز دارند.

آنان باید برنامه ورزشی خود را به طور منظم انجام دهند و هیچ وقت ورزش را برای انجام فعالیت های دیگر تعطیل نکنند. اگر این نکات رعایت شود نوجوانان ما دچار چاقی نمی شوند چرا که چاقی خود پیش زمینه ای برای ابتلا به بیماری و نیز نازایی است و باعث اختلال در تخمک گذاری و ابتلا به چاقی مفرط در بزرگسالی می شود.از جمله موادی که حتما باید توجه کرد که در رژیم غذایی دختران جوان وجود داشته باشد ید، کلسیم و آهن است.

دختران طی دوره قاعدگی ماهانه مقداری آهن بدن خود را از دست می دهند بنابراین نسبت به پسران بیشتر در معرض فقر آهن قرار دارند. غذاهای حاوی آهن و در صورت لزوم مکمل آهن باید طبق تجویز پزشک به آن ها داده شود و آنان باید از نوشیدن چای یک تا ۲ ساعت پس از صرف غذا خودداری و از موادی که دارای ویتامین D می باشند و به جذب آهن مواد غذایی، کمک می کند استفاده نمایند.

تغذیه دختران بر زمان شروع علائم بلوغ نیز موثر است اگرچه عوامل مختلفی در این قضیه دخیل اند اما وزن دختران بسیار موثر است دخترانی که دچار چاقی مفرط و یا سوءتغذیه اند دچار اختلالات قاعدگی می شوند و قاعدگی آن ها دیرتر اتفاق می افتد. در دوره نوجوانی شاهد جهش سریع قدی می باشیم و حدود ۲۵ سانتی متر به قد دختران جوان اضافه می شود و این افزایش قد تا زمان شروع قاعدگی سریع است و پس از آن سرعت افزایش قد کند و تدریجی می شود و معمولا دختران تا ۲۵ سالگی می توانند افزایش قد داشته باشند. وی در پایان با تاکید بر مصرف لبنیات می گوید:دخترانی که در دوره نوجوانی از لبنیات و کلسیم کافی استفاده می کنند در بزرگسالی کمتر به پوکی استخوان دچار می شوند. بنابراین در تغذیه دوره رشد باید به مصرف مواد لبنی دختران توجه شود و شیر، ماست، پنیر، کشک را حتما دختران در رژیم غذایی خود بگنجانند.

رمضانی