سیاست فرهنگی چین

کشور چین کشوری با تمدن باستانی, تاریخچه ای کهن و آداب و سنن فرهنگی متنوع میباشد تا قبل از به حکومت رسیدن جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ تنها تعداد محدودی از امکانات فرهنگی در شهرهای متوسط و بزرگ این کشور دایر بود

کشور چین کشوری با تمدن باستانی، تاریخچه ای کهن و آداب و سنن فرهنگی متنوع میباشد. تا قبل از به حکومت رسیدن جمهوری خلق چین در سال ۱۹۴۹ تنها تعداد محدودی از امکانات فرهنگی در شهرهای متوسط و بزرگ این کشور دایر بود. اکثریت جمعیت این کشور که به طور عمده کشاورز بودند با حیات فرهنگی در انزوا قرار گرفته و کاملاً یکنواخت گذران زندگی می نمودند.

در همین اثناء هنرهای ملّی باستانی چین در ورطة نابودی قرار داشته و درآمد و زندگی نویسندگان و هنرمندان کشور از سطح استاندارد بسیار پایینی برخوردار بود.

اما پس از به قدرت رسیدن حکومت جمهوری در کشور چین رشد و توسعة فرهنگی کشور وارد مرحلة جدیدی از حیات گردید. رشد و غنای فرهنگی در چین جدید به واسطة بهبود و رشد اقتصادی ملی کشور بود. دولت چین اهمیت زیادی به رشد و توسعة هر چه بیشتر فعالیتهای فرهنگی و اجرای تعهدات فرهنگی قائل گردیده و در این راستا به دستاوردهای بزرگ و مهمی در زمینه های مختلف فرهنگی دست یافت. سیاست فرهنگی - ملی این کشور هر چه بیشتر، باگذشت زمان، مشخصتر و کاملتر میگردد. از زمان اجرای سیاست اصلاحات و ساماندهی و تغییر شکل سیاست فرهنگی، کشور چین به تلاشهای بیوقفهای درزمینة وضع قانون برای بخش فرهنگی کشور و اعمال یکسری از لوایح قانونی فرهنگی در جهت حفظ، نگهداری و ارتقاء هر چه بیشتر میراث فرهنگی کشور اقدام نموده است.

این کشور هم اکنون در مرحلة گذر به یک جامعة سوسیالیسم (جامعهگرای) قرار دارد. از جمله مشکلات کشور چین در زمینه های فرهنگی می توان به عدم برقراری تناسب و توازن مناسب میان نیازهای فرهنگی جامعه و تولیدات اجتماعی عقب مانده کشور اشاره نمود. در حال حاضر کشور چین در صدد ایجاد جامعهای سوسیالیسم (جامعه گرای) با خصوصیات و ویژگیهای چینی میباشد.

دولت چین بر این باور است که تنها زمانی که توسعة اقتصادی، سیاسی و پیشرفتهای فرهنگی کشور کاملاً متناسب گشته و پیشرفت دو جانبهای میان ابزارها و نگرشهای فرهنگی کشور رخ دهد، می توان شاهد حکومتی سوسیالیسم با مشخصات و ویژگیهای چینی در کشور بود.

● ساختارهای سازمانی و اداری

▪ ارگانهای دولتی

از جملة سازمانهای مسؤول در جهت اجرای تعهدات فرهنگی کشور می توان به ارگانهای ذیل که همگی تحت نظارت شورای دولتی فعالیت دارند اشاره نمود:

ـ وزارت فرهنگ

ـ سازمان رادیو - تلویزیون

ـ کمیسیون آموزشی دولت

ـ سازمان انتشارات دولتی

ـ کمیسیون ورزشی دولت

ـ فرهنگستان علوم اجتماعی

ـ دایرة اشیاء عتیقه دولتی

لازم به ذکر است که علاوه بر سازمانهای مذکور، مؤسسات مدیریتی هم ترازی در هر ایالت، شهر و هرکهای دارای شهرداری، به طور مستقیم و تحت نظارت دولت به فعالیت در زمینه های گوناگون هنری میپردازند.

گفتنی است که وزارت فرهنگ چین، مسؤول اجرای سیاستهای فرهنگی ملی و تعهدات فرهنگی کشور میباشد.

وزارتخانه مذکور تحت نظارت دولت و از طریق شعبات و ادارات خود در زمینه های مختلف فرهنگی به فعالیت میپردازد. در این وزارتخانه اداراتی تحت عناوین ادارة هنرهای کشور، ادارة آموزش هنرها، ادارة کتابخانه ها، ادارة روابط فرهنگی خارجی، ادارة بازار فرهنگی، اداره فرهنگ جمعی، اداره فرهنگ کودکان و اداره فرهنگ قومی به فعالیت در شاخه های گوناگون فرهنگی کشور میپردازند.

● ارگانهای غیردولتی

کلیه فدراسیونهای هنر و ادبیات کشور، سازمانهایی فرهنگی و مردمی - ملی میباشند که از ۱۲ انجمن تشکیل یافته اند. از جملة این انجمنها می توان به:

انجمن نویسندگان، انجمن فیلمسازان، انجمن نمایشنامهنویسان، انجمن رقصندگان، انجمن عکاسان انجمن خطاطان و انجمن آکروبات بازان چین اشاره نمود.

علاوه بر انجمنهای مذکور که در زمینة روابط فرهنگی داخلی کشور به فعالیت میپردازند می توان به ۲ انجمن فرهنگی - ملی کشور چین که مسؤول برقراری روابط خارجی فرهنگی با کشورهای خارجی و انجمن مردمی - ملی چین در زمینة برقراری روابط حسنه با کشورهای جهان اشاره نمود.

● دستورالعمل های کلّی سیاست فرهنگی

سیاست فرهنگی، در واقع شیوهای بنیادی جهت انجام و مدیریت تعهدات فرهنگی و همچنین بخش مهمی از قانونگذاری فرهنگی کشور چین محسوب میگردد. قوانین و لوایح سیاست فرهنگی در خصوص آثار و اشیاء تاریخی، توسعه و ارتقاء سطح فرهنگی و حفاظت از میراث فرهنگی کشور به مورد اجرا گزارده می شود.

هدف اساسی سیاست فرهنگی کشور چین برطرف نمودن نیازهای فرهنگی مردم میباشد.

جهت نیل به چنین هدفی، کشور چین اقدام به ایجاد فرهنگی سوسیالیسم (جامعهگرای) با ویژگیها و خصوصیات چینی نموده است. از جملة اصلیترین اهداف سیاست فرهنگی کشور چین می توان به ارائه آموزشهای همگانی در جهت دستیابی مردم چین به عقاید ایدهآل، وحدت اخلاقی، آموزش مناسب و تحصیلات بالا، حس قوی از نظم و ترتیب و یک فرهنگ سوسیالیستی بومی و علمی هماهنگ با روند رو به رشد مدرنسازی کشور اشاره نمود.

جهت نیل به چنین اهداف والایی، طرح ریزی برنامه های مختلف فرهنگی، آموزشی، اجتماعی و ادبی جهت افزایش سطح استاندارد آرمان گرایی، اخلاقیات، آموزش و سطوح فرهنگی و علمی کشور توسط دولت چین صورت گرفته است.

علاوه بر موارد مذکور می توان به سیاستهای فرهنگی دیگر کشور از جمله سیاست ترغیب و تشویق مردم به پیروی از اصول سوسیالیسم و تأکید بر پیشرفت و گسترش فعالیتهای آکادمی، هنری و فرهنگی، تشویق و ترغیب مردم به ساخت مدارس و مؤسسات آموزشی کشور، پرورش آرمانها و اصول و فرم اجتماعی، اهمیت دادن به آداب و سنن میراث فرهنگی و تاریخی کشور و همسانسازی آن با پیشرفت فرهنگهای خارجی اشاره نمود.

● ادبیات و هنرها

رشد و توسعة ادبیات و هنرهای کشور چین به عنوان بخش مهمی از رشد و توسعة فرهنگی کشور محسوب میگردد. سیاستهای فرهنگی اتخاذ شده در زمینة ادبیات و هنرهای کشور چین به ترتیب ذیل میباشد:

۱) برگزاری مسابقات ادبی و هنری و رقابتهای فکری میان یکصد دانشآموز (که از آنها به شکوفههای گل در کشور چین یاد می شود) از یکصد مدرسه مختلف

۲) ارائه خدمات ادبی و هنری به مردم و معرفی حکومت سوسیالیسم، با خصوصیات چینی به آنها

۳) بهره گیری از آثار ادبی و هنری گذشته کشور چین و معرفی آنها در عصر حاضر

۴) حفظ و نگهداری آداب و رسوم و سنتهای قدیمی و حرکت به سمت پدیدههای مدرن. دولت چین از آزادی بیان و عقاید نویسندگان و هنرمندان کشور در جهت خلق آثار ادبی و هنری حمایت می نماید.

انتخاب موضوعات گوناگون ادبی و هنری به عهدة خود نویسنده میباشد. با این حال دولت به تشویق و ترغیب نویسندگان و هنرمندان جهت مشعوف نمودن توجه به مردم و بهینهسازی زندگی آنها میپردازد. به طور کلی دولت چین به تشویق و ترغیب آندسته از آثار هنری و ادبی که به غنای صنعتی، کشاورزی، ادبی و هنری منجر گردد میپردازد. دولت چین همچنین به تشویق نویسندگان و هنرمندان کشور جهت برگزاری مسابقات آزاد در زمینه های گوناگون هنری و برگزاری جلسات مناظره در خصوص موضوعات آکادمی میپردازد.

همچنین دولت هنرمندان کشور را به ایجاد آثاری متنوع با مضمون، شکل و سبک خاص تشویق می نماید.

به طور کلی دولت چین به خلق آثار مثبت و برجسته که برای عموم مردم جذابیت داشته و دارای مشخصات، ویژگیها و رنگ و بوی ملی باشد، خدمات شایانی ارائه می نماید.

نویسندگان و هنرمنان کشور چین به تربیت مردمی با بهترین و جدیدترین افکار فکری تأکید شده اند.

از جمله دیگر فعالیتهای فرهنگی که در کشور چین توسط دولت اجرا میگردد می توان به رشد و توسعة هر چه بیشتر ادبیات و نقد ادبی و هنری، اعطای جوایز به آثار برجسته، ارائه پیشنهادات و راهنمائیها به آثار هنری ناپخته و ناقص و رد آثاری که برای مردم مضر میباشند اشاره نمود.

کشور چین دارای تاریخچه ای قدیمی و طولانی با میراث فرهنگی فراوان میباشد. به همین علت، دولت چین همیشه به حفظ و نگهداری، مطالعه، مقایسه، جمع آوری و انتشار آثار هنری باستانی کشور پرداخته و برای آن اهمیت ویژه ای قائل است.

در این راستا، اکتشاف آثار باستانی و حفظ و نگهداری آن از جملة وظایف اصلی دولت در خصوص آثار هنری باستان کشور میباشد. در نوامبر سال ۱۹۸۲ طی برگزاری گنکرة ملی مردمی، قانون حفاظت و نگهداری از آثار و اشیاء تاریخی و عتیقة فرهنگی جمهوری خلق چین رسماً اعلام گردید.

از آن پس مطابق با نیازهای قانونی، وزارت فرهنگ چین تعداد دیگری از قوانین و آئیننامه های قانونی در خصوص حفاظت و حمایت از اشیاء تاریخی فرهنگی را اعلام نمود. در طی سال ۱۹۸۷ شورای بخش دولتی، حکمی مبنی بر انعکاس شدت عمل در برابر حفاری مقبرههای تاریخی و سرقت و قاچاق اشیاء تاریخی فرهنگی را صادر نمود.

در سال ۱۹۹۲ اصل قانونی حفاظت و نگهداری از آثار و اشیاء تاریخی و فرهنگی به عنوان وظیفة اصلی و اکتشاف آن به عنوان وظیفة ابتدایی دولت چین از سوی کنفرانس ملی صادر گردید.

در سال ۱۹۹۵ اصول حفاظتی مؤثرتر و منطقیتری با مدیریت و اعتبار بیشتری مطرح گردید. دولت چین در حدود ۵۵۷۵۰ مکان از اصلیترین اماکن باستانی دارای اشیاء تاریخی و عتیقه فرهنگی در سطوح مختلف را تحت حمایت خود درآورده که از این تعداد ۷۵۰ مکان در سطح ملی، ۵۰۰۰ مکان در سطح ایالتی و ۵۰۰۰۰ مکان متعلق به سطوح مختلف کشور میباشد.

● تجارت فرهنگی

از زمان اتخاذ سیاست اصلاحات و آزادی عمل به ویژه در حوزة اقتصادی سوسیالیست، بازار فرهنگی کشور چین به رشد و توسعة سریع و چشمگیری در حوزه محصولات صوتی و تصویری، کتاب، فیلم و اشیاء عتیقه و تاریخی فرهنگی دست یافته است.

تا سال ۱۹۹۶ تقریباً در حدود ۲۱۰ هزار واحد تولیدی فرهنگی کشور با حدود ۰۹/۱ میلیون کارگر درآمدی بالغ بر ۸/۲۳ بیلیون یوان در سال داشتهاند. در سال ۱۹۹۳ اصول توسعه از یک سوی و اصول مدیریتی از سوی دیگر در جریان کنفرانس ملی تجارت فرهنگی کشور چین اتخاذ گردید.

طی این کنفرانس ملّی بر ۲ مقولة رشد و توسعه فرهنگی از طریق افزایش سطح بازار فرهنگی و مقولة مدیریت بازار فرهنگی کشور تأکید خاصی شده است.

در سال ۱۹۹۴ شورای دولتی رسماً قوانین وضع شده ای در خصوص مدیریت تولیدات صوتی و تصویری را اعلام نمود. به عبارت دیگر بیشترین هزینة تخصیص یافته بر بخش فرهنگی کشور چین متوجه رشد و توسعة صنعت ضبط صدا (موسیقی) کشور گردیده است.

● انتشارات و مطبوعات

از زمان اجرای سیاست اصلاحات، تعهدات صنعت نشر و مطبوعات کشور چین به طور گستردهای افزایش یافته است.

امروزه بیش از ۲۰۰ روزنامه و تقریباً در حدود ۸۰۰۰ مجلة کثیرالانتشار با بیش از ۵۰۰ مرکز انتشاراتی و بیش از ۳۰۰ مرکز تولیدات صوتی و تصویری در کشور چین مشغول به فعالیت میباشند.

هر ساله بیش از یکصد هزار نوع کتاب و ۲۰۰ میلیون نوع مختلف از محصولات صوتی و تصویری در این کشور تولید میگردد. سیاست کشور چین در قبال صنعت نشر و مطبوعات کشور به جستجوی حقایق امور و جهتدهی صحیح به افکار عمومی تأکید دارد.

نظارت بر صنعت نشر و مطبوعات از سوی دولت تقویت یافته، به طوری که بر طبق سیاستهای فرهنگی دولت، ساختارها و چهارچوبهای آن بهینهسازی شده و کیفیت کار با پیشرفت همراه بوده است.

● فعالیتهای جمعی - فرهنگی

برآورده نمودن نیازهای فرهنگی روزافزون مردم و ارتقاء سطح فرهنگی تمام جامعه از جملة زیربناییترین اهداف توسعة فرهنگی سوسیالیستی کشور میباشد. رشد و توسعة فعالیتهای جمعی فرهنگی، به رشد و توسعة فرهنگی کشور منجر میگردد. و این مورد در واقع یکی از بزرگترین وظایف کارمندان فرهنگی کشور میباشد. در حال حاضر از جملة مفاهیم فرهنگی که از سوی دولت مورد حمایت قرار میگیرند می توان به:

فرهنگ اجتماعی (شهری)، فرهنگ روستایی، کار و تلاش و فرهنگ دانشگاهی اشاره نمود.

● فرهنگ گروه های قومی

کشور چین، کشوری چند قومیتی متشکل از ۵۶ گروه نژادی متفاوت میباشد. حقوق قانونی گروه های قومی و نژادی کشور از طریق قانون اساسی کشور مورد حمایت واقع میگردد. دولت چین همواره توجه زیادی به گروه های نژادی و قومی ساکن کشور نموده و تلاشهای گستردهای در جهت رشد و توسعة فرهنگ قومی کشور بعمل آورده است.

تمامی گروه های قومی ساکن کشور آزادانه، قادر به استفاده از زبان بومی و حفظ و نگهداری آداب و رسوم محلّی خود میباشند. دولت چین نیز اهمیت زیادی به جمع آوری و مقایسة هنرهای فولکلور کشور قائل شده است.

در جهت تحقق بخشیدن به این امر و ایجاد یکپارچگی و اتحاد میان گروه های مختلف قومی - نژادی ساکن کشور دولت چین اقدام به وضع سیاست برقراری رقابت میان یکصد دانشآموز چینی (یکصد شکوفة گل از یکصد مدرسه در نواحی مختلف چین) و همچنین اجرای سیاست، حفظ و نگهداری آداب و سنن قدیمی همزمان با حرکت در جهت زندگی مُدرن نموده است.

طی چند دهة اخیر فعالیتهای گستردهای در زمینة کشف، جمع آوری، ساماندهی و بکارگیری اشکال مختلفی از ادبیات گفتاری، موسیقی، رقص و مجموعه نمایشهای سنتی به اجرا درآمده و موفقیتهای زیادی نیز در این رابطه کسب گردیده است.

● روابط بین المللی فرهنگی

با اینکه کشور چین دارای ملتی با تمدن باستانی و فرهنگ غنی ملی میباشد امّا بدون برقراری روابط مشترک با سایر تمدنهای بشری قادر به توسعه و ارتقاء هنر و رشته های فرهنگی و هنری موجود خود نمیباشد.

دولت چین نه تنها به حفظ و نگهداری فرهنگ ملی خود پرداخته بلکه اهمیت زیادی برای فرهنگ سایر کشورهای جهان قائل میباشد.

سیاست فرهنگی خارجی کشور چین مبنی بر نگهداری فرهنگ بومی و ملی بعنوان فرهنگ پایة کشور، و استفاده از فرهنگ و تمدن سایر کشورهای جهان از طریق انجام مبادلات گوناگون و در جهت استفاده از نقاط قوت آنها در درجة دوم اولویت قرار میگیرد. بنابراین می توان گفت که سیاست فرهنگی خارجی چین به الگوبرداری از نقاط قوت فرهنگهای مختلف جهان، همگام با معرفی دستاوردهای فرهنگی خود به جهان و مبارزة قطعی با فساد تدریجی عقاید منحط و فرهنگهای نادرست میپردازد.

از سال ۱۹۹۶ کشور چین تعداد ۱۳۷ قرارداد با بیش از ۱۰۰ کشور جهان در زمینة روابط پایدار فرهنگی به امضاء رسانده است. این در حالی است که این کشور با بیش از ۱۶۰ کشور جهان در زمینه های مختلف فرهنگ، هنر، آموزش، ورزش، علوم، بهداشت عمومی، روزنامهنگاری، صنعت نشر، باستانشناسی، مذهب، فیلم، رادیو، تلویزیون و غیره همکاریهای نزدیک برقرار کرده است.

● سیاستهای اقتصادی حوزة فرهنگ

سیاستهای اقتصادی حوزة فرهنگ در واقع به ایفای نقش نظارتی، مشاوره ای، برنامه ریزی و تعدیلی در زمینة مدیریت فرهنگی پرداخته و در واقع مهمترین ابزار مدیریت فرهنگی کشور چین محسوب میگردد. در سال ۱۹۹۴ دولت مرکزی رسماً قوانین ویژة سازمانهای فرهنگی را که با بودجة دولت به فعالیت میپردازند را اعلام نمود.

در سال ۱۹۹۶ شورای دولتی قوانین دیگری با جامعیت بیشتر در زمینة سیاستهای اقتصادی حوزة فرهنگ کشور چین را منتشر نمود. از جملة مهمترین سیاستهای اقتصادی اعمال شده بر حوزة فرهنگ می توان به:

۱) افزایش سرمایه گذاری در حوزة فعالیتهای هنری و فرهنگی

۲) تقویت زیرساختهای فرهنگی

۳) راه اندازی سیستم کارآمد جمع آوری و تهیة بودجه

۴) اتخاذ سیاستهای کارآمد در زمینة اخذ یا معافیت مالیاتی حوزة فرهنگ و هنر اشاره نمود.

● پروژه های فرهنگی

به منظور تقویت و افزایش آثار فرهنگی و هنری کشور، مؤسسات فرهنگی دولتی با همکاری دیگر سازمانهای مربوطه و دولتهای محلی اقدام به انجام پروژه های مهم فرهنگی در زمینه های مختلف نموده اند. از جمله این پروژه ها می توان به پروژه های ذیل اشاره نمود:

۱) پروژه ای با عنوان قاصدک (dandelion) : پروژة مذکور، طرحی ملی جهت تأسیس پارکهای فرهنگی ویژة کودکان روستایی کشور چین میباشد.

۲) پروژة انتقال «فرهنگ به مناطق روستایی: پروژة مذکور، پروژه ای ملّی در جهت سازماندهی گروه های نمایشی حرفه ای، تأسیس کتابخانه ها در مناطق ییلاقی و روستایی کشور به منظور استفاده روستائیان و کشاورزان و ارتقاء سطح مبادلات فرهنگی میان مناطق روستایی و شهری کشور میباشد.

۳) پروژة تحت عنوان پروژة دانش: پروژة مذکور، پروژه ای ملی جهت حمایت از فرهنگ کتابخوانی و مطالعه به منظور ارتقاء تمدن اجتماعی کشور میباشد که توسط کتابخانه های دولتی کشور به اجراء درآمده است.

۴) پروژة فرهنگ طلایی: پروژه مذکور، پروژه ای ملی است که از جملة دستاوردهای آتی آن می توان به:

ـ تأسیس و راه اندازی شبکه اطلاع رسانی در زمینه های فرهنگ و هنر ملی و امور فرهنگی

ـ راه اندازی شبکه اطلاع رسانی کتابخانه های کشور

ـ راه اندازی شبکه اطلاع رسانی مراکز هنری

ـ راه اندازی شبکه اطلاع رسانی موزه ها و اشیاء تاریخی کشور

ـ راه اندازی شبکه اطلاع رسانی در زمینة مدیریت تجارت فرهنگی

ـ راه اندازی شبکه اطلاع رسانی در زمینة روابط بین المللی اشاره نمود.

تمامی پروژه های مذکور هنوز تحت بررسی و مطالعه میباشند. کار آماده سازی شبکه اطلاع رسانی کتابخانه های کشور تقریباً به پایان رسیده، به طوری که تا سال ۲۰۰۲ اغلب کتابخانه های کشور که در حوزة شهرداریها قرار دارند و ۳۰% از کتابخانه های موجود در بخشهای مختلف کشور را تحت پوشش قرار میدهد. در واقع اطلاع رسانی ملی از طریق ارتباط با اینترنت صورت گرفته و منابع اطلاعاتی کتابخانهای از طریق اسناد الکترونیکی در دسترس شهروندان چینی قرار داده می شود.

۵) پروژة بین المللی هنر: از سال ۱۹۹۵ یکسری از پروژه های بین المللی هنری توسط وزارت فرهنگ کشور چین به منظور ارتقاء سطح تبادلات فرهنگی بین المللی صورت گرفته است.

تاکنون پروژه های بین المللی در حوزة هنرهای نمایش، اُپرا و موسیقی سنفونی ارائه گردیده است. پروژة بین المللی هنرهای زیبای در سال ۱۹۹۸ برگزار گردید. در سالهای آتی نیز پروژة بین المللی موسیقی فولکلور و پروژة بین المللی رقص فولکلور، برگزار میگردد.

---