طنز با کمی منفی نگری

نقدی بر مجموعه بچه های بدشانس

مجموعه ۱۳ جلدی ماجراهای بچه‌های بدشانس و زندگینامه تایید نشده لمونی اسنیکت که از سال ۱۹۹۹ الی ۲۰۰۶ توسط دانیل هندلر نویسنده آمریکایی وارد بازار ادبیات نوجوانان شده طی چند سال اخیر توسط نشر ماهی نیز به تداوم چاپ و منتشر شده و همچنان که به عنوان یکی از مجموعه‌های پرفروش در آمریکا مورد استقبال قرار گرفته در میان نوجوانان ایرانی نیز مخاطبان بسیاری را جذب نموده است.

از یکی از داستان‌های این مجموعه فیلمی نیز تهیه شده است. داستان مجموعه ۱۳ جلدی بچه‌های بدشانس حول محور تعقیب سه خواهر و برادر یتیم می‌گذرد. کنت اولاف به دنبال ثروت یتیم‌های بودلر دائم به دنبال آنهاست و از هیچ اذیت و آزار و ایجاد وحشتی امتناع نمی‌کند. داستان این تعقیب و گریزها و هوش و ذکاوت هر یک از بچه‌ها در برخورد با مشکلات و ایجاد هیجان‌ها و اوج و فرودها مجموعه را به مجموعه‌ای پرمخاطب تبدیل کرده است.

این مجموعه طی چند سال در گروه ترجمه شورای کتاب کودک نیز بررسی شده و در فهرست ادبیات برگزیده قرار گرفته است. نکاتی که در مورد این مجموعه قابل ذکر است:

۱) تصویرگری، گرچه کتاب تصاویر بسیار زیاد ندارد اما در ابتدای هر بخش یک تصویر گویای فضای داستان است و مخاطب را در جلو رفتن با متن همراهی می‌کند.

۲) حضور نویسنده به عنوان راوی در کتاب و رودررو قرارگرفتن و صحبت با مخاطب.

۳) طنز قوی، در این مجموعه با بسیاری از پدیده‌های اجتماعی با نگاه منتقدانه برخورد می‌شود؛ پدیده‌هایی چون تکنولوژی، پول، قدرت و...

۴) برخورداری از شگرد اغراق، به‌طوری که داستان‌ها با درون مایه واقعی به دلیل اغراق در توصیف بسیاری پدیده‌ها حالت فانتزی پیدا می‌کند.

۵) مجازی بودن نویسنده، لمونی اسنیکت عنوانی مجازی است و خود نیز یکی از شخصیت‌های مجموعه داستان است.

۶) گونه ادبی مجموعه را شاید بتوان در رده Gothic Fiction جای داد که یکی از گونه‌های مهم ادبی است و عناصر وحشت و عشق دو عنصر اساسی این‌گونه به‌شمار می‌آیند. پایه‌گذار این گونه ادبی را به روایتی هوراس وال پول نویسنده انگلیسی می‌دانند و بعضی از آثار استفان کینگ را نیز می‌توان در این گونه ادبی جای داد. عبارت Black Comic نیز به نوعی به داستان‌های این مجموعه اطلاق می‌شود.

در مجموع کتاب در جذب مخاطب بسیار موفق بوده اما نکته‌ای که از نظر گروه ترجمه شاید قابل تامل باشد نگاه سراسر انتقاد در داستان هاست و اینکه اینگونه نگاه آیا منجر به منفی نگری در نوجوانان نخواهد شد؟

● زندگینامه دانیل هندلر نویسنده داستان‌های ماجراهای بچه‌های بدشانس

دانیل هندلر نویسنده یکی از مجموعه‌های پرفروش داستان‌های نوجوانان به نام ماجراهای بچه‌های بدشانس است که آنها را با نام مستعار لمونی اسنیکت چاپ می‌کند. هندلر سه کتاب برای بزرگسالان نیز نوشته است. فیلمنامه مجموعه ماجراهای بچه‌های بدشانس نیز توسط خود او نوشته شده است.دانیل هندلر متولد سال ۱۹۷۰ میلادی در سانفرانسیسکو است.

او در سانفرانسیسکو بزرگ شد و در حال حاضر نیز همان جا زندگی می‌کند. هندلر فارغ‌التحصیل دانشگاه وس لیان در سال ۱۹۹۲ است. دانیل در دهه ۱۹۸۰ در گروه کر پسران سانفرانسیسکو فعالیت اپرایی داشت. دانیل هندلر در دوران کودکی نسبت به این حقیقت که کودکان در معرض اتفاقات ناگوار هستند، آگاهی داشت.

نقل قول از اوست که «من آنقدر شوخ طبع بودم که کسی مرا اذیت نکند» کتاب محبوب هندلر در دوران کودکی کتابی از نویسنده ایتالیایی دنیو بوزاتی بود. دانیل هندلر با لیزا براون ازدواج کرد و در سال ۲۰۰۳ صاحب فرزندی شدند.هندلر رمان‌هایی برای جوانان و بزرگسالان نیز به چاپ رساند که در آنها از نام خود استفاده کرده است.

● عنوان رمان‌های بزرگسالان

▪ The Basic Eight اصول هشت‌گانه

▪ Watch Your Mouth مراقب حرف زدنت باش

▪ چرا دانیل هندلر به ادبیات کودکان و نوجوانان روی آورد؟

وقتی سوزان ریچ از ویراستاران هارپر کولینز برای اولین بار این موضوع را مطرح کرد هندلر چنین پاسخ داد «...پاسخم در مقابل سوال سوزان این است که نوشتن برای کودکان نوعی ریسک است و سوزان خاطرنشان کرد که اگر بزرگسالان با داستان‌هایت درگیر می‌شوند مسلماً کودکان نیز همین احساس را خواهند داشت و همین طور هم شد».

چگونه دانیل هندلر لمونی

● اسنیکت شد؟

تخلص (اسم مستعار) لمونی اسنیکت زمانی که مشغول تحقیقات جهت نوشتن کتاب اصول هشت گانه بود به دست آمد. او برای جمع‌آوری اطلاعات با جاهای مختلفی تماس می‌گرفت تا جزوات و نشریات آنها را به دست آورده و درباره طرزفکر آنها چیزهایی یاد بگیرد.

در یکی از تماس‌ها وقتی نماینده سازمان نام او را سوال می‌کند تا بتواند مدارک را برایش ارسال کند او به یک‌باره خود را لمونی اسنیکت معرفی می‌کند.

«این موضوع یعنی اسم مستعارم بین من و دوستانم به صورت یک شوخی در آمده بود، طوری که یک سال برایم یک کارت ویزیت با نام لمونی اسنیکت درست کردند و بین خودمان یک نوشیدنی به اسم لمونی اسنیکت اختراع کرده بودیم... و وقتی که کار نوشتن برای کودکان را شروع کردم و شخصیت راوی در داستان مطرح شد، آنجا من و ویراستارم، تصمیم گرفتیم که یک نام مستعار خلق کنیم، خب من هم که یک نام مستعار داشتم. و حالا کتاب‌های لمونی اسنیکت در لیست کتاب‌های پرفروش نیویورک‌تایمز است».

دانیل هندلر و کودکان

نویسنده مجموعه‌های بدشانس می‌گوید «عده زیادی هستند که اصول هشت‌گانه را بارها و بارها خوانده‌اند و خب مساله‌ای هم نیست اما وقتی یک بچه ۹ ساله کتاب‌های آدم را بارها و بارها بخواند و بخواهد با آدم در مورد آن کتاب بحث کند این یک چیز دیگر است. و من فکر می‌کنم کتاب‌های من چنین حرکتی داشته‌اند و اینکه با خلق آدم‌های غیرعادی یک جورهایی بر ادبیات تاثیر گذاشته‌ام».

کتاب‌های هندلر برای نوجوانان که با نام لمونی اسنیکت منتشر شده است.

● مجموعه ۱۳ جلدی ماجراهای بچه‌های بدشانس

▪ زندگینامه تایید نشده لمونی اسنیکت The Unauthorized Autobiograghy

آخرین کتاب این نویسنده با عنوان (Vampire Island ۲۰۰۷) است که خود نویسنده با طنزی خاص آن را این‌گونه پیشنهاد می‌کند «اگر یک خون‌آشام هستید یا خون آشامی را می‌شناسید - که احتمالا حداقل با یکی از آنها آشناست یک کتاب خوب انتخاب کرده‌اید».

کیوان عبیدی آشتیانی