یک رابطه دوستی موفق

یکی از بزرگ ترین ضرورت های زندگی, نیاز به دوستی با دیگران است امیرمومنان علیه السلام می فرماید دوست, کسی است که تو را با جانش نگه دارد و بر مال و فرزندان و خاندانش برگزیند آن حضرت در سخن دیگری فرموده است رفیق, خوب نیست, مگر کسی که در مواقع تهیدستی و در غیاب و حتی پس از مرگ نیز دوست خود را یاری و اسرار او را حفظ کند

یکی از بزرگ‌ترین ضرورت‌های زندگی، نیاز به دوستی با دیگران است. امیرمومنان علیه‌السلام می‌فرماید: دوست، کسی است که تو را با جانش نگه دارد و بر مال و فرزندان و خاندانش برگزیند. آن حضرت در سخن دیگری فرموده است: رفیق، خوب نیست، مگر کسی که در مواقع تهیدستی و در غیاب و حتی پس از مرگ نیز دوست خود را یاری و اسرار او را حفظ کند.

آینه، هم خوبی‌ها را نشان می‌دهد و هم بدی‌ها را؛ آن هم به همان اندازه واقعی‌اش، نه کوچک‌ترو نه بزرگ‌تر. دوست خوب نیز همواره نقاط قوّت و ضعف انسان را بازگو می‌کند، تا قوّت‌ها را تقویت کند و کاستی‌ها را از میان ببرد و به این صورت، مسیر رشد و کمال را بپیماید. بدون شک دوستی که اشتباه دوستش را به او تذکر ندهد و به راهنمایی اش نپردازد، او را از گمراهی باز نداشته است. همچنین، دوستی که نقاط قوّت و خوبی‌ها را بیش از اندازه بزرگ جلوه دهد، دوستش را گرفتار خودبینی و غرور می‌کند. بر این اساس، باید در دوستی با چنین افرادی تجدیدنظر کرد. امیرمومنان علی علیه‌السلام می‌فرماید: دوستدار تو، تو را از بدی باز می‌دارد و هرکس عیب‌های تو را بر تو آشکار سازد، دوست توست و همواره دوست خود را با پند و اندرز نصیحت کن؛ چه خوب باشد یا زشت.خوشحال کردن دیگران و ایجاد سرور در دل ایشان، از جمله کارهای پسندیده است که در متون اسلامی به صور گوناگون مورد تشویق قرار گرفته است؛ چنان که امام علی علیه‌السلام فرموده است: پاداش کسی که تو را شادمان می‌سازد، بدی کردن به او نیست.دوستی و مودت آداب و مقرراتی دارد که رعایت کردن آن سبب پایداری دوستی می‌شود.

دوستی باید با اعتدال و میانه روی باشد و در بریدن از دیگران نباید همه پل‌های پشت سر را خراب کرد و جایی برای بازگشت باقی نگذاشت؛ زیرا گاهی به دلیل سوء تفاهم آدمی احساساتی شده و در روابط دوستانه خود با دیگران عاقلانه عمل ننموده و پشیمانی بعدی را موجب می‌گردد. امام علی علیه‌السلام در سخنی فرمود: دوست خود را به اندازه دوست بدار، شاید روزی دشمن تو شود و دشمنت را نیز به مدارا دشمن بدار، شاید روزی دوست گردد. امام علی علیه‌السلام درباره نرمی با کسی که با انسان دشمنی می‌کند، فرموده است: با کسی که با تو به درشتی برآید، نرمش کن چه بسا که او با تو نرم شود. انسان باید آنچنان در روابطش دقت کند که خطا و اشتباهی از او سر نزند که بهانه‌ای به دست دوست بدهد و موجب بریدن وی گردد. برای تداوم و ثبات دوستی امتحان و آزمایش دوست ضروری است که در روایات زیادی به آن تصریح شده است. علی علیه‌السلام به این مطلب اشاره کرده و فرموده است: اطمینان کردن به هر فردی پیش از آزمایش از کوتاهی عقل است. هر فردی در مقابل دوستان خود وظایفی دارد که در نظر گرفتن و پایبندی به آن وظایف، در تحکیم دوستی و پیوند و محبت نقش زیادی دارد. امام علی (ع) در نهج البلاغه به موارد زیادی از این وظایف که می‌توان از آنها به منشور دوستی تعبیر نمود، اشاره کرده است.

امام علی(ع) درباره پیوند با دوست، هنگامی که از انسان بریده است و مهربانی پیشه نمودن با وی فرموده است: به هنگام قطع رابطه از ناحیه دوستت تو پیوند نما و هنگام قهر و دوریش، لطف و نزدیکی و درباره بخشش و عطا نمودن به دوست در هنگامی که وی بخل می‌ورزد، فرموده است: هنگامی که برادرت بخل ورزد، از بخشش دریغ مکن. در مورد نزدیک شدن به دوست در هنگامی که دوست از وی بریده است، چنین فرموده است: هنگام دوری کردن دوست باید به او نزدیک شوی. آینه، هم خوبی‌ها را نشان می‌دهد و هم بدی‌ها را؛ آن هم به همان اندازه واقعی اش، نه کوچک‌ترو نه بزرگ‌تر. دوست خوب نیز همواره نقاط قوّت و ضعف انسان را بازگو می‌کند، تا قوّت‌ها را تقویت و کاستی‌ها را از میان ببرد و به این صورت، مسیر رشد و کمال را بپیماید. بدون شک دوستی که اشتباه دوستش را به او تذکر ندهد و به راهنمایی اش نپردازد، او را از گمراهی باز نداشته است.امام علیه‌السلام به نرمی کردن با دوست در هنگامی که وی سختگیری می‌کند، امر می‌کند و می‌فرماید: هنگام سختگیری کردن دوستت با او نرمی کن.عذرخواهی کردن از دوست در هنگام لزوم، اخلاص و خلوص داشتن در نصیحت، حسن ظن داشتن به دوست و اعتماد نمودن به وی، تسلیت گفتن در مرگ دوستان، پاسخ مناسب دادن به هدایای دوستان و احسان به آن ها، وفادار بودن به دوستان، به تکلف نینداختن خود برای دوست، بدی نکردن به دوستی که باعث خوشحالی شده و ضایع نکردن حق دوست با اعتمادی که به دوستی وی است، از دیگر وظایفی است که در دوستی باید رعایت شود و امام علیه‌السلام به آنها اشاره کرده است. با توجه به اهمیتی که دوستی دارد، به وفاداری نسبت به آن توصیه شده و از افراد خواسته شده است که دوستی را تداوم بخشند و در دوستی خود با دیگران وفادار بمانند.