پنجشنبه, ۲۸ تیر, ۱۴۰۳ / 18 July, 2024
لزوم قواعد و اهمیت آن در خطاطی
![لزوم قواعد و اهمیت آن در خطاطی](/web/imgs/16/145/9xoly1.jpeg)
همانگونه که قوانین برای اداره ی اجتماعات بشری اهمیت و ارزش دارد، برای علوم و صنایع و حرفه ها نیز بسیار حائز اهمیت است. از قوانین موضوعه ی بشری، چه اجتماعی و چه فنی آنچه که بر پایه و اساس علمی استوار و مترقّی و مفید باشد، دوامش بیشتر خواهد بود.
اگر قانون در علوم و صنایع نباشد و ضابطه های آن رعایت نشود، عدم پیشرفت و رکود، بیم زوال و فنا آنرا تهدید می کند. لذا وجود قوانین و رعایت اجرای آن ضامن بقا و دوام علوم فنون و موضوعات آن می شود.
فنّ خط هم که از نظری علم و از نظر دیگر صنعت و هنر است متکی به قوانین علمی و فنّی ابن مقله و ضابطه ها و اصطلاحات نوابغ فنّ است که تا امروز دوام یافته و قابل تعلیم و تعلّم می باشد.
شالوده ی قواعدی که ابن مقله برای خط ریخته مورد پسند همگان و زمینه ی مساعدی برای ترقی و پیشرفت آن گردید، که استادان توانستند بر آن اساس، پایه و مایه ی خط را بحد نهایی برسانند و آن را یکی از بهترین هنرهای زیبا جلوه دهند.
از این رو قواعد خط ابن مقله مثل شَجَرَهٍ طَیبهٍ اَصلُها ثابتٌ و فَرعُها فِی السّماء است که وصف آن تُؤتیُ اُکَلَها کُلَّ حین ٍ را به دنبال داشته است.
نکته ی دیگر آنکه چون تعلیم و تعلمّ خط فنی، به وسیله ی قواعد و ضوابط حاصل می شود و راه آن آسان می گردد، تردیدی نیست که از همین طریق ترویج شده، دوام پیدا می کند و با پشتیبانی قواعد خود استعدادها را شکوفا ساخته دوستدار نظم و اعتدال بار می آورد و از سوی دیگر باز به وسیله همین قواعد ارزش و اهمیت هنر شناخته و روشن می گردد.
آقای جلال الدین هُمایی استاد دانشمند دانشگاه تهران در مقدمه ی لغت نامه دهخدا چنین فرموده است:
«هر نوع علم و فنّی اگر چه در فطرت و نهاد انسان نهفته باشد، چون جامه ی اصول وضوابط پوشید جلوه و رونقی خواهد داشت.
و فهم آن برای کسی که نشانی از دانش و فرهنگ دارد یعنی از دانستن لذت می برد و از نادانی آزرده می شود، موجب نشاط و شکفتگی خاطر خواهد بود.»
از این مختصر گفتار لزوم و اهمیّت قواعد خط به خوبی دانسته شد و اکنون وارد بحث آن می شویم:
● قواعد خطوط اسلامی
برای خطوط اسلامی دو دسته قواعد است:
قواعد عمومی و کلّی، قواعدِ خصوصی. قواعد خصوصی یا ویژه ی هر خط در فصول آینده گفته خواهد شد. امّا قواعد عمومی و کلّی بدین شرح است:
۱) قواعد عمُومی
۲) کلّی
می دانیم همه خطوط اسلامی به یک اصل و ریشه منتهی می شود و آن اصل الفبایی است که تقریباً از اَشکال هندسی یا اشکالی که در طبیعت موجود است گرفته شده و به منزله ی پیکری در جامه های گوناگون جلوه کرده است. این جامه های گوناگون خطوط متنوعی است و از این رو می تواند تحت یک قاعده ی عمومی و کلی بررسی شود؛ زیرا همه در اصل و ریشه شریکند و به عبارت دیگر همچون خانواده هایی هستند در یک جامعه و کشور و تحت یک قانون.
نگارنده پس از مطالعات و دقت و تجزیه و تحلیل ها به این نکته برخورده ام که قواعد دوازده گانه، به اضافه ارسال و صعود و نزول حقیقی و تشمیر و سواد و بیاض با ملحقات و لوازم آنها، همه به چهار قاعده ی (اصول، نسبت، ترکیب، کُرسی) بازگشت کرده و در این چهار خلاصه می شوند. و به عبارت دیگر تمام آنها مندرج در تحتِ این چهار و از اجزای آنها و یا ملحقات آنها محسوبند.
اصول و نسبت بیان حُسن ِ تشکیل، و ترکیب و کرسی، بیان حُسن وضع می کند. و این دو «حُسن» از حُسن و زیبائی خداداد انسانی الهام یافته است.
فهرست و خلاصه ی قواعد کلّی خطّ :
▪ اصول
▪ نسبت
▪ ترکیب
▪ کرسی
۱) اُصول(که شامل یازده جزء است):
قوّت، ضعف، سطح، دور، صعود مجازی (تشمیر)، نزول مجازی، صعود حقیقی، نزول حقیقی، رعایت سواد و بیاض حلقه ها و گره ها، ارسال، دسته بندی الفبا
۲) نسبت (که شامل چهار جزء است):
یکسان نویسی در مفردات همجنس، یکسان نویسی در مرکبات مشابه، اعتدال و تناسبِ اندام مفردات و مرکبات ، اندازه گیری با موازین مُعیّنه
۳) ترکیب (که شامل ده جزء است ):
ترکیب در حرف و کلمه، ترکیب در جمله و سطر، ترکیب در سطور و صفحات، رعایت فواصل (سواد و بیاض در زمینه ی خط)، سنجش قلم با زمینه ی آن، رعایت حُسن مجاورت و نظم و اعتدال، رعایت مدّات و قرار آنها، دانستن طریقه ی مرکبات (مقطّعات) برای تمرین، رعایت حرکات و ضوابط، رعایت نشانه گذاری دستوری.
۴) کُرسّی (که شامل دو جزء است):
رعایت کرسی بالا و وسط و پائین، قرینه سازی
ـ تذکُّر :جزء دیگری که ا زملحقات و لوازم دو قاعده ی (اصول و ترکیب) محسوب است، طرز قلم گرفتن و قلم راندن و برگرفتن مرکّب می باشد که بیان آن خواهد آمد.
۱) المضمون : ألیس الله بکاف عبده
۲) الشــکل : تکوین ذو خط خارجــی غیر منتظم
۳) نوع الخط : الثـــلـث
۴) تاریخ الانتاج : لایوجد
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم محمدجواد ظریف پزشکیان دولت دولت سیزدهم عزاداری علیرضا زاکانی علی باقری رهبر انقلاب رئیس جمهور
پلیس پلیس فتا هواشناسی تهران آلودگی هوا پلیس راهور قتل شهرداری تهران پشه آئدس تیراندازی زلزله گرما
واردات خودرو خودرو حقوق بازنشستگان قیمت خودرو قیمت طلا قیمت دلار بازنشستگان بازار خودرو اربعین دلار قیمت سکه مالیات
تلویزیون سینما فضای مجازی سریال سینمای ایران اوشین امام حسین فیلم فرهاد مشیری لیلی رشیدی بازیگر وزارت ارشاد
مغز محصولات کشاورزی دانشگاه تهران ماه آزمون سراسری
آمریکا جو بایدن دونالد ترامپ ترامپ رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه روسیه فلسطین جنگ غزه چین طوفان الاقصی
فوتبال پرسپولیس استقلال علی علیپور مهدی طارمی سپاهان تراکتور باشگاه پرسپولیس علیرضا بیرانوند رئال مادرید لیگ برتر ایران نقل و انتقالات
گوشی اینترنت عیسی زارع پور روزنامه ناسا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اپل
سرطان خیار گرمازدگی کاهش وزن سکته قلبی لاغری افسردگی صبحانه