جنس داخلی, ارزان تر و موفق تر

بررسی عملکرد مربیان تیم های آسیایی در جام های جهانی

مرور عملکرد مربیان تیم های آسیایی جام‌های‌جهانی این حقیقت را به اثبات می‌رساند که وضعیت مربیگری در فوتبال آسیا رو به پیشرفت است. نمایندگان قاره کهن با مربیان بومی خود سعی در آبروداری دارند و امروز کشورهایی مثل کره و ژاپن با همین مربیان خود را به راحتی در بین ۱۶ تیم برتر مسابقات می‌بینند. امروز دیگر برای این تیم‌ها صعود از مرحله گروهی موفقیت محسوب نمی‌شود، چون در حال پرورش مربیانی هستند که نسبت به توانایی‌هایشان ایمان دارند. در فوتبال کشور ما هم در زمینه مربیگری روزنه‌های امیدی دیده می‌شود. نمایندگان باشگاهی ایران در لیگ قهرمانان آسیا اغلب از مربیان داخلی استفاده می‌‌کردند و همین مربیان شکست‌های سنگینی به همتایان نامدار خارجی خود تحمیل کردند. دو شکست متوالی اسکولاری در برابر منصور ابراهیم‌زاده را شاید بتوان جذاب‌ترین اتفاق مربیگری ایران در سال‌های اخیر دانست.

- در سال ۱۹۳۸ اندونزی با نام هند‌شرقی هلند در جا‌م‌جهانی شرکت کرد و با ارائه یک بازی تحسین‌بر‌انگیز و فراتر از سطح آسیای آن‌زمان،۶ بر صفر به قدرت وقت فوتبال جهان یعنی مجارستان باخت. در آن زمان استفاده از مربیان خارجی مرسوم نبود اما اندونزی یک مربی هلندی به نام یوهانز فان‌ماستنبرک را روی نیمکت خود می‌دید.

- ۲۸ سال بعد نخستین موفقیت تیم‌های آسیایی به دست آمد و کره‌شمالی تا مرحله یک‌‌چهارم نهایی جام جهانی ۱۹۶۶ پیش رفت. سرعت بازی آنها آنقدر اعجاب‌انگیز بود که حتی ایتالیا هم نتوانست در برابر قدرت حملاتشان مقاوت کند. مربی کره شمالی در آن زمان میونگ‌ری‌هیون بود و سبک بازی تیمش به تیم‌های اروپای‌شرقی شباهت داشت. هرچند نقش او در موفقیت کره‌شمالی به اندازه نقش آلف رمزی در انگلیس یا هلموت‌شون در آلمان‌غربی نبود.

- در سال ۱۹۷۰ رژیم صهیونیستی با استفاده از بازیکنان وقت رومانی و از طریق مسابقه با رقبای آسیایی به جام‌جهانی ۱۹۷۰ راه یافت و بازی‌های نسبتا خوبی هم انجام داد. آنها در گروهی که دو تیم از چهار تیم برتر جام در آن قرار داشتند، مسابقه دادند و حتی در روز سوم مرحله گروهی ایتالیا، نایب‌قهرمان جام را صفر بر صفر متوقف کردند. مربی این تیم امانوئل شفر بود که مانند خیلی از بازیکنانش اصلیتی صهیونیستی نداشت.

- ایران با راه‌ یافتن به جام‌جهانی ۱۹۷۸ نخستین تیم آسیایی بود که پیش از بازی‌ها از نظر سایر رقبا حریف آسانی تلقی نمی‌شد. آنها در بازی‌های دوستانه مقابل آرژانتین و فرانسه عالی بازی کرده بودند و همه منتظر بازی‌های خوب ایران در جام‌جهانی بودند اما در آستانه جام‌جهانی عدم تحقق وعده‌های شیرین مسئولان وقت فدراسیون باعث جنجال‌های درون تیمی شد.

حشمت مهاجرانی، مربی تیم در کنترل جو چندان موفق نبود و تنها تلاش‌های اصغر شرفی کمک مربی تیم باعث شد تا اخبار به بیرون درز نکند. ایران در این دوره بازی‌هایی فراتر از سطح آسیا و البته کمتر از توان واقعی خود ارائه داد و در یکی از بهترین جام‌های جهانی به استحقاق خود نرسید. شاید اگر نیمکت تیم‌ملی در آن دوره کمی قوی‌تر بود ایران می‌توانست موفق‌تر ظاهر شود. تنها اقدام قابل ملاحظه مهاجرانی در این دوره را می‌توان بازی دادن به دانایی‌فر در مقابل اسکاتلند برای مهار آرچی گمیل دانست.

- در جام‌جهانی ۱۹۸۲، کویت آنچنان موفق ظاهر نشد اما در سال ۱۹۸۶ کره جنوبی در شرف خلق شگفتی بود. آنها می‌توانستند به دور بعدی صعود کنند اگر چو وانگ رائه دروازه خودی را در مقابل ایتالیا باز نمی‌کرد. آنها در یکی از برترین بازی‌های تاریخ فوتبال خود ۳ بر۲ به ایتالیا، مدافع عنوان قهرمانی باختند و از دور رقابت‌ها کنار رفتند. ضعف نیمکت این بار هم به چشم می‌‌آمد. کیم‌یونگ‌نام سرمربی آن تیم برابر بیلاردو و بیرزوت حرفی برای گفتن نداشت. در همین دوره عراق با اواریستو نمایش‌های فراتر از حد انتظار داشت. آنها از نظر بازیکن در سطح کره‌جنوبی نبودند اما تاکتیک های اواریستو باعث شد حریفان این تیم در مسلخ‌ بدی گرفتار شوند. می‌توان او را نخستین مربی موفق تیم‌های آسیایی در جام‌های جهانی دانست.

- روزی از سزار منوتی پرسیدند: «آیا شما برترین مربی تاریخ هستید؟» منوتی پاسخ داد: «نه، برترین مربی ناپلئون است.» خبرنگار با زیرکی گفت: «اما ناپلئون که در واترلو باخت.» منوتی جواب داد:«همه مربیان یک واترلو دارند.» کیم‌هو‌کون، برترین مربی آسیایی‌ها تا قبل جام جهانی ۲۰۱۰ بود اما او واترلویی بسیار ساده‌تر از واترلوی ناپلئون را باخت. این مربی بازی با آلمان، قهرمان جهان را به سختی ۳ بر۲ باخت و در مقابل اسپانیا در حالی که ۸۵ دقیقه ۲ بر صفر عقب بودند با یک تعویض درست بازی را مساوی کرد اما ساده‌ترین بازی ممکن مقابل بولیوی را با چینش بد نفرات صفر-صفر به پایان برد تا تیمش درعین شایستگی حذف شود. کره‌جنوبی در صورت پیروزی در این بازی می‌توانست حتی بالاتر از اسپانیا هم قرار بگیرد اما سرنوشت به شکل دیگری رقم خورد. در همین جام عربستان‌سعودی با مربیگری خورخه سولاری در گروهی که هلند و بلژیک در آن حضور داشتند به عنوان تیم دوم از گروه خود بالا آمد.

- سال ۱۹۹۸ جام ۳۲ تیمی شد و آسیا چهار سهمیه گرفت. ایران، ژاپن، کره جنوبی و عربستان نمایندگان آسیا بودند که هر چهار تیم مربی داخلی داشتند. در این جام مشخص شد آسیا شاید بتواند بازیکنانی مانند علی دایی و هیده‌توشی ناکاتا تربیت کند اما مربیان آسیایی نمی‌توانند حتی در سطح آسیا هم فوق‌العاده ظاهر شوند.عربستان، کره و ژاپن که در گروه خود آخر شدند اما بهترین تیم‌ملی تاریخ فوتبال ایران هم به دلیل ضعف نیمکت از پس آلمان تحلیل رفته و یوگسلاوی بر نیامد و خیلی راحت سوم شد تا با وجود پیروزی تاریخی مقابل آمریکا از جام کنار برود.

- جام جهانی ۲۰۰۲ در آسیا برگزار شد. چین با میلوتینوویچ آبروداری کرد. کره‌جنوبی با گاس هیدینگ بهترین افتخار تاریخ آسیا را کسب کرد. ژاپن با تروسیه از گروه خود بالا آمد و تنها عربستان و مربی وطنی خود ناصر الجوهر بودند که آبروی قاره کهن را بردند. در تیم ملی کره‌جنوبی حتی دستیاران هیدینگ هم از کشورهایی مانند ایران، هلند و آمریکا بودند.

- جام‌جهانی ۲۰۰۶ کپی برابر اصل ۱۹۹۸ بود. هر چهار تیم آسیایی در گروه خود حذف شدند. البته در این بین کره‌جنوبی نسبت به سه تیم دیگر عملکرد بهتری داشت. در این دوره نسبت به جام ۹۸ یک تفاوت اساسی وجود داشت و آن این بود که هر چهار نماینده آسیا با مربیان خارجی به این مسابقات آمده بودند.

- در جام‌جهانی ۲۰۱۰ ماجرا به شکل دیگری رقم خورد و فوتبال جهان برای نخستین بار مربیان آسیایی را تحسین کرد. از کره‌شمالی و نمایش کاملا سینوسی‌اش باید عبور کرد. استرالیا هم فقط از کانال آسیا به جام‌جهانی رسیده بود و هنوز نمی‌شد آنها را یک تیم کاملا آسیایی نامید اما کره‌جنوبی و ژاپن با مربیان بومی‌شان حقیقتا بی‌نظیر بودند. تاکشی اوکادا، نایب قهرمان جام را به زانو در آورده بود و اگر بد شانس نبودند می‌توانستند از هلند حداقل یک مساوی بگیرند. بازی آنها برابر دانمارک هم فوق‌العاده بود. در دور دوم هم باز هم بدشانسی نصیب آنها شد و با یک پنالتی که به دیرک دروازه خورد از دور رقابت‌ها کنار رفتند. در سوی مقابل اما نمایش کره‌ پس از پیروزی مقابل یونان با غروری بیش از حد همراه شد. غروری که شکست سنگین مقابل آرژانتین را در پی داشت. هرچند آنها در ادامه مسابقات در حد توان شان از اعتبار فوتبال آسیا به خوبی دفاع کردند.

مهدی احمدی