درمان گیاهی سرفه

از به دانه تا عسل

هنوز هم افراد بسیاری هستند که ترجیح می‌دهند هنگام بیماری، به جای استفاده از داروهای شیمیایی، از گیاهان دارویی و درمان‌های سنتی استفاده کنند. خاصیت دارویی بسیاری از گیاهان از گذشته‌های دور در همه‌جای جهان، از جمله ایران شناخته‌شده است. در «درمانگاه» این هفته به تعدادی از رایج‌ترین و موثرترین درمان‌های گیاهی سرفه اشاره خواهیم کرد...

● به‌دانه

شاید به‌دانه از شناخته‌شده‌ترین درما‌ن‌های سرفه باشد. میوه، به ‌دانه‌های لعاب‌داری دارد که نرم‌کننده سینه و خلط‌آور هستند. به همین‌دلیل در تسکین سرفه موثرند. دانه‌های به را کمی در آب خیس می‌کنند و بعد از اینکه لعاب آن خارج شد، آن را می‌خورند. به علاوه می‌توان دانه‌ به را روی زبان قرار داد و لعاب آن را به مدت چند دقیقه مکید، اما باید به خاطر داشت که دانه به‌ را نباید جوید! جوشانده به‌دانه نیز در مواردی استفاده می‌شود. برای تهیه آن کمی دانه به را در آب جوش می‌ریزند و می‌جوشانند تا به صورت ژله‌ای دربیاید و سپس می‌توان آن را برای درمان سرفه مصرف کرد.

● پرسیاوشان

برگ‌های این گیاه، آثار خوبی در تسکین سرفه دارند. از این برگ‌ها می‌توان جوشانده یا دم‌کرده تهیه کرد که هر دوی آنها باعث نرم‌شدن خلط و کمک‌ به دفع آن می‌شوند. برای تهیه جوشانده، ۳قاشق برگ خشک پرسیاوشان را داخل ۱ لیتر آب‌جوش بریزید و اجازه دهید مدتی بجوشد. سپس آن را صاف‌ کنید و مایع به‌دست آمده را بنوشید. برای تهیه‌ دم‌کرده، مقداری برگ خشک را داخل ۱ لیتر آب‌جوش بریزید و اجازه دهید بماند تا دم بکشد. سپس آن را صاف و میل کنید.

● آویشن

آویشن از گیاهان پرمصرف در درمان سرفه است. برای استفاده از آن چند گرم پودر خشک‌شده گیاه را داخل یک لیوان آب‌جوش بریزید و ۲۰ دقیقه دم‌کنید. سپس محلول را صاف‌ و میل کنید. علاوه بر دم‌کرده، جوشانده این گیاه نیز در درمان آسم و سرفه موثر است. از آویشن، فرآورده‌های دارویی مختلفی ساخته شده که سازمان نظارت بر امور داروی وزارت بهداشت هم آنها را تایید کرده است. از آن جمله می‌توان شربت‌های توسیان، تیمیان، تیمکس، تیم‌آربا، برونکوباریج و برونکوتیدی را نام برد.

● گل‌ختمی

این گیاه جزو گیاهان لعاب‌دار است که با نرم‌کردن مجاری تنفسی و آثار خلط‌آوری، باعث رفع سرفه می‌شود. گل‌ختمی را نیز می‌توان به‌صورت دم‌کرده مصرف کرد. برای این منظور مقداری از گیاه را داخل آب‌جوش بریزید و ۱۰ دقیقه دم کنید. عده‌ای معتقدند اگر این دم‌کرده همراه عسل مصرف شود، اثربخشی فوق‌العاده‌ای خواهد داشت.

● بارهنگ

دانه‌های این گیاه، لعاب‌دار است و باعث نرم‌کردن سینه و برطرف‌شدن سرفه می‌شود. دانه‌های آن را در آب خیس و لعاب آن را استفاده می‌کنند.

● شلغم

استفاده از شلغم در تسکین سرفه‌های خلط‌آور بسیار مرسوم است. می‌توان شلغم پخته را به تنهایی یا مخلوط با سوپ استفاده کرد.

● گل‌ بابونه

نوشیدن دم‌کرده گل‌بابونه باعث بهبود سرفه می‌شود. گاهی هم آن را همراه عسل مصرف می‌کنند.

● سیر

سیر، گیاه بسیار موثر و مفیدی برای مبارزه با عفونت‌های تنفسی و سرفه‌های شدید است. می‌توان سیر را به‌صورت خام یا پخته مصرف کرد. کپسول‌های سیر نیز در بازار وجود دارند.

● زنجبیل

چای زنجبیل، ضدالتهاب قوی است که باعث کاهش‌ درد گلو و سرفه می‌شود. در کشور چین، زنجبیل را همراه عسل و پیازچه می‌جوشانند و آن را معجزه‌ای در درمان سرفه می‌دانند.

● گل گاوزبان

این گیاه آثار خلط‌آور و ضدسرفه مناسبی دارد.

● نشاسته

ترکیب نشاسته با آب‌جوش از قدیم برای تسکین سرفه‌های خشک به کار می‌رفت و اثربخشی خوبی دارد. این ترکیب نرم‌کننده سینه نیز است.

● دارچین

جوشانده دارچین پودرنشده نیز باعث تسکین سرفه می‌شود. علاوه بر موارد ذکر شده، در منابع اطلاعاتی، به آثار ضدسرفه گیاهان دیگری نیز اشاره شده است. از آن جمله می‌توان قدومه، نعناع، ثعلب، عناب و شیرین‌بیان را نام برد. معمولا اگر ریشه گیاه استفاده شود، باید مدت بیشتری بجوشد یا دم‌ بکشد. دانه، مدت کمی کمتر و برگ از همه کمتر به زمان نیاز دارد تا عصاره‌اش خارج شود. از این مایعات می‌توان روزی ۳-۲ بار استفاده کرد، اما به خاطر داشته باشید که مصرف بیش از حد گیاهان دارویی هم می‌تواند باعث ایجاد عوارضی ناخوشایند شود.

● عسل

بسیاری از متخصصان آثار درمانی عسل را تایید می‌کنند. مصرف یک قاشق عسل داخل آب‌جوش، چای یا شیر می‌تواند تسکین بسیار خوبی برای سرفه باشد. گاهی توصیه می‌شود به‌ مخلوط عسل و آب‌جوش (یا چای) آب لیموترش تازه نیز اضافه شود. استفاده از آن به‌خصوص برای کودکان بسیار مناسب است.

دکتر آیدا روشن‌ضمیر

منبع: گیاهان دارویی ایران،

دارونامه گیاهان دارویی گل دارو