اخلاق در مکتب حسینی

تا کنون به طور کلی دو گونه اخلاق درمیان مکاتب دنیا وجود داشته است که یکی اخلاق مسیحی است، اخلاق مهر گرا یا محبت آمیزو یکی اخلاق نیچه ای است، اخلاق قهرگرا یا قدرت آمیز.
اخلاق مسیحی …

تا کنون به طور کلی دو گونه اخلاق درمیان مکاتب دنیا وجود داشته است که یکی اخلاق مسیحی است، اخلاق مهر گرا یا محبت آمیزو یکی اخلاق نیچه ای است، اخلاق قهرگرا یا قدرت آمیز.

اخلاق مسیحی چنانچه عنوان کرده اند بیشتر مبتنی برعنصرمهرورزی است. جمله معروف کتاب مقدس است که اگر کسی سیلی به یک سوی صورت شما زد سوی دیگر خود را بگیرید تا بدان نیز سیلی بزند.عیسی مسیح را مبشر رحمت نامیده اند.

اخلاق نیچه ای مبتنی براراده معطوف به قدرت است وهرگونه شفقت و محبت به دیگران را نفی می کند. نیچه درتقسیم بندی خود اخلاق را به اخلاق خدایگان و اخلاق بردگان تقسیم کرده و اخلاق بردگان راکه همان اخلاق مسیحی می داند نکوهیده است.

اگر بپذیریم که بنیاد هستی شناسانه یا معرفت شناسانه اخلاق تقسیم افعال آدمی به خوب و بد یا خیر و شر است آنگاه روشن خواهد که هریک ازاین دو مکتب اخلاقی بریک بعد اخلاق تکیه کرده اند.

چنانچه در ادبیات شیعی اشاره شده دین چیزی نیست به غیر از حب و بغض و تولی و تبری. حب داشتن نسبت به انچه مصداق حقیقت و خوبی است و بغض داشتن نسبت به انچه مصداق بطلان و بدی است. کسی که مثلا وفاداری رادرست می داند ناخوداگاهانه حکم به نادرستی بی وفایی داده است. انکه واقعا عدل را دوست دارد نمی تواند از ظلم بیزار نباشد.

با این حساب وقتی روی به مکتب سید الشهدا می آوریم اخلاق دراین مکتب دوسویه است. هم اخلاق مهرگراست و هم اخلاق قهرگرا ولی هرکدام به جای خودش. چنانچه حکمای ما گفته اند ادمی دو قوه دارد، قوه شهویه و قوه غضبیه و هردو اگر قرار باشد به فعلیت برسند و اخلاقی باشند باید تحت فرمان قوه عاقله قرار بگیرند. قوه عاقله حکم می دهد که هریک به جای خود اعمال بشود نه اینکه یکی حذف بشود ونه اینکه هریک به افراط و تفریط بگراید.

در مکتب سید الشهدا که منطبق با مکتب اسلام شیعی است حکم به نفی اخلاق مهرگرا نشده ، حکم به نفی اخلاق قهرگرا هم نشده ولی بیان شده که هریک از ان دو فقط درراستای توحید قرار بگیرد. محبت ورزیدن فقط به خاطر خداوند و دشمنی ورزیدن هم فقط به خاطر خداوند. براین اساس انانکه دوستی با خداوند دارند مورد مهر و محبت و انانکه دشمنی با خداوند دارند مورد قهر و نفرت خواهند بود. انچه در جهت الله باشد محبوب و انچه در جهت طاغوت باشد مبغوض خواهد گردید. ایه قران اشاره می کند: {محمد رسول الله والذین معه اشدا علی الکفار رحما بینهم} حضرت محمد رسول خداست وکسانی که همراه اویند دربرابر کافران سخت خو ولی دربرابر مومنان نرم خویند.

سید الشهدا و اصحاب اش هم اخلاق مهرگرا داشته اند ولی نسبت به دوستان الهی و هم اخلاق قهرگرا ولی نسبت به دشمنان الهی و این مصداق عقلانیت و اعتدال است که شیعه در طول تاریخ خود مبشر آن بوده است.

میثم امانی