آزار عاطفی کودکان، بدترین آزار است

وقتی از کودک‌آزاری صحبت به میان می‌‌آید، بیشتر افراد به سوءرفتارهای فیزیکی مانند کتک زدن بچه‌ها و پرخاش و یا هر نوع آزارجسمی آنها می‌اندیشند. البته بعضی هم هستند که می‌دانند …

وقتی از کودک‌آزاری صحبت به میان می‌‌آید، بیشتر افراد به سوءرفتارهای فیزیکی مانند کتک زدن بچه‌ها و پرخاش و یا هر نوع آزارجسمی آنها می‌اندیشند. البته بعضی هم هستند که می‌دانند نوع دیگری از آن، مثل سوءرفتار جنسی نیز وجود دارد. اما به راستی چند درصد از شما با سوءرفتار عاطفی یا روانی آشنا هستید و همواره دقت می‌کنید که مبادا دیگران، به ویژه کودکان را مورد سوءرفتار عاطفی قرار دهید؟! در این یادداشت سعی می‌کنم شما را با سوءرفتار عاطفی آشنا کنم...

بسیاری از کودکان و بزرگسالان به دلیل ناآگاهی مورد این سوءرفتار قرار می‌گیرند. هرچند نمونه‌هایی ناشی از تعمد در این کار، بعضا دیده می‌شود. همه سوءرفتارها چه جسمی، چه جنسی و چه عاطفی آثار مخربی بر سلامت روان و رشد و نمو جسمی و روانی دارند اما در این بین، سوءرفتار عاطفی از اثرات نامطلوب بیشتری برخوردار است. در واقع به حالت شدید و مداوم آزار‌هیجانی، کلامی و طرد کردن که باعث مختل شدن رشد جسمی و امکان نرسیدن کودک به قابلیت‌های گوناگون وجود او شود، سوءرفتار عاطفی می‌گوییم. نمونه‌های فراوانی را از این سوءرفتار می‌توانیم نام ببریم اما به چند مورد اکتفا می‌کنم.

شما با انجام هر یک از کارهای زیر کودکان خود را مورد آزار‌ عاطفی قرار می‌دهید:

۱) تحقیر و دست کم گرفتن کودک

۲) محدود کردن بیش از حد او

۳) جلوگیری از ارتباط با همتاها و عدم اجازه برای بازی

۴) تمسخر و انگ زدن‌هایی چون «تو نمی‌فهمی!» «تو به جایی نمی‌رسی»

۵) سپر بلا کردن بچه‌ها، مثلا بعضی والدین بچه‌ها را درگیر فعالیت‌هایی می‌کنند که مختص بزرگسالان است. مادری یک جنس معیوب را از مغازه‌دار می‌خرد و چون می‌داند احتمال درگیری با فروشنده را هنگام باز پس دادن خواهد داشت، از فرزندش می‌خواهد آن را پس بدهد و این بچه مورد هدف پرخاشگری فروشنده قرار می‌گیرد.

۶) ارعاب و تهدید به هر شکلی که باشد از یک دوستت ندارم تا «دیگه مامانت نیستم» می‌تواند آزار روانی مخربی باشد.

۷) تبعیض بین فرزندان

۸) انتظارات نامتناسب با سن کودک یا شرایط جسمی‌اش

۹) انتظار از اینکه کودک نقش‌هایی را عهده‌دار شود که مربوط به او نیست. مثلا در هنگام درگیری والدین دخالت کند و یا نقش قاضی را بازی کند.

۱۰) خشونت خانگی مانند تماشاچی دایم دعواهای والدین بودن

دکتر افشین احمدوند

مدیر گروه روان‌پزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی کاشان