گلوكوم آب سیاه

بسیاری تصور می كنند كه در صورتی مبتلا به گلوكوم هستند كه فشار چشمشان بالا باشد اما همیشه چنین نیست فشار بالای چشم خطر ابتلا به گلوكوم را افزایش می دهد بالا بودن فشار چشم الزاما به معنای ابتلا به گلوكوم نیست

گلوكوم یا آب سیاه بیماری است كه می تواند سبب آسیب عصب بینایی و در نتیجه كوری شود. این بیماری در آغاز هیچ علامتی ندارد ولی می تواند در طول چند سال سبب كاهش بینایی و نهایتا كوری شود. درمان زودرس می تواند مانع پیشرفت بیماری و كاهش دید بیمار گردد.

● عصب بینایی:

عصب بینایی از بیش از یك میلیون رشته عصبی تشكیل شده است كه بصورت دسته ای از رشته ها گرد هم آمده اند. این عصب شبكیه (پرده نازك حساس به نور در قسمت عقب كره چشم) را به مغز متصل می كند. برای داشتن دید خوب، سالم بودن عصب بینایی ضروری است.

● تأثیر گلوكوم بر عصب بینایی:

در بسیاری از افراد افزایش فشار داخل چشم سبب گلوكوم می شود. در جلوی چشم فضایی وجود دارد كه "اتاق قدامی" خوانده می شود. مایع شفافی همواره وارد این فضا شده و از آن خارج می شود و وظیفه تغذیه بافت های مجاور را بعهده دارد. به محلی كه مایع از اتاق قدامی خارج می شود اصطلاحاٌ "زاویه" گفته می شود كه محل تلاقی قرنیه و عنبیه است. زمانی كه مایع به زاویه می رسد از طریق یك شبكه اسفنجی شكل شبیه یك سیستم زه كشی از چشم خارج می شود.

گلوكوم زاویه باز از آنجا به این نام خوانده می شود كه زاویه ای كه مایع از آن خارج می شود "باز" است. با این حال، به دلایل نا مشخص، سرعت حركت مایع از خلال شبكه تخلیه كند است. كندی حركت مایع سبب تجمع آن و بالا رفتن فشار داخل چشم می شود و این افزایش می تواند سبب آسیب دیدن عصب بینایی و كاهش دید شود، مگر آنكه فشار چشم پایین آورده شود.

● كسانی كه در خطرند؟

ـ افراد بالای ۴۰ سال

ـ كسانیكه در خانواده شان سابقه این بیماری وجود دارد.

● علائم بیماری

گلوكوم زاویه باز در ابتدا علامت خاصی ندارد. دید طبیعی بوده و دردی وجود ندارد. با ادامه یافتن بیماری، بیمار متوجه می شود كه هر چند اشیایی را كه جلویش قرار دارند خوب می بیند ولی اشیایی را كه در كنار قرار داشته و باید از گوشه چشم به آنها نگاه كند بخوبی نمی بیند.

بیمار مبتلا به گلوكوم در صورت عدم درمان ممكن است ناگهان متوجه شود كه "دید كناری" ندارد. درست مانند این است كه دارد از درون یك لوله به اطراف نگاه می كند. ادامه یافتن بیماری ممكن است سبب از بین رفتن باقیمانده دید حتی در مركز شده و بیمار كور شود.

● تشخیص بیماری

بسیاری تصور می كنند كه در صورتی مبتلا به گلوكوم هستند كه فشار چشمشان بالا باشد اما همیشه چنین نیست. فشار بالای چشم خطر ابتلا به گلوكوم را افزایش می دهد. بالا بودن فشار چشم الزاما به معنای ابتلا به گلوكوم نیست.

ابتلا یا عدم ابتلا به گلوكوم بر اثر بالا بودن فشار چشم بستگی به میزان تحمل عصب بینایی در مقابل فشار بالای چشم دارد و این میزان در افراد مختلف متفاوت است.

هر چند فشار طبیعی معمولا بین ۱۲ تا ۲۱ میلی متر جیوه است، ولی حتی در این فشار نیز ممكن است شخصی به گلوكوم مبتلا باشد و این نشان می دهد كه معاینه چشم اهمیت بسیار زیادی دارد.

چشم پزشك برای تشخیص گلوكوم باید اقدامات تشخیصی زیر را انجام دهد:

حدت بینایی (Visual Acuity): در این تست كه با استفاده از چارت های بینایی انجام می شود بینایی بیمار در فواصل متفاوت مشخص می شود.

میدان بینایی: در این تست دید كناری (محیطی) بیمار اندازه گیری می شود. با توجه به اینكه از دست دادن دید كناری یكی از علائم گلوكوم است این تست به تشخیص بیماری كمك می كند.

اتساع مردمك: در این تست با استفاده از قطره مردمك چشم بیمار متسع می شود و بدین ترتیب چشم پزشك دید بهتری برای معاینه عصب بینایی پیدا می كند. بعد از معاینه ممكن است دید نزدیك تا چند ساعت تار باشد.

تونومتری: در این تست فشار مایع داخل چشم اندازه گیری می شود.

● درمان:

هر چند گلوكوم علاج قطعی ندارد ولی درمان های رایج بیماری را كنترل می كنند و این تأییدی بر اهمیت تشخیص و درمان زودرس است. بیشتر چشم پزشكان گلوكومی را كه تازه تشخیص داده شده است با دارو درمان می كنند ولی تحقیقات جدید نشان داده است كه جراحی با لیزر، جایگزینی مطمئن و مؤثر است.

▪ روش های درمانی گلوكوم شامل موارد زیرند:

درمان دارویی: شایعترین نوع درمان زودرس گلوكوم درمان دارویی است. داروهای گلوكوم بصورت قطره های چشمی و قرص تجویز می شوند. این داروها به دو شكل سبب كاهش فشار داخل چشم می شوند. بعضی باعث كاهش تولید مایع در چشم شده و بعضی به تخلیه بیشتر مایع از درون چشم كمك می كنند.

داروهای ضد گلوكوم ممكن است تا چند بار در روز تجویز شوند. بیشتر بیماران عوارضی نشان نمی دهند ولی بعضی از این داروهای ممكن است سبب سردرد شده و یا بر روی اعضاء دیگر بدن عوارضی داشته باشند. قطره ها ممكن است سبب سوزش و قرمزی چشم شوند.

---