یوگا و دوستان

منوچهر شریفی دبیر انجمن یوگای ایران از خوبی های این ورزش می گوید

در کتاب‌های «ارابه خدایان» و «طلای خدایان»، نوشته دکتر فون دنیکن درباره یوگا آمده است: «گذشته‌ ما چیزی غیرمعمول و ناشناخته است. این گذشته به هزاران میلیون سال می‌رسد که طی آن، ما با سفینه‌نشین‌های سایر کرات آسمانی، همکاری و مبادلات علمی و عملی داشته‌ایم...

یوگا یکی از همین علوم کیهانی است که در آسیای میانه به‌وجود آمده و جریان عظیمی را موجب شده که چکیده‌ آن طی ۸ هزار بیت در کتاب «اوپانیشاد» به تدریج در سراسر جهان به خصوص هندوستان نشر و انعکاس یافته است.» با مطالعه این کتاب‌ها و کتاب‌هایی از این دست به خوبی می‌توان به ارزش، اهمیت و قدمت یوگا پی برد؛ ورزشی که به گفته منوچهر شریفی، دبیر انجمن یوگا و رییس آکادمی یوگای ایران، توسط آریایی‌ها به ایران و هند آمد و سپس در دنیا گسترش یافت.

▪ آقای شریفی! لطفا در ابتدا کمی درباره واژه و تاریخچه یوگا برایمان بگویید.

ـ یوگا واژه‌ای است که در زبان‌شناسی به دوران آریایی‌ها برمی‌گردد. ۵ تا ۶ هزار سال پیش وقتی آریایی‌ها از مناطق مختلف به ایران و هندوستان مهاجرت کردند دانشی را با خود به آن سرزمین‌ها بردند که در واقع نوعی ورزش بود. این ورزش ۵۰۰ سال قبل از میلاد، یوگا نام گرفت. لغت یوگا در فارسی به معنای یوغ است. یوغ یعنی به سلطه درآوردن و رام کردن و همان چیزی است که در گذشته برای شخم زدن زمین به گردن گاوها می‌بستند تا گاوها به طور هماهنگ و متعادل حرکت کنند. از لحاظ استعاره‌ای یوگا به معنی تعادل بین روان و تن است. درواقع تکنیکی ورزشی است که جایگاه آن در پزشکی ذهن و بدن شناخته شده و به عنوان یکی از ورزش‌ها و تمرین‌هایی است که برای حفظ تعادل و سلامت کاربرد دارد.

▪ پس ایرانی‌ها از قدیم‌الایام با یوگا آشنا بودند؟

ـ بله! جالب است بدانید اولین فردی که کتاب یوگا را از سانسکریت به عربی ترجمه کرد ابوریحان بیرونی بود. وی کتاب پاتانجلی که پدر یوگا بود و قبل از میلاد مسیح می‌زیست را در دوران سلطنت سلطان محمود غزنوی تحت عنوان کتاب پاتانجل ترجمه کرد. این کتاب شامل تمرین‌های علمی، ذهنی، تمرکزی، ریلکسیشن یا وانهادگی است که در کتاب پاتانجل با عنوان یوگاسوترا از آنها نام برده شده است. بنابراین سابقه آشنایی ایرانیان با یوگا بسیار قدیمی است و همان‌طور که گفتم، از نژاد آریایی‌ها در هند و ایران نشات گرفته اما در هند پرورش و توسعه یافته و در سال ۱۸۰۰ میلادی نیز به سراسر دنیا صادر شده است؛ به ‌طوری که جهان غرب نیز از بخش‌های کاربردی، علمی و درمانی یوگا استفاده کرده و از آن بهره می‌برد.

▪ انجام یوگا چه فوایدی برای افرادی که این ورزش را انجام می‌دهند، دارد؟

ـ از قدیم گفته‌اند عقل سالم در بدن سالم است. کارکرد یوگا هم روی ذهن است و هم بدن. یوگا از طریق بدن، ذهن را کنترل می‌کند. یوگا ۵ نوع تمرین و تکنیک دارد؛ تمرین‌های بدنی، روانی و ذهنی، تمرکزی، هوازی و تنفسی. این ۵ اصل، فرد را به سمت تعادل، آرامش و در نهایت سلامت پیش می‌برند. به همین دلیل یوگا در دنیای امروز که پر از استرس و اضطراب و مشغله است، به کنترل آرامش انسان‌ها کمک بسزایی می‌کند.

▪ این نوع ورزش از نظر سن و جنس منعی ندارد؟

ـ نه! یوگا یکی از ورزش‌های همگانی یا ورزش برای همه گروه‌هاست اما این تمرین‌ها باید زیر نظر مربی و متخصص یوگا انجام شود تا مشکلی برای افراد به‌وجود نیاید؛ چون برخی تمرین‌های یوگا که برای گروهی از افراد، مفید است؛ ممکن است برای برخی دیگر مضر باشد.

▪ می‌توان از یوگا برای کارهای درمانی هم استفاده کرد؟

ـ بله. رویکرد یوگا سلامت‌نگر است و در تقسیم‌بندی سازمان جهانی بهداشت، در قسمت پزشکی ذهن و بدن یا تکنیک‌های هماهنگ‌سازی این دو قرار دارد و مانند تایچی، چی‌کونگ، ماساژ و ورزش‌هایی از این دست کاربرد درمانی دارد. البته این کار یوگادرمانی نیست بلکه مدیریت بیماری‌ها است و تکنیک‌هایی دارد که می‌تواند انواع دیابت، آسم، ام‌اس و... را مدیریت کند. به این شکل که فرد بیمار تکنیک‌هایی را یاد می‌گیرد که به واسطه آنها بیماری خود را کنترل می‌کند. یوگا در قسمت‌های مختلف بدن کاربرد دارد. همان‌طور که می‌دانید شعار سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۱، «از بهداشت روان غافل نباشیم و مراقبت کنیم» بود. همان طور که می‌دانید یکی از راه‌های رسیدن به بهداشت روان و در نتیجه بهداشت جسم انجام حرکات یوگا است.

▪ یوگا روی تناسب‌اندام افراد هم تاثیری دارد؟ مثلا افرادی که چاقند و می‌خواهند لاغر شوند یا برعکس، می‌توانند از این تکنیک‌ها استفاده کنند؟

ـ همان‌طور که گفتم، یوگا در فارسی به معنای یوغ است و یوغ یعنی تعادل؛ تعادلی که در تمام قسمت‌های بدن ایجاد می‌شود. زیرا تمرین‌های بدنی یوگا که اصطلاحا به آنها آسانا می‌گویند روی غدد درون‌ریز بدن اثر دارند. به عنوان نمونه زمانی که افراد روی شانه‌شان و به‌طور معکوس می‌ایستند بر غده تیروییدشان اثر می‌گذارد. در نتیجه غده تیرویید که نقش مهمی در تناسب اندام دارد تحت تاثیرات مثبت این حرکات قرار می‌گیرد. گرایش جهان غرب به خصوص خانم‌ها هم نسبت به یوگا بیشتر به دلیل تاثیر آن بر جنبه‌های زیبایی، سلامتی و تناسب اندام است. ضمن اینکه یکی از تمرین‌های یوگا، خواب یوگایی است که شبیه هیپنوتیزم عمل کرده و تمرین‌هایی جهت تصویرسازی در آن انجام می‌شود. به عنوان نمونه فردی که چاق است خودش را لاغر تصور می‌کند، سپس تمرین‌های بدنی و تنفسی را با ورزش یوگا انجام می‌دهد و از طرف دیگر با تصور ذهنی روند تناسب اندامش را کنترل می‌کند.

▪ به نظرم چون یوگا ذهن را مدیریت می‌کند و به تفکر مثبت وامی‌دارد همین عامل سبب می‌شود که انسان به آنچه که می‌خواهد برسد. درست است؟

ـ دقیقا. همان‌طور که در شعار سازمان جهانی بهداشت آمده یوگا سبب سلامت تن، روان و بهبود روابط اجتماعی می‌شود. یعنی یوگا نه تنها روی سلامت تن و روان کار می‌کند بلکه روی سلامت خلق و خوی افراد هم کار می‌کند. به همین دلیل افرادی که یوگا کار می‌کنند خلق و خوی بهتری در محیط کار و زندگی اجتماعی‌شان دارند.

▪ انجام تمرین‌هایی که گفتید باید چقدر در طول روز یا هفته باشد تا اثردهی لازم را داشته باشند؟

ـ کلاس‌های یوگا معمولا دو روز در هفته است و این میزان برای انجام تمرین‌های یوگا ایده‌آل است اما یوگا برای افراد پرمشغله هم هست. بنابراین اگر فردی بتواند روزی ۱۰ دقیقه تمرین‌های ساده آن را انجام دهد از اثرات مثبت آن بی بهره نخواهد بود. این تمرین‌ها شامل ۱۲ تمرین پشت سر هم بوده و شامل ۸ حرکت است که اگر هر کدام ۲، ۳ بار انجام شود حدود ۱۰ دقیقه وقت افراد را می‌گیرد. حرکات یوگا معمولا به‌صورت حرکت‌های خم به جلو، خم به عقب، خم به طرفین و حرکات معکوس مانند ایستادن روی سر و شانه است. تمریناتی که پاها بالاتر از قلب و مغز و قلب بالاتر از مغز قرار می‌گیرد. در نتیجه خون بیشتری به مغز می‌رسد و تاثیرات مثبتی روی سلامت و شادابی پوست و مو و تناسب اندام دارد.

پریسا معروفی‌مقدم