این رسانه های ذوق زده

بررسی نقش بازیگران بین المللی در عرصه داخلی ایران همیشه اهمیت خاصی برای افکار عمومی داشته, اما تحلیل نقش آفرینی کشورهای خارجی در امور داخلی ایران در ۱۰۰سال اخیر اهمیت مضاعف پیدا کرده است

بررسی نقش بازیگران بین‌المللی در عرصه داخلی ایران همیشه اهمیت خاصی برای افکار عمومی داشته، اما تحلیل نقش‌آفرینی کشورهای خارجی در امور داخلی ایران در ۱۰۰سال اخیر اهمیت مضاعف پیدا کرده است. با پیروزی انقلاب در ایران و خارج شدن این کشور از راستای منافع شرق و غرب مداخله‌های کشورهای سلطه‌جو در امور داخلی ایران وارد فاز جدیدی شد.

شرایط منطقه‌ای با پیروزی انقلاب اسلامی آرام آرام تغییر کرد و نظام سلطه دریافت که دیگر روش‌های قدیمی جوابگو نیست و ناگزیر راهبرد‌های جدید تولید و مهندسی شد. در این میان دو کشور که سابقه استعماری آنها در ایران شناخته شده بود بیشترین تلاش را برای تاثیرگذاری، مهار و کنترل نظام جمهوری اسلامی انجام داده‌اند تا شاید بتوانند ایران را باری دیگر مطیع خود کنند. انگلیس و آمریکا دو دولتی هستند که بازیگری آنها در صحنه سیاسی ایران همیشه مورد بحث بوده و نقش‌آفرینی‌های آنها بی‌شمار مورد تجزیه و تحلیل کارشناسان قرار گرفته است.

شبکه فارسی بی‌بی‌سی که چند ماه قبل از انتخابات ایران راه‌اندازی شده بود از ماه‌ها قبل کار روی پروژه انتخابات ایران را در صدر برنامه‌های خود تنظیم کرده بود. این شبکه به همراه شبکه‌هایی چون VOA و رادیوهای فارسی زبان تمام تلاش خود را برای تاثیرگذاری بیشتر در داخل ایران متمرکز می‌کردند تا شاید بتوانند هدایت جریان و موج تولید شده، را به دست گیرند.

از ساعت ۵ بعدازظهر جمعه ۲۲ خرداد (روز انتخابات) بی‌بی‌سی فارسی برنامه‌های عادی خود را قطع و برنامه‌های ویژه انتخابات ایران را به روی آنتن برد. این شبکه سعی می‌کرد صدا و تصویر مخالفان دولت نهم و مخالفان نظام را بازتاب گسترده دهد. در این بحبوحه جمعی از روزنامه‌نگاران، خبرنگاران، گزارشگران و گویندگان که با جمهوری اسلامی ایران روابط خصمانه دارند، فعالیت‌های ویژه‌ای برای ساختن برنامه‌های خاص انتخابات ایران شروع کرده بودند.

با آغاز ناآرامی‌ها در خیابان‌های تهران این شبکه با استفاده از تاکتیک‌های رسانه‌ای سعی در تعمیق یافتن این حوادث می‌کرد. روزهای بی‌سابقه، ایرانی دیگر، جنبش مردم ایران، سقوط نظام، خیزش فوق‌العاده مردم و... همه از اصطلاحاتی بود که عوامل این شبکه‌ها دائما در تحلیل‌های خود، آنها را بیان و تکرار می‌کردند.

امتیازی که دولت‌های غربی به دشمنان و مخالفان نظام جمهوری اسلامی داده این است که با هزینه‌های کلانی که از جیب مالیات‌دهندگان کشورهای یاد شده پرداخت می‌شود رسانه‌ها و موسساتی ساخته شده که کار اصلی آنها گردآوری مخالفان نظام در سراسر جهان است. این رسانه‌ها قصد دارند با شیوه‌های نرم و جدید رسانه‌ای، تبلیغی و روانی به شکلی تغییر یا دگرگونی به وجود بیاورند. رسالت به وجود آمدن یک رسانه خارجی اطلاع‌رسانی در زمینه‌های مختلف است، اما چیزی که می‌شود آن را ریشه‌یابی کرد اقداماتی است که زیر پوشش فعالیت‌های رسانه‌ای انجام می‌شود. اگر این رسانه‌ها که مدعی هستند کار ما انتقال خبرهای درست و واقعی به مخاطبانمان در ایران است به درستی و حرفه‌ای (نه سیاسی) انجام شود هیچ کس اعتراضی نخواهد کرد.

اشکال کار زمانی است که رسانه‌ای از آن سوی جهان قصد دخالت در امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در ایران داشته باشد و اقداماتش موجب اخلال در نظام امنیتی کشور شود. علیرضا نوری‌زاده و محسن سازگارا در برنامه تفسیر خبر و میزگردی با شما که از شبکه صدای آمریکا پخش می‌شد چنان راجع به برنامه‌های آینده جنبش سبز در ایران صحبت می‌کردند که گویا هزاران نفر روزانه برای آنها جاسوسی می‌کنند. اشخاص یاد شده معتقد بودند در انتخابات دهم باید پای صندوق‌های رای رفت چون جمهوری اسلامی از درون دچار چالش شده و ما باید از این فرصت استفاده کنیم تا موفق شویم شکاف ایجاد کنیم. در حالی که آنها همیشه انتخابات دوره‌های قبل را تحریم می‌کردند.

مسعود بهنود، تصمیم‌ساز و نافذ در شبکه بی‌بی‌سی فارسی در میزگردی که از این شبکه پخش شد گفت: در انتخابات گذشته فکر می‌کردیم هاشمی رفسنجانی می‌تواند برای دموکراسی در ایران کاری کند به همین دلیل ما از او حمایت می‌کردیم. او در همین برنامه یادآور می‌شود ما طرفداران دموکراسی در ایران در اقلیت هستیم زیرا دغدغه اول اکثریت مردم در ایران دموکراسی نیست. در انتخابات دهم ریاست جمهوری تاکتیک رسانه‌های خارجی تغییر کرده بود زیرا این رسانه‌ها قبلا انتخابات در ایران را بی‌اهمیت و فرمایشی تعریف می‌کردند، اما در انتخابات دوره دهم معماران و تصمیم‌سازان این شبکه‌ها به این نتیجه رسیده بودند که باید در متن ماجراهای داخلی ایران قرار گرفت و از آنجا خواسته‌ها و اهداف را پیگیری کرد.

● شیوه مداخلات متفاوت با گذشته بود

ویـــــژگی مـــــهم نقش‌آفرینی‌های گروه‌ها و دولت‌های خارجی در انتخابات دهم این بود که آنها به این نتیجه رسیده بودند که دیگر خارج از گود نشستن و نسخه پیچیدن برای داخل ایران کارساز نیست. گروه‌های مخالف نظام که روی حمایت و پشتیبانی دولت‌های غربی حساب ویژه باز کرده بودند به این نتیجه رسیدند که عواملی در داخل آنچه که ما می‌خواهیم را انجام می‌دهند پس باید ما آنها را به عنوان اکثریت مردم ایران معرفی و از زبان آنها اوضاع داخل را بررسی نماییم. این گروه‌ها از کانال‌ها و امکانات مختلفی برای تاثیرگذاری بیشتر استفاده می‌کردند که تامین سخت‌افزارها و نرم‌افزار‌ها به عهده دولت‌های غربی بخصوص آمریکا و انگلیس بود.

استفاده از اینترنت و بهره‌گیری از توانایی شبکه مجازی و استفاده از کانال‌های رادیویی و شبکه‌های تلویزیون‌های ماهواره‌ای همه ابزارهایی هستند که در خدمت گروه‌های مخالف قرار می‌گیرد تا آنها خواسته‌های مستقیم و غیرمستقیم قدرت‌های جهانی را تحمیل کنند. گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی به دلیل فقدان سرمایه‌های اقتصادی مجبورند منافع خود را با منافع و اهداف قدرت‌های بین‌المللی گره بزنند، به طوری که حاضر می‌شوند تا به عنوان عوامل آنها وارد صحنه شوند.

● انتخابات ریاست جمهوری، دستاویز جدید

تصویر پشت تصویر از حضور عده‌ای در خیابان‌های تهران آن هم تصاویر بی‌کیفیتی که از موبایل‌ها ضبط شده بود، از رسانه‌هایی مثل بی‌بی‌سی فارسی و صدای آمریکا پخش می‌شد. صحبت از حضور میلیونی مردم در فلان خیابان بود که وقتی به آنجا مراجعه می‌کردی واقعیت چیزی نبود که آنها پوشش داده بودند. اینک وقت آن بود مقامات رسمی غربی به داد رسانه‌های خود برسند و فعالیت‌های رسانه‌هایی که با تزویر می‌خواهند چهره‌ای دیگر از ایران به جهان معرفی کنند ، تایید کنند.

۱۴ ژوئن یعنی دو روز بعد از انتخابات، سارکوزی رئیس‌جمهور فرانسه مدعی تقلب در انتخابات ایران شد و آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز خواستار باز شماری آرای انتخابات ایران تحت نظارت بین‌المللی شد. لورنس کانون وزیر امور خارجه کانادا نگرانی عمیق خود را از گزارش‌های موجود از تخلفات انتخاباتی در ایران ابراز کرد. جو بایدن معاون ریاست جمهوری آمریکا گفت در مورد نتایج انتخابات در ایران تردیدهای واقعی وجود دارد. چه سیکل معیوبی بود زمانی که رسانه‌های آنها می‌گفتند و مقامات و صاحبان اصلی و غیراصلی آنها تایید می‌کردند. کار به آنجا رسید که وزیر امور خارجه هلند در روز یکشنبه ۲۴ خرداد گفت: مسلم به‌نظر می‌رسد که تدابیری برای نفوذ در صندوق‌های رای مانند محدود کردن دسترسی به اینترنت و انسداد سیستم پیامک تلفنی اتخاذ شده است. وی افزود: گزارش‌های تقلب در جریان رای‌گیری و شمارش آرا مشروعیت انتخابات را تضعیف کرده است. دیوید میلیبند وزیر وقت خارجه بریتانیا در روز ۲۵خرداد بار دیگر انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری ایران را زیر سوال برد و نسبت به موج بازداشت‌ها ابراز نگرانی شدید کرد.

این در حالی بود که در آن روز مقامات ایران از دست داشتن سفارت‌های اروپایی (به خصوص انگلیس) در ناآرامی‌های تهران خبرمی دادند و از نقش انگلیس در این حوادث به‌صراحت سخن به میان آمد.

● ایالات متحده و نقش‌آفرینی‌های متناقض

باراک اوباما در انتخابات ایران سکوتی تاکتیکی اختیار کرده و سعی می‌کرد به ظاهر تماشاگری بر حوادث ایران باشد؛ سکوتی که ویترین قضیه بود و در پستو رفتارها و اقدامات همیشگی در جریان بود. نشریه یواس‌ای‌تودی در ۲۵ ژوئن ۲۰۰۹ نوشت: دولت اوباما در حال اجرای طرح‌هایی به منظور کمک به گروه‌های معاند دولت ایران است. این خبر ۱۳ روز پس از انتخابات ایران منتشر شد که آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا وابسته به وزارت امور خارجه آمریکا سال گذشته ۲۰ میلیون دلار در راستای برنامه ارتقای دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران هزینه کرده است.

● اینترنت، ابزار مهم در دست آمریکا

امنیت مهم‌ترین مساله یک کشور است زمانی که ایران بعد از انتخابات دهم در روزهای حساسی قرار گرفت طبیعی بود برای این‌که عوامل امنیتی بتوانند شگردهای دولت‌های غربی بخصوص دولت آمریکا را خنثی سازند این ابزار را که استفاده‌های امنیتی از آن می‌شد قطع یا مختل نماید. در پاره‌ای از مواقع با وجود قطع کامل شبکه اینترنت عوامل آنها با استفاده از امکانات سفارت‌های غربی در تهران تصاویر درگیری‌های حوادث پس از انتخابات را روی شبکه یوتیوپ و سایت کانال‌های ماهواره‌ای قرار می‌دادند. شبکه اجتماعی توییتر که نقش اساسی در سازماندهی مخالفان دولت ایفا می‌کرد.

چند روز پس از شروع ناآرامی‌های تهران قرار بود سرویس خود را از لحاظ فنی به روز رسانی کند، اما زمانی که مسوولان وزارت امور خارجه آمریکا پی به این مساله بردند با بخش فنی این شبکه اینترنتی کالیفرنیایی تماس گرفتند و از آنها خواستند این اقدام را به تعویق بیندازند. وزارت امور خارجه در این باره به صورت رسمی گفت: ما برای مسوولان توییتر روشن کردیم که توییتر یک شبکه مهم اینترنتی در ایران است و در این وضعیت حساس اگر آنها می‌خواستند تویتر را ارتقا دهند دست کم یک روز کاربران این شبکه در ایران نمی‌توانستند فعالیت کنند. (رویترز ۱۶ ژوئن ۲۰۰۹)

در همین رابطه و در زمانی که ناآرامی‌های تهران به اوج خود رسیده بود بزرگ‌ترین موتور جستجوگر جهان گوگل که مرکز آن در کالیفرنیا قرار دارد اعلام کرد سرویس ترجمه فارسی خود را رونمایی کرده است. در این رابطه مسوول فنی شبکه گوگل اعلام کرد مترجم گوگل یکی از ابزارهای مهمی است که فارسی‌زبانان می‌توانند برای ارتباط مستقیم با جهان و برعکس مورد استفاده قرار دهند و همچنین این ابزار می‌تواند دسترسی فارسی‌زبانان را به گردش اطلاعات افزایش دهد.

در ایران میرحسین موسوی وقتی که صحبت از گسترش شبکه‌های اجتماعی (هر شهروند یک رسانه است) به صورت جدی به میان آورد فیس‌بوک، بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی اینترنتی دنیا که مرکز آن هم در کالیفرنیا قرار دارد نسخه فارسی پایگاه خود را رونمایی کرد. اریک کاون مهندس امور ارتباطات فیس‌بوک در این باره می‌گوید: از هفته آخر انتخابات ایران مردم از سراسر جهان به طور فزاینده‌ای اخبار و اطلاعات راجع به نتایج و اتفاقات بعدی را در فیس‌بوک به اشتراک می‌گذارند. (خبرگزاری فرانسه ۲۰ ژوئن ۲۰۰۹)

● دموکراسی، بهترین بهانه برای دخالت

شناخت عمیق از شرایط سیاسی فعلی ایران، مطالعه و بررسی از نگاه مردم‌شناسی در ایران، تغییر در استراتژی‌ها و رفتارهای چندگانه، بررسی مطالبات همه توده‌ها و نگاه اکثریتی و مهم‌تر بررسی شرایط فرهنگی و مذهبی جامعه ایران عواملی هستند که جای خالی آن در نسخه پیچیدن برای دموکراسی در ایران که توسط گروه‌های مخالف و کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا ارائه می‌شود، پیداست.

کسانی که از شرایط میدانی ایران امروز خبر دارند وقتی مقامات غربی یا سران گروه‌ها مخالف جمهوری اسلامی سخن از دموکراسی برای ایران به میان می‌آورند احساس سردرگمی می‌کنند، زیرا زمانی که غربی‌ها و عوامل آنها مواضع خود را راجع به آزادی در ایران بیان می‌کنند مثل کسی حرف می‌زنند که ۳۰ سال خواب بوده و اکنون بیدار شده و صحبت می‌کند. آشکار است که در ایران به دلیل تنوع اندیشه، قومیت، فرهنگ، مذهب و... مشکلاتی به وجود آید، اما مثل این‌که خارجی‌ها دوست ندارند این مسائل در درون ایران حل و فصل شود و با رسانه‌ای کردن و سیاسی نمودن موضوعات داخلی قصد بهره‌برداری به نفع خود دارند.

فرشاد فرخ‌زاد