حرکت برخلاف جریان

سیستوسکوپی تشخیصی و کاربردی, روشی است که به عنوان کامل کننده یا کمک کننده رشته جراحی زنان, پیش از عمل, حین عمل یا پس از آن به کار می رود

سیستوسکوپی تشخیصی و کاربردی، روشی است که به عنوان کامل‌کننده یا کمک‌کننده رشته جراحی زنان، پیش از عمل، حین عمل یا پس از آن به کار می‌رود...

این روش به وسیله متخصصان زنان در موارد زیر به کار می‌رود:

۱) بررسی وضعیت سیستم ادراری- تناسلی (برای مثال بی‌اختیاری ادرار همراه با علایم التهابی، پیوری یا هماچوری استریل، دفع ادراری دردناک یا عفونت راجعه)،

۲) ارزیابی درگیری‌های مثانه و پیشابراه با بدخمی‌های دستگاه تناسلی

۳) به‌عنوان راهنما در حین عمل

۴) تشخیص، بررسی و پیشگیری از آسیب‌های دستگاه ادراری مربوط به چگونگی انجام روش‌های مختلف جراحی زنان، ۵) بلافاصله پس از جراحی‌های دستگاه ادراری- تناسلی، برای بررسی اینکه آیا بخیه‌ها، نخ‌ها، مش، کلاژن‌ها و دیگر وسایل، به درستی در جای خود قرار دارند یا خیر و ۶) تشخیص بیماری‌های داخل مثانه، مانند ارزیابی سیتولوژی غیرطبیعی دستگاه ادراری و هماچوری سیستیت بینابینی.

از سویی، سیستوسکوپی می‌تواند حین ارزیابی علایم بی‌اختیاری اضطراری، دیورتیکول‌های حالب، تومورها، سنگ‌ها و جراحت‌های مثانه را نشان دهد تا به این وسیله، برنامه درمانی براساس یافته‌های صحیح، تغییر کند. بدین ترتیب، شواهد درگیری مثانه یا تنگی پیشابراه ناشی از بدخیمی‌های دستگاه تناسلی، طبقه‌بندی‌های بالینی را تحت تاثیر قرار می‌دهد که به طور معنی‌داری پس از رژیم‌های درمانی برنامه‌ریزی شده و درست، بهبود می‌یابند.

تصاویر سیستوسکوپی که از مثانه به دست می‌آید و تایید عملکرد صحیح پیشابراه پس از جراحی‌های دستگاه ادراری‌تناسلی یا برش وسیع لگن، می‌تواند به شناسایی اولیه و ترمیم جراحات دستگاه ادراری ناشی از جراحی کمک کند و مشکلات آن را کم کند. در چهار مطالعه بزرگ که زنان تحت جراحی‌های از راه واژینال یا دستگاه ادراری‌تناسلی عمده قرار داشتند، میزان بروز جراحت‌های پیش‌بینی نشده دستگاه ادراری که با سیستوسکوپی حین عمل تشخیص داده شد، تنها سه تا پنج درصد بود، بنابراین شواهد کافی برای انجام سیستوسکوپی در همه بیمارانی که تحت جراحی‌های نوتوانی لگن قرار می‌گیرند، وجود دارد، زیرا بروز بالای جراحت‌ها و عواقب شدید ناشی از تشخیص ندادن به موقع، قابل تامل و تصحیح آنها در حین عمل لازم است.

● شناسایی جراحت‌ها

به دام افتادن پیشابراه با بخیه‌هایی که در حین زایمان سزارین زده می‌شود، در ۳۳/۰ درصد از جراحی‌های زنان گزارش می‌شود، به طوری که در هر دو نوع جراحی‌های شکمی و واژینال رخ می‌دهد و در واقع می‌تواند قسمتی از جراحی‌های لگن و هیسترکتومی محسوب شود. وقتی هیچ ترشح ادراری از حالب به مثانه دیده نشود، به احتمال زیاد انسداد کامل یا نسبی اتفاق افتاده است، اما اینکه در اصل، انسداد نسبی پیش آمده یا پارگی ناکامل، باید حتما مشخص شود.

در حین جراحی واژینال، نواحی اطراف پیشابراه که در دسترس قرار می‌گیرد، باید استریل شوند. پس از دادن بیهوشی، برای تایید اینکه ماده حاجب به درون ادرار ترشح می‌شود و از منافذ پیشابراه جریان پیدا می‌کند، سیستوسکوپ به کار می‌رود. اگر عبور ماده حاجب پس از دقایقی، تنها از یک حالب مشاهده شود، نبود مشکل پیشابراه را نشان می‌دهد.

جایگذاری استنت‌های پیشابراه به صورت عقب‌گرد و تزریق ماده حاجب رادیو اوپک همراه با فلوروسکوپی، برای تشخیص محل تنگی کمک می‌کند، هر چند جستجو در حین جراحی و بررسی مثانه نیز لازم است و کار را سریع‌تر انجام می‌دهد. جریان ماده حاجب از هر دو حالب، انسداد کامل را در می‌کند، اما احتمال وجود انسداد نسبی باقی است.

حالب‌هایی که دچار ایسکمی شده‌اند، می‌توانند سالم دیده شوند، هر چند در دوره پس از جراحی، خود را به صورت فیستول نمایان می‌کنند. تاخیر قابل توجه میان درناژ از یک حالب یا تفاوت قابل مشاهده در مقدار ماده حاجب که از هر حالبی دیده شود، نشانه انسداد ناکامل و نسبی است. اگر از منفذ پیشابراه، خون بیاید، توجیه‌کننده صدمه پیشابراه است و حتما باید بررسی بیشتر انجام شود. طی جراحی از راه شکم، منافذ پیشابراه با سیستوسکوپی ترانس‌اورترال یا قرار دادن مستقیم سیستوسکوپ از راه یک شکاف کوچک در سقف مثانه، قابل مشاهده هستند. دانستن هر دو روش عمل مفید است، زیرا گاهی اوقات بیمار نمی‌تواند در وضعیت لیتوتومی قرار بگیرد و روش دوم، کارآمد می‌شود.

● بررسی فیستول‌ها

فیستول‌هایی که طی جراحی‌ ایجاد می‌شود، با سیستوسکوپ قابل بررسی هستند، هر چند پرتوتابی به لگن یا بدخیمی‌های لگنی نیز این فیستول‌ها را ایجاد می‌کنند. فیستول‌هایی که در داخل واژن به وجود می‌آیند، به وسیله سیستوسکوپ با دقت بیشتری شناسایی می‌شوند، اما فیستول‌های مثانه‌ای - واژنی، بیشتر با اوروگرام داخل رگی تشخیص داده می‌شوند (با تزریق آهسته سالین و ماده حاجب درون مثانه یا تزریق ماده حاجب داخل رگی و مشاهده ترشح آن از واژن). لازم به توضیح است که شناسایی اولیه فیستول‌های ذکر شده، با سیستوسکوپ امکان‌پذیر نیست، اما برای تایید اندازه و محل آن، پیش از هر گونه تلاشی برای ترمیم، انجام سیستوسکوپی لازم است.

● کمک به جراحی واژینال

طی جراحی از طریق واژن، برای اجتناب از بروز عوارضی که پیشابراه و مثانه را درگیر می‌کند، انجام سیستوسکوپی ضروری است، زیرا به این ترتیب روش درمان سه تا پنج درصد بیماران تغییر می‌کند. سیستوسکوپی، دقایق کمی به طول جراحی می‌افزاید و محل مثانه را نشان می‌دهد و از سویی، خطر بروز صدمات را حین انجام بیوپسی‌های عمیق واژینال، برش ضایعات فورنیکس قدامی و هیسترکتومی از راه واژن، کم می‌کند.

جراح اگر بتواند از طریق سیستوسکوپ قدام مثانه را ببیند، درواقع یک راهنمای خوب برای ایجاد برش‌های عمقی یافته است، بدون اینکه بخیه‌ای درون مثانه جای بگذارد. همچنین برداشت تومورهای کوچک واژن، ضایعات کاف واژن و برش کارسینومای درجا (In Situ) واژینال که نزدیک مثانه و پیشابراه قرار دارند را نیز آسان می‌کند. اگر در حین سیستوسکوپی، به ضایعه‌ای در واژن برخورد نماییم، این وسیله نشان می‌دهد که ضایعه روی مثانه قرار گرفته یا تنها روی واژن است و به درآوردن آن نیز کمک می‌کند.

ادامه دارد...

دکتر شادی کلاهدوزان