روز جهانی گردشگری. امسال: گردشگری و آب

امیر هاشمی مقدم

27 سپتامبر هر سال که برابر با 5 مهرماه می شود، از سوی سازمان جهانی گردشگری به عنوان روز جهانی گردشگری نامگذاری شده است. سازمان جهانی گردشگری هر سال در این روز، یک موضوع مرتبط با گردشگری را برجسته کرده و برنامه های روز گردشگری آن سال، متناسب با موضوع برگزیده اجرا خواهد شد. امسال نام «گردشگری و آب: حفاظت از آینده مشترکمان» بر این روز نهاده شده است. چرا که امسال، سال جهانی مشارکت در [حفاظت از ] آب نامیده شده است.

برنامه های رسمی روز جهانی گردشگری امسال در کشور مالدیو برگزار شد که در آن افرادی همچون بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل متحد (از طریق پیام تلفنی)، محمد وحید حسن، رئیس جمهور مالدیو و احمد عدید عبدالغفور وزیر گردشگری، هنر و فرهنگ این کشور هر یک به طور جداگانه بر اهمیت نقش گردشگری در حفاظت از منابع آبی جهان تأکید کردند؛ به گونه ای که رئیس جمهور مالدیو گفت: «کلید حل چالشهای آب در کشور مالدیو، در دست بخش گردشگری است. امیدوارم این صنعت توجه کافی برای برطرف کردن چالشهای آب در مالدیو داشته باشد. مالدیو باید تبدیل به نمونه ای [موفق] از آن چیزی بشود که ما می توانیم انجام بدهیم» (1).

گردشگری و گردشگران به شیوه های گوناگونی با آب و مسائل به آن وابسته اند. از یکسو آب باعث رونق گردشگری شده است. برای نمونه، یک شاخه از گردشگری، گردشگری ورزشهای آبی است (همچون قایق رانی در آبهای خروشان، شنا و غواصی، موج سواری و...)؛ سفر با کشتیها (به ویژه اقیانوس پیماهای کروز) یکی از علاقمندی های گردشگران است که مقصد و مسیر به نوعی یکی است؛ منابع آبی (همچون دریاها و ساحل شان، دریاچه ها، رودخانه ها، برکه ها، چشمه ها و...) یکی از اصلی ترین جاذبه های گردشگری است؛ آب تنی در چشمه های آب گرم، آب گوگرد یا دیگر آبهای معدنی که خواص درمانی دارند و... . اما از سوی دیگر گردشگران خود نیز می توانند باعث آسیب رساندن به منابع آبی شوند. حضور بیش از حد گردشگران در چشمه ها و برکه هایی که ظرفیت تحمل فیزیکی شان اندک است، آلوده کردن منابع آبی مورد بازدید یا در مسیر بازدید، نمونه هایی از این نوع آسیب رسانی است. سازمان جهانی گردشگری با توجه به این ارتباط تنگاتنگ بین آب و گردشگری تلاش دارد در سال پیش رو (در تقویم گردشگری)، توجه گردشگران و در نتیجه جامعه جهانی را به بحران آب جلب کرده و از توانمندیهای صنعت گردشگری برای حل و فصل این مسائل یاری بگیرد.

در ایران نیز نمونه های بسیاری از ارتباط بین آب و گردشگری می توان یافت که با یک بررسی کوتاه مشخص می شود شرایط اینجا هم بحرانی(تر) است: زاینده رود اکنون خشک است و نیازی به توضیح ندارد که این پدیده طبیعی خودش یکی از اصلی ترین جاذبه های شهر اصفهان است و از سوی دیگر بسیاری از جاذبه ها همچون پلهای تاریخی معروف، بدون آب معنایی ندارند. دریاچه ارومیه که یکی از جاذبه های طبیعی شمال غرب کشور بود، اکنون تبدیل به تهدیدی جدی برای همان منطقه شده است. چشمه باداب سورت ساری که دومین چشمه آب شور جهان بوده و زمینه آهکی رنگارنگ بسیار زیبایی را آفریده بود، چند سالی است که به واسطه حضور بیش از حد گردشگران و راه رفتن بر روی بستر آهکی شکل گرفته اش، در حال نابودی است. دریای مازندران که اصلی ترین جاذبه دهها میلیون مسافری است که هر سال به مناطق شمالی سفر کرده و تعداد بی شماری از آنها به هیچ وجه حاضر نیستند لذت شنا کردن در آنرا از دست بدهند، روز به روز به دلیل ورود پسماندهای خانگی و صنعتی، و نیز نشت نفت و... آلوده تر می شود و ضمن به خطر انداختن حیات جانوری اش، برای مسافرانی که در آن شنا می کنند نیز خطرآفرین شده است. بسیاری از چشمه ها و برکه های مورد توجه مسافران، تبدیل به تلّی از زباله های گردشگران شده و... .

کارشناسان گردشگری دست کم درباره یک مسئله متفق القول اند و آن، آسیب دیدن وضعیت گردشگری در چند سال گذشته است. به گونه ای که در هشت سال، هفت معاون گردشگری جابجا و جایگزین شدند که هر یک آسیبهایی را به بدنه این صنعت بسیار نحیف کشور وارد ساختند. امیدواریم با تغییر رویکردهای سازمانی ای که در حال رخ دادن است، گردشگری در ایران نیز بتواند به کاهش بحران آب و منابع آبی در کشور یاری برساند.

[e-mail]

 

 1) http://media.unwto.org/en/press-release/2013-09-27/world-tourism-day-tourism-and-water-greater-efforts-water-preservation-need

 

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294