سه شنبه, ۲۸ اسفند, ۱۴۰۳ / 18 March, 2025
تعریف پزشک خانواده

در راستای تلاش پیگیر مجلس شورای اسلامی بویژه كمیسیون بهداشت و درمان و با همكاری سازمان مدیریت و برنامه ریزی، در قانون بودجه سال ۱۳۸۴ ، سازمان بیمه خدمات درمانی موظف گردید تا با صدور دفترچه بیمه خدمات درمانی برای تمام ساكنین مناطق روستایی و شهرهای زیر ۲۰۰۰۰ نفر امكان بهره مندی از خدمات سلامت را درقالب برنامه پزشك خانواده و از طریق نظام ارجاع فراهم آورد. بدین ترتیب فرصتی مناسب پدید آمد تا شرایط مساوی به منظور دسترسی راحت و مناسب به خدمات سلامت برای مناطق مختلف شهری و روستایی فراهم شود. برای ایجاد اطمینان از دستیابی به نتایج مطلوب حاصل اجرای برنامه بیمه روستایی، به تدوین برنامه اجرایی و عملیاتی مشخص، وجود ساختار مناسب برای فراهمی دسترسی فراگیر، مدیریت كارآمد و مبتنی بر نتیجه، نیروی انسانی آموزش دیده، منابع كافی، نظام گردش مالی بهنگام و نظام كنترلی تعریف شده نیاز هست و درصورت پرداختن به جزئیات هر یك از موارد پیشگفت در قالب برنامه های عملیاتی می توان از موفقیت برنامه اطمینان یافت.
اجرای موفقیت آمیز برنامه مراقبتهای اولیه بهداشتی در قالب نظام شبكه های بهداشتی درمانی كشور ما را به این نتیجه منطقی می رساند كه اجرای هر برنامه و طرح دیگری در محیط روستایی كشور زمانی موفق خواهد بود كه از اصول حاكم بر مراقبتهای اولیه بهداشتی پیروی كند. لذا، اصول برقراری عدالت اجتماعی، همكاری بین بخشی، مشاركت مردمی و استفاده از تكنولوژی مناسب، مهمترین اصولی هستند كه در تمامی مراحل اجرای برنامه به شكلی اجرایی باید به آنها توجه داشت و از آنان فاصله نگرفت.
مناسب ترین استراتژی اجرای برنامه بیمه روستایی در قالب نظام ارجاع، برنامه پزشك خانواده است. در این برنامه، پزشك عمومی و تیم وی مسوولیت كامل سلامت افراد و خانوارهای تحت پوشش خود را بعهده داشته و پس از ارجاع فرد به سطوح تخصصی، مسوولیت پیگیری سرنوشت وی را نیز بعهده دارد. لذا، یكی از مهمترین وظایف پزشك خانواده ارائه خدمات و مراقبتهای اولیه بهداشتی است كه بدون ارائه این خدمات، استفاده از اصطلاح پزشك خانواده برای ارائه صرف خدمات درمانی كاری نابجاست. همچنین، كلیه خدمات سلامت در برنامه پزشك خانواده به جمعیت تحت پوشش به شكل فعال ( Active ) ارائه می شود.
محورهای زیر، مهمترین محورهای اجرای برنامه پزشك خانواده در راستای پوشش بیمه ای جمعیت روستایی و شهرهای زیر ۲۰۰۰۰ نفر خواهد بود:
۱) تنها ساختار مناسب برای ارائه خدمات سلامت در قالب بیمه روستایی، شبكه های بهداشتی درمانی كشور است. درمورد استقرار پزشك، ماما، ارائه دهندگان خدمات آزمایشگاهی، خدمات دارویی و سایر خدمات درمانی و بهداشتی، طرحهای گسترش شبكه ملاك خواهد بود. از سویی دیگر، ملاك در بخش خدمات بستری، موضوع سطح بندی خدمات در قالب اجرای ماده ۱۹۳ می باشد.
۲) وجود بسته خدمات بهداشتی و درمان سرپایی در سطح پزشك خانواده كه امكان بررسی كیفیت و كمیت عملكرد خدمات را فراهم می نماید. بدیهی است پس از انجام هماهنگی های لازم با سازمان بیمه خدمات درمانی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی بسته خدمات مورد نظر را در اختیار دانشگاههای علوم پزشكی قرار خواهد داد.
۳) تعیین جمعیت معین برای یك تیم پزشك خانواده. با انجام بررسیهای بعمل آمده كارشناسی در برنامه كشوری اصلاح نظام سلامت ودرنظر گرفتن بسته خدمات پزشك خانواده، جمعیتی درحدود ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر بازای هر تیم پزشك خانواده مناسب خواهد بود. بسیار ضروری است كه جمعیتهای روستایی در قالب جمعیتهای تحت پوشش خانه های بهداشت و بدون تغییر در طرحهای گسترش شبكه، تحت پوشش پزشك خانواده قرار گیرند.
۴) تبیین مسیر ارجاع كه یكی دیگر از محورهای اصلی پزشك خانواده است، در مناطق روستایی كشور براساس شرایط منطقه، میزان دسترسی به خدمات تخصصی، طراحی راهكارهایی برای مدیریت اطلاعات از سطح متخصص به پزشك خانواده و شرایط ترابری روستایی متغیر خواهد بود. در چنین شرایطی باید ضمن رعایت كلیه نكات پیشگفت، مناسب ترین شكل ارجاع از دیدگاه بیمار طراحی گردد.
۵) شاید ساده ترین شیوه ارزشیابی برنامه پزشك خانواده، سنجش میزان رضایت گیرندگان خدمت است كه باید در مراحل طراحی، اجرا و ارزشیابی برنامه روستایی به عنوان محوری ترین شاخص موفقیت بیمه خدمات روستایی و پزشك خانواده مد نظر باشد.
۶) آخرین و شاید اصلی ترین محور اجرای برنامه پزشك خانواده، موضوع مكانیسم پرداخت وفرایند پایش عملكرد پزشك خانواده است كه پس از تدوین نهایی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و با هماهنگی بیمه خدمات درمانی، به مورد اجرا گذاشته خواهد شد.
در آییننامه، تنها به شرح خدمتهایی كه در تعهد واحد پزشكی خانواده قرار دارد بسنده میشود. خدمتها و مراقبتهایی كه در سطح یك ، برای واحد پزشكی خانواده در نظر گرفته شده به شرح زیر است :
الف) پیشگیری :
مانند ایمنسازی ، پیشگیری از بیماریهای واگیردار و كنترل آنها ، پیشگیری از حاملگیهای ناخواسته ، بهداشت دهان و دندان ، بهداشت روانی ، و ....
ب) آموزش و ارتقای سلامت :
مـــانند آموزش و ترویج سلامت ، آموختن شیوههای سالم زیستن ، یاد دادن مهارتهای زندگی و ....
ج) درمان اولیه و تدبیر فوریتها :
مانند ویزیت در مطب ، تشخیص و درمان بیماریها ، پرداختن به جراحیهای ساده ، مانند بخیه زدن ، وازكتومی یا ختنه ، تزریق ، پانسمان ، ویزیت در منزل ، احیاء قلبی تنفسی و ....
د) ارجاع :
ثبت اطلاعات بیماران در پوشش ، ارجاع بیماران نیازمند مراقبتهای تخصصی به سطح دوم یا سوم و ثبت اطلاعات پاسخ ارجاع در پرونده
هـ) مدیریت سلامت :
ثبت اطلاعات مربوط به جمعیت و جامعهی در پوشش ، استفاده از
همكاریهای بینبخشی برای حل مسایل مردم ، نظارت بركار اعضای تیم سلامت ، و ...
بسته خدمات و مراقبتهای سلامت در سطح یك
بسته خدمات و مراقبتهای سطح یك برای واحد پزشكی خانواده، در ۵ بخش ترتیب یافته است :
پیشگیری، آموزش و ارتقای سلامت ، درمان اولیه و تدبیر فوریتها ، خدمات ارجاع ، و مدیریت سلامت.
▪ یادآوری:
۱) پس از استقرار طرح، برخی خدمات را می توان در هم ادغام و از دوباره کاری جلوگیری کرد.
۲) انجام همه موارد بیان شده در بسته های خدمت در یک مرحله امکان پذیر نیست و برخی از آنها را می توان در مراحل بعدی یا پس از تخصیص بودجه مناسب به اجرا گذارد. گاهی با افزایش خدمتی، حذف خدمتی دیگر ضرورت می یابد. در این موارد برای تصمیم گیری از مطالعات هزینه اثربخشی، بار بیماری ها و دیگر روش های علمی استفاده خواهد شد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست