محاکمه صدام و غرامت جنگ

اتهام تحمیل جنگ علیه ایران, از فهرست اتهامات صدام حذف شده است این شاید خون ما ایرانی ها را به جوش بیاورد حق هم با ما است

اتهام تحمیل جنگ علیه ایران، از فهرست اتهامات صدام حذف شده است. این شاید خون ما ایرانی‌ها را به جوش بیاورد حق هم با ما است. اما این موضوع نیاز به کالبدشکافی بیشتر دارد از جمله باید صراحتا" به این سوالات پاسخ داده شود:

۱- آیا به لحاظ حقوقی امکان طرح دعوای ایران علیه صدام در یک دادگاه عراقی وجود دارد؟

۲- ایران با طرح دعوا علیه صدام، به دنبال به دست آوردن چه هدفی است؟

۳- نظر خود عراقی‌ها دراین زمینه چیست؟

ہ‌تمام طیفهای سیاسی و مذهبی در عراق با بین‌المللی کردن دادگاه صدام مخالفند، حتی نزدیکترین دوستان ایران در هیئت حاکمه عراق

از جمله عبدالعزیز حکیم به صراحت با این موضوع مخالفت کرده‌اند. علت این مخالفت

در چند نکته نهفته است.

الف - احتمالا" هیچ دادگاه بین‌المللی حکم اعدام برای متهم صادر نمی‌کند

ب - ورود طرفهای ثالث به محکمه، از اختیار ونفوذ عراقی‌ها بر دادگاه می‌کاهد

ج - چون طرح دعوا از سوی ایران علیه صدام، آن هم در یک دادگاه عراقی، موضوع را به حیطه حقوق بین‌الملل عمومی می‌کشاند دادگاه عراقی به لحاظ صلاحیت زیرسویال خواهد رفت.

د - در صورت ورود این موضوع به محکمه، قوانین حاکم برمحکمه محل سویال خواهد شد.

بحث اقامه دعوا علیه صدام از بحث دریافت غرامت کاملا"‌جداست اگرچه در بدو امر این دو موضوع بسیاروابسته و نزدیک به هم به نظر می‌رسد، اما دادگاه عراقی، نه می‌تواند نه مایل است و نه صلاحیت آن را دارد که به موضوع غرامت وارد شود. بحث غرامت با پیچیدگی‌های دیگری نیز مواجه است که ایران را ناگزیر می‌سازد آنرا درفاز دیگری پیگیری کرده و مقدمات دیگری برای آن پی‌ریزی نماید. این پیچیدگی‌ها، طیفی از ادعاهای متقابل صدام در مورد شروع جنگ تا مسئله پذیرش اولین قطعنامه‌های شورای امنیت در سال ۱۳۶۱ و تداوم جنگ از آن سال به بعد تا مباحث حقوقی متنوع در حقوق بین‌الملل و کنوانسیونهای جهانی را شامل می‌شود. بالطبع نباید انتظار داشت که یک دادگاه کیفری به این گونه دعاوی رسیدگی کند، اما در عوض دعوای ایران، می‌تواند بر موارد کیفری و جنایات علیه اتباع ایرانی متمرکز شود که در چنین صورتی، بهترین دستاورد و انتظار ایران از دادگاه صدام،مجازات اعدام اوست.

خودمان را به جای عراقی‌ها بگذاریم، عراقی‌هایی که تازه از شر صدام خلاص شده اند و خودشان نسبت به ظلمها و جنایات صدام و بعثی‌ها شاکی‌اند، اکنون با اثبات اتهام شروع جنگ توسط صدام، آیا نباید پذیرای پرداخت میلیاردها دلار به عنوان غرامت جنگ به ایران باشند؟ از چه محلی؟ با کدام درآمد؟ با چه مکانیزمی؟ چند دلار؟ طی چه مدت؟ چرا ملت از بندرسته عراق باید تاوان جنایتهای صدام را بدهند؟

البته پاسخ به این سویالات را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد. اگر ملتی حاکمان ظالم دارد نتیجه سهل‌انگاری‌های خود آن ملت است و کشور و ملت دیگری در این باره تقصیری ندارد و البته ملت همان کشور هم در درجه اول باید دست ظلم حاکمان خود را کوتاه کنند و اگر کسی بگوید که چگونه؟ در جواب باید گفت:‌همانطور که ملت ایران دست ظلم حاکمان خود را کوتاه کرد.

مسئله دیگر در باب غرامت به قطعنامه ۵۹۸ برمی‌گردد. این قطعنامه هیچ بندی در مورد غرامت جنگ ندارد»‌غرامت کویت از حمله صدام، براساس قطعنامه شورای امنیت تصریح شده است، اما در قطعنامه ۵۹۸ فقط سخن از صندوقی برای بازسازی هر دو کشور ایران و عراق است. چالش‌های بین‌المللی مبحث غرامت از این هم فراتر است و قطعا"‌انتظار داشتن از دادگاهی با صلاحیت عراقی برای تعیین غرامت جنگ، غیرواقعی است.

به همین جهت سالم چلبی رئیس دادگاه صدام، قرار است به زودی برای تبیین ابعاد موضوع و گفتگو با مقامات ایرانی به تهران سفر کند.شاید این مسائل توجیهاتی باشد برای تاخیر معنی‌دار ایران در تدوین دعوای حقوقی علیه صدام افکار عمومی ایران پاسخ قانع‌کننده‌ای می‌خواهد. به هر حال نباید از یاد برد که بزرگترین دستاورد ایران از تحولات اخیر، پاکسازی عراق از لوث وجود صدام بوده است.