تربیت بدنی فرزندان

همان طور که می دانیم رشد در کودک به دو صورت طبیعی و محیطی صورت می گیرد رشد محیطی در کودکان از طریق بازی شکل می گیرد و کودک از راه بازی کردن است که شخصیت خود را می سازد

با توجه به این مسئله که در فصل تابستان اکثر والدین فرزندان خود را در کلاس‌های ورزشی ثبت‌نام می‌کنند لازم است نکاتی مورد تربیت بدنی بچه‌ها و نحوه رفتار والدین در برابر آنها در این زمینه بدانیم. همان‌طور که می‌دانیم رشد در کودک به دو صورت طبیعی و محیطی صورت می‌گیرد. رشد محیطی در کودکان از طریق بازی شکل می‌گیرد و کودک از راه بازی کردن است که شخصیت خود را می‌سازد. بازی برای یک کودک در واقع مثل فعالیت و کار در بزرگسالی است و باید گفت نخستین گام در آموزش تربیت بدنی برای کودکان، بازی است. بازی برای کودک آشنائی با محیط تجربه برای یادگیری و کاربرد ابزارهاست.

فواید بازی را می‌توان از سه جنبه:

۱) جسمانی

۲) عقلانی و روانی

۳) اجتماعی و عاطفی بررسی کرد.

۱) بخش جسمانی: رشد بهتر عضلات، بالا رفتن سرعت و کشش عضلانی، پرورش اعصاب، تنطیم عمل دفع مواد زائد بدن، پرورش نیروی استقامت، کمک به حرکات سریع مفاصل و تسریع گردش خون و در کل سلامت جسمانی از فواید ورزش و بازی در قسمت جسمانی است.

۲) بخش عقلانی و روانی: بالا رفتن حس کنجکاوی و قدرت ابتکار و خلاقیت، شناخت بیشتر اطراف، بالا رفتن قدرت استدلال و نتیجه‌گیری، اتکای به‌نفس و در کل توانائی حل مشکلات از فواید بازی در بخش روانی و عقلانی است.

۳) بخش اجتماعی و عاطفی: فواید این بخش به‌خصوص در بازی‌های گروهی و جمعی نمایان است.بازی‌های گروهی همبستگی بین افراد را بالا می‌برد،فرد یاد می‌گیرد که برای رسیدن به هدف باید تلاش کند و با همکاری با دیگران قدرت تحمل و مقاومت پیدا می‌کند. در راه رسیدن به پیروزی؛ راستی، درستی و جوان‌مردی و از خودگذشتگی، خودیاری و نظم و انضباط را پیشه کند. از شکست‌ها پند می‌گیرد و با پرورش جسم خود به تزکیه نفس می‌پردازد. فرصت مناسبی برای ابراز مهر و خشونت پیدا می‌کند و همین باعث ایجاد تعادل در احساسات می‌شود. و در ضمن بازی به شناسائی حالات عاطفی دیگران می‌پردازد. مهربانی، همکاری، حق خود و احترام به حقوق دیگران را یاد می‌گیرد.

پس از بررسی فواید ورزش بهتر است به نحوه برخورد والدین با فرزندان بعد از هر بازی یا مسابقه ورزشی بپردازیم:

۱) بعد از هر بازی باید سئوالات زیر را از بچه‌ها پرسید:

▪ بازی این هفته بهتر بود؟

▪ در تمرین چه یاد گرفتی؟

▪ بهتر است روی چه چیزی کار کنی؟

▪ ما (به‌عنوان پدر و مادر) برای بهتر شدن مهارت‌ها چه کار می‌توانیم بکنیم؟

▪ بعد از بازی مربی روی چه چیزی تأکید داشت؟

▪ آیا بازی امروز لذت‌بخش و جالب بود؟

▪ آیا حریف ورزشکار خوبی بود؟ خود تو چه‌طور؟

▪ آیا امروز در بهترین حالت بودی؟

▪ کدام قسمت از بازی امروز مورد توجه تو قرار گرفت؟

▪ بهترین قسمت با تیم بودن را چه می‌دانی؟

▪ برای مربیت بیشتر دوست داری چه‌کار کنی؟

▪ آیا امروز در مسابقه عصبی بودی؟ اگر بودی، چرا؟

۲) به برنامه ورزشی فرزندان خود وارد شوید.

۳) با مربی همکاری کنید اما از دخالت‌های بی‌جا بپرهیزید. نباید تا حد زیادی به نتایج بازی فرزند خود نگرانی و حساسیت نشان دهید. در کار مربی دخالت نکنید زیرا بچه‌ها دیگر از بازی لذت نمی‌برند. باید علاقه نشان دهید و هروقت مربی نیاز به کمک داشت دریغ نورزید، باید فرزند خود را تشویق کنید.

۴) با مشاهده هرگونه عملکرد ضعیف از فرزند خود با او به صحبت بیندیشید.

زمانی‌که خود بچه‌ها می‌دانند خوب بازی نکرده‌اند، دوست ندارند از جانب شما چنین مطالبی را بشنوند: ”بسیار خوب بود، راضی کننده بازی کردی.“ و وقتی می‌بازند دوست ندارند بشنوند: ”فکرش را نکن اصلاً اهمیتی ندارد.“ وقتی والدین در گفتار خود صادق نباشند و یا به دروغ به تحسین بچه‌ها بپردازند، کم‌کم بچه‌ها می‌آموزند که برای حرف آنها ارزش کمتری قائل شوند و شاید بعدها حتی قادر به احساس رضایت کامل از تحسین واقعی و شایسته نیز نباشند. تحسین باید از روی سخاوت و انتقاد از روی خساست باشد.

۵) اعتدال هر چیزی را حفظ کنید.

به‌خاطر تأکید بیش از حد جامعه به ورزش بعضی از بچه‌ها خود را درگیر آن می‌کنند که حتی گاهی درس، خانواده و مسئولیت‌های اجتماعی خود را فراموش می‌کنند. اگر احساس می‌کنید فرزند شما تا حد زیادی در ورزش غرق شده است به او گوشزد کنید که ورزش تنها بخشی از زندگانی است. گاهی اوقات تأکید بیش از حد بچه‌ها به ورزش، از تأکید زیاد والدینشان سرچشمه می‌گیرد. باید بدانیم که سخت‌گیری زیاده از حد، فشار زیادی بر بچه‌ها جهت کسب موفقیت وارد می‌کند و باعث تحلیل رفتن و کناره‌گیری بچه‌ها می‌شود.

۶) برای بچه‌ها الگوی خوبی باشید.

۷) روحیه خوب جوانمردی را الگوسازی کنید.

۸) به فرزندان خود کمک کنید تا از ورزش کردن لذت ببرند:

▪ چشم‌اندازی از پیروزی را برای آنها ترسیم کنید.

▪ اعتماد به‌نفس را در آنها پرورش دهید.

▪ بر جنبه‌های تفریحی، افزایش مهارت و تلاش برای پیروز شدن تأکید کنید.

۹) خودباوری را در فرزندانتان تقویت کنید. باید گفت که یک ورزشکار حتی بدون برنده شدن هم می‌تواند موفق باشد.

موفقیت معیار شایستگی یک ورزشکار است و برنده شدن تنها انعکاسی از پیامد یک مسابقه. باید برای بچه‌ها تفهیم کرد که با افزایش مهارت‌ها می‌توان به کسب موفقیت نائل شد.

۱۰) عزت نفس را در بچه‌ها تقویت کنید.

باید آنها را تشویق کنید. بدون هیچ قید و شرطی عشق و تأکید خود را نشان دهید. ابراز محبت و تأکید وقتی فرزندان شما به موفقیت نائل می‌شوند بسیار آسان است ولی از طرفی شاید لازم باشد همین تأئید را در هنگام شکست نیز به آنان نشان دهید. اگر فرزند شما در یک مسابقه مرتکب خطائی شده و از بازی بیرون رفت به او نگوئید که خوب بازی کرده است؛ تنها به همان اندازه محبت و تأکید خود را نشان دهید که قبل از بازی. (در واقع به خود او و نه عملکردش، عشق بورزید.)

۱۱) روی افزایش مهارت و تلاش جهت برنده شدن تمرکز کنید. در این‌صورت است که فشار برنده شدن از روی آنها برداشته می‌شود.

سمیرا حیدری، کارشناس ارشد روان‌شناسی