خانواده رزاسه Rosaceae

تشریح خانواده رزاسه Rosaceae

● رزاسه یا گل‌ سرخیان

رزاسه یکی از خانواده­های متنوع و پر جمعیت از نظر گونه­های گیاهی است. گیاهان گوناگون آن با کاربرد مختلف دیده می‌شوند. تعداد زیادی گیاهان دارویی، درختان میوه، بخشی از گیاهان زینتی، تعداد زیادی گل‌های شاخه بریده یا گیاهان آپارتمانی در این خانواده هستند.

اجداد رزهای امروزی نسترن‌ها هستند. نسترن­ها با نام جنسی رزا Rosa در جهان شناخته شده هستند و شامل مجموعه‌ای از گیاهان با خواص و کاربردهای گوناگون می­باشند. نسترن­های شناخته شده­ای در نقاط مختلف ایران بصورت پایه درختان پیوندی و پایه گل­های رز پیوندی کشت و کار می­شوند.

● رزا فوئتیدا Rosa foetida

یکی از این نسترن­های بسیار زیبای شناسایی شده در ایران رزا فوئتیدا Rosa foetida است. که در منطقه کوهستانی کردستان به وفور یافت می­شود. رزا فوئتیدا درختچه‌ای است با رشد منظم و برگ­های درخشان سبز، گل­های زرد معطر و منظره­ای بسیار زیبا دارد. این گیاه به تنهایی هم بعنوان درختچه زینتی قابل کشت و کار است.

● رزا موشاتا

نسترن دیگری به نام نسترن زرد یا رزا موشاتا است که در مناطق کوهستانی ایران می­روید. اما رایحه مطبوعی که در رزا فوئتیدا هست در این گیاه وجود ندارد. رزا موشاتا گیاهی است که بافت نامناسب و خاکی با PH بالا را بخوبی تحمل می­کند.

● نسترن شیرازی

نسترن دیگر به نام رز وحشی تحت نام نسترن شیرازی و رزا همیسفریکا گیاهی است که در کوه‌های استان فارس به وفور وجود دارد. نسترن دیگری در استان فارس به نام گل دو رو وجود دارد که در حقیقت یک رزا فوئتیدا استRosa foetida bicolor یا گل آتشین.

● گل محمدی Rosa damascena

نسترن بومی و معطر دیگر در ایران رزا دامِسانا یا گل محمدی است. و به عنوان کار اقتصادی در بسیاری از نقاط ایران در حال کشت و کار است. گل‌های پُر پَر آن تا اواخر مرداد ماه دیده می‌شود.

● تقسیم­بندی رزها

بر طبق تقسیم‌بندی­های نه چندان جدید، رزهای موجود در عالم گیاهی به سه گروه بزرگ تقسیم شده‌اند.

۱) رزهای پرورشی

۲) رزهای تک گل؛

۳) رزهای خوشه‌ای؛

۴) رزهای پا کوتاه مینیاتور.

رزهایی که بصورت تک گل یا یک گل درشت ظاهر می­شوند. به این چنین رزهایی بخاطر اینکه کاملیا گل درشتی داشته و از خانواده چای بوده است تی هیبرید یا هیبرید چای Tea hybrid می­گویند. تمام گل­های شاخه بریده و اکثر رز فضای سبز از این دسته رزها هستند.

▪ رزهایی که به حالت خوشه­ای یا چند گلی هستند. تفاوت عمده این دسته با گروه قبل در این است که یک گل درشت­تر در مرکز گل و تعدادی گل در اطراف آن وجود دارند. این رزهای خوشه­ای را اصطلاحاً رزا گِرَندی­فلوراRosa grandiflora می­نامند.

▪ رزهایی که اصلاً مصرف شاخه بریده ندارند و به عنوان یک گیاه فضای سبزی و قابل سَربرداری کشت و کار می­شود. انواع رزهای مینیاتور که بسیار سریع‌الرشد هستند و به عنوان گیاه پرچینی Border plant برای فضای سبز استفاده می‌شوند.

تکثیر رزها بسته به نوع استفاده آن‌ها متفاوت است. اگر رزا به منظور استفاده در فضای آزاد کشت می‌شود بهتر است از روش پیوند روی پایه­های نسترن استفاده شود. اما اگر هدف از کشت و کار رزها استفاده از گل­های شاخه بریده این گیاهان است می­توان بوسیله کاتینگ و قلمه برداشتن آن‌ها را تکثیر کرد.

نسترن گیاهی است که میوه­های آن به رنگ قرمز و نارنجی است. درون این میوه­ها بذرهای کرک­دار سفیدی وجود دارد که آن‌ها را از داخل میوه جدا می­کنیم و در یک بستر مناسب ترجیحا ‌ً در سنگریزه یاشن نسبتاً درشت قرار داده و مرحله استراتیفیه Stratifieae یا طی دوره سرما را برای آن ایجاد می­کنیم.سپس این بذرها را وارد محیط کشت می­کنیم. محیط کشت می‌تواند مزرعه و یا حتی یک گلدان باشد.

زمان اجرای پیوند هنگامی است که ضخامت ساقه­های نسترن به اندازه کافی رسیده باشند. عمل پیوند را باید در فصل مناسب انجام داد. پیوندهای نیمانیم و پیوندهای گلخانه­ در ماه‌های زمستان انجام می‌شود، زمانی که پایه فعال و در حال رشد است. از یک گیاه در حال خواب و دورمسنی پیوندک را انتخاب می­کنیم و بر روی پایه وصل می­کنیم.

روش دیگر پیوند جوانه است. این پیوند را در فصل بهار یا اواخر تابستان انجام می­دهیم. بعد از استقرار پیوند و اطمینان از گیرایی پیوند، گیاه را به محل اصلی آن انتقال می­دهیم. برای انتقال از گلدان‌های معمولی یا پیت­های حلبی که فضای کافی برای رشد ریشه­های گیاه دارند استفاده می­کنیم، و بدون اینکه به ریشه­های گیاه آسیبی برسد حجم ریشه همراه با خاک را از گلدان جدا می­کنیم و در زمین اصلی می­کاریم. بعد از کاشت در زمین نگهداری خاصی احتیاج دارد.

ارقام مختلف گیاهان رز دوره­های متفاوتی از گل­دهی دارند. بعضی از ارقام در طی یک فصل رشد ۶ تا ۸ بار گل تولید می­کنند و بعضی دیگر دفعات کمتری، گل دهی دارند.

اما در هر حال برای داشتن یک رز سالم و پر گل دو نوع هرس توصیه می­‌شود :

- هرس سبز یا تابستانه؛

- هرس فرم یا زمستانه.

هرس تابستانه معمولاً پس از پایان هر دوره گل­دهی اتفاق می‌افتد. تمام دم‌گل و گل­های پژمرده شده را برمی­داریم بدین ترتیب جوانه­های پایین گل رشد کرده و برای دوره بعد به گل می­روند. این هرس از اوایل اردیبهشت تا اوایل آذر ماه بشرط اینکه امکان گل‌دهی باشد قابل انجام است.

هرس زمستانه در اوایل پاییز یا اواخر زمستان انجام می‌شود و بسته به ضخامت ساقه‌ها نوع هرس متفاوت است. چنانچه ساقه‌ی رز قطور و محکم است ۳-۲ جوانه را باقی گذاشته و بقیه را حذف می‌کنیم. اگر شاخه ضعیف بود و امکان رشد همه جوانه‌ها وجود نداشت ۶- ۵ جوانه باقی گذاشته و بقیه را حذف کنید.

● نگهداری شاخه رز:

بعد از بریدن و انتقال به گلدان (در طول و ارتفاع بریده می‌شود)، بخش‌هایی از انتهای ساقه که حالت لزج و بیمارگونه دارد را قطع کنید و برای نگهداری ساقه استفاده از ترکیبات نقره، ساکارز و اتانول ۵% توصیه می‌شود.

http://agrieco.blogfa.com