بررسی شخصیت كارشناسان كاوش اطلاعات

امروزه پیشرفت جامعه در گرو استفاده بهینه از نیروی انسانی آن جامعه است و منابع انسانی از مهمترین منابع استراتژیك سازمان‌ها به حساب می‌آیند. در شرایط فعلی بیشترین توجه مدیران سازمان‌ها به حقوق و مزایای كاركنان و یا به قوانین و مقررات مرتبط با امور مدیریت منابع انسانی معطوف شده و كمترین توجه به ابعاد دیگر مدیریت منابع انسانی مبذول می‌شود. اولین اقدام در حوزهء مدیریت منابع انسانی استخدام و تأمین نیروی انسانی است كه اگر این مرحله به درستی انجام نشود حضور افراد نامناسب در سازمان باعث ایجاد مشكلات آشكار و نهان می‌گردد. رفع این عوارض را می‌توان در این مرحله پیشگیری نمود و مسلم است كه پس از استقرار افراد در سازمان بسیار دشوار خواهد بود (میرسپاسی، ۱۳۷۸). افراد از لحاظ استعدادها، علائق و توانایی‌ها و دیگر خصوصیات شخصیتی با یكدیگر متفاوتند. موفقیت در انجام كار نیز مستلزم توانایی و استعداد خاصی است كه برنامه‌ریزی دقیق و منظم جهت هدایت شغلی افراد نه تنها كمك ارزنده‌ای در جهت بازدهی و رونق اقتصادی جامعه است، بلكه سبب رضایت و موفقیت بیشتر در كارآیی فرد می‌شود. یكی از فرآیندهای مهم اجرایی در مدیریت منابع كشور، جذب و گزینش نیروهای مستعد و كارآمد در نظام می‌باشد (دعائی، ۱۳۷۷). برای كاهش مشكلاتی كه ناشی از انتخاب و استخدام ناصحیح اولیهء نیروی انسانی در سازمان‌ها می‌باشد، تدابیری هست كه یكی از آن‌ها ایجاد تناسب شغلی یا حرفه‌ای با نوع شخصیت است. نتایج تحقیقات حاكی از آن است كه تناسب شغل در عملكرد افراد و ایجاد رضایت شغلی، تأثیر دارد‌(میرسپاسی،‌۱۳۷۸). تحقیقات نشان داده‌اند كه دانشمندان علوم اجتماعی با دانشمندان علوم فیزیك ریاضی در ارتباطات اجتماعی كه با سایر افراد دارند، فرق می‌كنند. بیشترین تأكید در استخدام، مهارت داوطلب در تحصیلات و تجربه منعكس می‌شود. بررسی‌های اخیر در حوزهء مدیریت منابع انسانی بر پنج ویژگی: شخصیت، استعداد، علاقه، هوش، و مهارت در موفقیت نیروی انسانی در پیشبرد اهداف سازمان و ایجاد رضایت شغلی تأكید دارد (میرسپاسی، ۱۳۷۸). تحقیقات نشان داده است كه عامل شخصیت در بسیاری از موارد نقشی بسیار مهم و قابل توجه دارد. خصوصیات شخصیتی در حقیقت، به عنوان محركه‌های خلق و خو، برای دستیابی به هدف، تلقی می‌شوند. به این معنان كه این خصوصیات انسان را مستعد انجام رفتارهای مختلف در موقعیت‌های خاص می‌نماید (كالیگوری، ۲۰۰۰). مطالعه خاص رفتار فرد یك نوع تعیین شخصیت او می‌باشد و از این رو با شناخت رفتار فرد، می‌توانیم پیش‌بینی كنیم كه از این شخص با این نوع شخصیت در موقعیت‌های مختلف چه نوع رفتاری بروز می‌كند. امروزه استفاده بهینه از اطلاعات از پایه‌های مهم قدرت و توسعه هر جامعه به حساب می‌آید (دلیلی، ۱۳۷۵). در ایران نیز مراكز اطلاع‌رسانی عمده‌ای چون، مركز اطلاعات و مدارك علمی ایران، كتابخانهء مركزی علوم پزشكی و خدمات درمانی، بخش قابل توجهی از پایگاه‌های اطلاعاتی خود را به صورت ذخیره بر روی دیسك‌های فشرده نوری تهیه می‌كنند و بازیابی از آن‌ها مستلزم متغیرهایی چون، منابع اطلاعاتی و نیروی انسانی شاغل در این زمینه می‌باشد. بلاردو (۱۹۸۵) می‌گوید: كاربر معمولی لازم نیست برای تحقیق گاه و بیگاه و دستیابی به یك سیستم اطلاعاتی منظم، وقت صرف كند تا مهارت‌های لازم را بیاموزد. تحقیق در شخصیت به معنای مطالعهء‌ چگونگی تفاوت افراد در ادراك و نحوهء ارتباط این تفاوت‌ها با كنش كلی انسان است. در مورد تقسیم‌بندی شخصیت، نظریه‌های زیر وجود دارد: نظریه روانكاوی، نظریه پدیدار شناختی، نظریه صفات، نظریه انسانگرایی، نظریه شناختی، نظریه یادگیری اجتماعی، نظریه انگیزشی (كارور، ۱۳۷۵). مطالعه شخصیت كتابداران عمدتاً در گروه صفات می‌باشد، زیرا به درك رابطهء بین انتخاب شغل و رفتار پرداخته است و سعی می‌كند تا رفتار شخص را با اندازه‌گیری آن‌ها پیش‌بینی نماید (فیشر، ۱۹۸۴).

نظریه صفات

از جمله نظریه‌هایی كه تأثیر بسیاری بر تحقیق و نظریه در شخصیت دارد، نظریه صفات است. در این دیدگاه تلاش می‌شود كه رفتار شخص را با اندازه‌گیری صفات پیش‌بینی نماید. این نظریه‌پردازان معتقدند كه خصوصیات شخصیتی هر طور كه ارزیابی شوند با رفتار ارتباط دارند. اگر چه این نظریه‌پردازان در تعیین صفاتی كه شخصیت انسان را تشكیل می‌دهند از یك دیگر متفاوتند، ولی همگی بر این باورند كه این صفات پایه‌های شخصیت اصلی انسان را تشكیل می‌دهند. و نیز در این امر متفق‌القولند كه رفتار و شخصیت انسان را می‌توان به صورت سلسله مراتب درآورد، و به طور خلاصه این كه، در نظریه صفات انسان آمادگی‌های مشخصی دارد تا به طریق خاصی واكنش نشان دهد (پروین، ۱۳۷۴). فرض اصلی این نظریه كه مبنای این پژوهش نیز می‌باشد، این است كه پاسخ‌های متفاوت انسان‌ها به موقعیت‌های خاص به دلیل آمادگی‌های مشخصی است كه در آن‌ها موجود است، به این آمادگی‌ها صفات گفته می‌شود.