حكومت مهدی عج پایان روشن تاریخ

گذر كوتاهی در آموزه های ادیان و مكاتب الهی و بشری گویای آن است كه عموم متفكران ,نهایت تاریخ را روشن و زیبا می دانند

گذر كوتاهی در آموزه های ادیان و مكاتب الهی و بشری گویای آن است كه عموم متفكران ،نهایت تاریخ را روشن و زیبا می دانند .

البته ترسیم این افق درهر یك از مكاتب با دیگران متفاوت است و حداقل تفاوت اجمال و تفصیل آنها در بیان كیفیت این افق برین است؛ به این معنا كه هرچه از مكاتب قدیمی به سوی ادیان متأخر پیش می رویم، تبیین ها دقیق تر واشاره به امور جزیی بیشتر است و برعكس، هرچه به عقب برویم، با اشارات جزیی و پرابهام روبرو می شویم.

در این میان شاید هیچ آیینی به اندازه اسلام به شرح و توضیح این برهه زیبا و دلنشین نپرداخته است و در بین فرقه های اسلامی نیز گنجینه شیعه غنی ترین است.

آن چه فصل مشترك همه ادیان و مكاتب است تأكید بر ظهور دورانی است كه عدالت در جامعه بشری حاكم می شود و بشر، آزادی و سعادت حقیقی را لمس می كند و مدینه فاضله جهانی در آن محقق می شود. مژده های كتب مقدس، آیین های هندی و ایران باستان و ادیان ابراهیمی گواه این سخن است .

مدینه فاضله بشری زمانی محقق خواهد شد كه عناصر اصلی سعادت بشری فراهم شود این عناصر عبارتند از :عدالت ، امنیت ، رفاه ، آزادی، رشد و پیشرفت علمی و تكنیكی ،تعالی اخلاقی و معنوی. این مقاله گذر و نظری دارد بر آیات و روایات مربوط به این افق برین و چگونگی حصول مؤلفه های مدینه فاضله در دوران حكومت مهدوی.

یكی از تفاوت های بارز میان ترسیم شیعی و سنی درموضوع مهدویت ،آن است كه اهل سنت به «مهدی نوعی» معتقد است، درحالی كه شیعه اصرار بر«مهدی شخصی» دارد؛ به این معنا كه اهل سنت، طبق وعده ها و بشارت های قرآنی و نبوی، معتقدند سرانجام روزی شخصی از خاندان پیامبر(ص) ظهور خواهد كرد و بساط ظلم ظالمان را برخواهد چید .

دقیقاً معلوم نیست این شخص كیست وتاریخ تولدش به وضوح مشخص نیست؛ همین قدر می دانند كه مدت زمانی قبل از ظهور ـ كه درعلم الهی روز معینی است ـ به دنیا آمده یا خواهد آمد .

اما شیعه را اعتقاد برآن است كه منجی آخرالزمان فرزند نهم امام حسین بن علی (ع) است كه در نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری در شهر سامرا متولد شده است و اكنون در غیبت به سر می برد. منابع شیعی به تفصیل از ویژگی های اخلاقی و حتی صفات بدنی وی سخن به میان آورده اند.

●عدالت

بیشترین تأكید آیات و روایات اسلامی بر« عدالت طلبی» مهدی(عج) است. كمتر روایتی در كتب روایی مربوط به این موضوع یافت می شود كه نامی از عدالت در آن نیامده باشد.

در حدیث مشهوری از پیامبر اكرم(ص) چنین آمده است : «اگر از عمر دنیا فقط یك روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را چندان طولانی كند تا یكی از فرزندان من ظهور كند تا جهان راهمان گونه كه از ظلم و جور پر شده است، از عدل و داد پر كند» .(۱)

حاكمیت عدالت، فرایندی اجتماعی، اقتصادی ،سیاسی و گسترده است كه تحقق آن منوط به وجود فاكتورهای زیر در جامعه است: حاكمان شایسته ، قوانین عادلانه و صحیح، وجود دستگاه نظارتی دقیق، همدلی و پذیرش مردمی نسبت به حكام و قوانین.بر وجود عنصر اول در حكومت موعود قرآن به تصریح در آیات و هم در روایات تأكید شده است : «وعدالله الذین آمنوا منكم وعملواالصالحات لیستخلفنهم فی الارض ...»(۲)

همچنین:«لقد كتبنا فی الزبور من بعد الذكر ان الارض یرثها عبادی الصالحون »(۳).از امام باقر (ع) نقل شده كه منظور از بندگان شایسته(عبادی الصالحون) یاوران مهدی هستند(۴).

حتی اگر آیات و روایات فوق هم نبود، عقل حكم می كند كه حاكمان آن دوران، انسان های شایسته ای خواهند بود به این بیان كه در حكومتی كه شخص اولش امام معصوم است طبعاً نفر بعدی افرادی هستند كه نزدیك عصمت هستند و به همین ترتیب نفرات بعدی نیز انسان های پاك و صالحی هستند.

از سوی دیگر باید دانست كه قوانینی كه در چنین حكومتی تصویب می شود به یقین كامل ترین قوانین و نزدیك ترین آنها به حق خواهد بود؛زیرا علت نقص همه قوانین بشری عدم احاطه كامل قانون نویسان بر زوایای وجودی انسان است كه این نقیصه در حكومت مهدی برطرف خواهد شد؛ زیرا علم الهی امام پشتوانه تدوین گران قانون خواهد بود.

همچنین باید گفت كه وجود امام معصوم ،دقت و اصرار بر اعمال صحیح قانون و وجود بازرسان شایسته كه از «بندگان صالح» خواهند بود، وجود یك سیستم نظارتی صحیح و دقیق را تضمین خواهد كرد و نهایتاً به ثمر رسیدن انتظار چند هزار ساله بشریت برای ظهور منجی واپسین باعث می شود تا همدلی و پذیرش مردمی حكومت به حد اكثرممكن برسد و بدین ترتیب زمینه احرای عدالت به خوبی فراهم خواهد بود و اولین مؤلفه مدینه فاضله جهانی در حكومت موعود ادیان، امری تضمین شده خواهد بود .

●امنیت

وعده تخلف ناپذیر الهی درقران مجید بر آن است كه در دوران حكومت صالحان، امنیت مطلوب در جهان حاكم خواهد بود؛ امنیتی كه زمینه رشد و ارتقاء فطرت انسان ها در آن فراهم خواهد بود و شرایط لازم برای رسیدن انسان به هدف خلقت( عبادت )فراهم خواهد بود به گونه ای كه انسان ها بدون هیچ دغدغه ای به عبادت خدای یگانه می پردازند و دست شیاطینی كه انسانها را به شرك وامی‌دارندكوتاه خواهد بود :« ولیبدلنهم من بعد خوفهم امناً یعبدوننی لایشركون بی؛ ترس ایشان را به آرامش بدل می كنیم تا مرا عبادت كنند و هیچ پیرایه مشركانه ای برمن نبندند »(۵).

●رفاه

در هیچ كجای دنیا نبود امكانات خدادادی باعث فقر نیست، بلكه بیشتر تبعیض در تقسیم داده های طبیعت و غصب و اجحاف بوده كه فقر و نداری انسانها و ملتها را در پی داشته است.

اگر دولت های استعمار گر به چپاول ملل تحت ستم دست نمی آلودند، داشته های هر سرزمین به راحتی كفاف ساكنان آن را می داد و شاهد این همه فقر و گرسنگی نمی بودیم .

با برپایی حكومت عدل مهدوی، دست ظالمین از چپاول در بندان و مستضعفان كوتاه خواهد شد و بالاتر اینكه انسان های ضعیف نگاه داشته شده ،حاكمان زمین خواهند شد.در این حكومت به دلیل گسترش عدالت همه جانبه ومساوات فراگیر امكان استفاده همگان از نعمت های خدادادی فراهم خواهد بود ؛ رفاه عمومی چندان برقرار می شود كه پیدا كردن فقیر برای دادن صدقه و احسان و زكات به یك مشكل بدل خواهد شد(۶) و طبق وعده الهی تقوای مردمان باعث می شود كه بركات و گنج های- معادن- زمین در اختیار انسان ها قرار بگیرد و هیچ خرابه ای نماند(۷)مگر اینكه آباد شود و بدین ترتیب عنصر سوم جامعه ایده آل فراهم خواهد گردید.

●رشد علمی وتكنیكی

در مجامع روایی شیعه سخن از آن است كه با ظهور مهدی، خداوند دست رحمت بر سر مردمان كشد و عقل آدمیان چند برابر گردد(۸) و نیز آمده است كه كل علم بشر تا زمان ظهور به اندازه دو قسمت از بیست و هفت قسمت است و بقیه علم درزمان حاكمیت او بدست بشر خواهد افتاد.

از نظر محاسبات عادی بشری می توان چنین قلمداد نمود كه بسط عدالت و رفاه زمینه به فعلیت رسیدن نیروهای ذاتی انسان را كه تا قبل از حاكمیت عدل مهدی به دلیل نبود امكانات، به فعلیت نرسیده بود، فراهم می سازد و توان های بیشتر ،انگیزه های مضاعف، و حمایت های فزونتر از فعالیت های علمی باعث این جهش علمی خواهد گردید.

البته این تحلیل بدون در نظر گرفتن امدادهای خاص خدایی به حاكم عدالت مطلق و شهروندان مملكتش است كه از آن به كشیدن دست بر سر انسان ها(لطف) تعبیر شده است .

همین گشایش ها و توسعه علمی است كه مقدمات استفاده بیشتر از منابع زمین را برای آدمیان فراهم می كند؛ امری كه درمتون روایی از آن به« خارج كردن بركات زمین برای امام»تعبیر شده است.

●تعالی اخلاق ومعنویت

قرآن مجید دو مورد را به عنوان هدف از ارسال پیامبران مطرح كرده است: یكی رهنمایی انسان ها به توحید و عبودیت خدای یگانه و نجات از عبادت غیر خدا(۹) و دیگری بسط عدالت و قسط در جامعه (۱۰).

به نظر می رسد این دو هدف در طول هم معنا بیابند؛ به این نحو كه اجرای قسط و عدل، زمینه و مقدمه گرایش انسان ها به توحید است. در جامعه ای كه افراد آن تحت ستم ستمكاران هستند سخن از عبودیت حق و تعالی اخلاقی چندان كارا نخواهد بود. هر پیامبری در تلاش بود كه با اجرای عدالت و قسط، زمینه پذیرش دعوت توحیدی خویش را فراهم سازد .

از آن جا كه درزمان حكومت عدل واپسین، عدالت حقیقی در جهان گسترده خواهد شد، بنابراین زمینه مورد نیاز برای بسط امور معنوی و اخلاقی و عبادی فراهم خواهد گشت و دعوت به امور خیر و مسائل اخلاقی مشتری دار خواهد گشت و سرخوردگی و یأس انسان ها از اخلاق و معنویت و شیفتگی آنان به لذات صرف مادی بدون لذات معنوی مرتفع خواهد گردید و فراروی تاریخ، جامعه ای پر از معنویت و اخلاق محور خواهد بود.

●آزادی

بزرگ ترین اسارت بشر، اسارت معنوی است چندان كه اسارت به دست آدمیان ستمگر و دشمنان غاصب در رتبه بعد از آن است. با ظهور و بسط انقلاب عظیم مهدی در عالم هر دو اسارت جای خود را به آزادی خواهد داد؛ به گونه ای كه تسلط شیاطین ـ چه شیاطین انسی و چه جنی ـ بر آدمیان كم خواهد شد . آزادی اول كه ازآن به«آزادی معنوی» تعبیر شده است ،بیان دیگری است از قوت اراده انسان درمقابل تمایلات نفسانی یا همان تقوا .

آزادی دوم كه موضوعی سیاسی ـ اجتماعی تلقی می شود، در حكومت معصوم و اجرای قوانین قرآن ـ كه بزرگترین قانون آزادی انسان است(۱۱) ـ امری تضمین شده خواهد بود. در بیان دین ،آزادی با ولنگاری و هرج و مرج اجتماعی متفاوت است و امر مقدسی است كه نتیجه گسترش عدالت و آگاهی و معنویت است كه اینها همه براساس تعالیم شیعی ـ از میوه های حاكمیت منجی آخرالزمان است.

حسین رهنمایی

پانوشت ها:

۱. قال النبی (ص) : لو لم یبق من الدنیا الا یوم واحد لطول الله ذلك الیوم حتی یخرج رجلمن ولدی ....یملا الارض قسطاً وعدلاً كما ملئت ظلماً وجوراً-بحارالانوار، ج،۴۹ ص۲۳۸

۲. نور /۵۵

۳. انبیاء/ ۱۰۵

۴.مجمع البیان، ج،۷ص۱۰۶

۵. نور/ ۵۵

۶. قال علی (ع) : اذا قام القائم ...واخرجت الارض بركاتها ولا یجد الرجل منكم یومئذ موضعاً لصدقته ولا بره .. ؛ بحارالانوار،ج،۵۲ ص۳۳۸ .

۷. قال الصادق (ع) : القائم منصور بالرعب مؤید بالنصر ....فلا یبقی فی الارض خراب الا

عمر؛بحارالانوار،۵ص۱۹۱ .

۸.عن ابی جعفر (ع) اذا قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم اصول كافی، ج۱، ص۱۰

۹َ. مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِی إِلَیْهِ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدُون(انبیا/ ۲۶)

۱۰. لقد ارسلنا رسلنا بالبینات وانزلنا معهم الكتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط ... ؛حدید/ ۲۵

۱۱. الرسول النبی الامی .... لیضع عنهم اصرهم والاغلال التی كانت علیهم ... ؛(اعراف ۱۵۷).