مهره سیاسی اقتصادی غزه

با گذشت بیش از دو هفته از خروج اسرائیلی ها از غزه, این موضوع همچنان محور تحلیل های مختلف است چرا اسرائیل از غزه خارج شد آینده غزه چگونه خواهد بود این خروج بر آینده فلسطین چه تأثیری خواهد داشت در گزارش پیش رو ضمن ارائه اطلاعاتی درباره غزه و شهرك های یهودی نشین آن كه اكنون تخلیه شده اند, تحلیلی درباره آینده غزه و شرایط سیاسی اقتصادی آن ارائه شده است این گزارش نشان می دهد چگونه اسرائیل تلاش می كند بیشترین سود اقتصادی را با مهره چینی خاص خود, به دست آورد

نوار غزه، باریكه ای است در طول سواحل مدیترانه میان اسرائیل و مصر كه ۴۰ كیلومتر طول و ۱۰ كیلومتر عرض دارد. در این منطقه ۴/۱ میلیون نفر فلسطینی زندگی می كنند و تا پیش از طرح عقب نشینی ۸ هزار شهرك نشینی اسرائیل هم در آن ساكن بودند. اكثر فلسطینیان غزه از آوارگان و نسل بعدی آنها هستند كه در جنگ ۱۹۴۸ اعراب و اسرائیل از سرزمین های اشغال شده به غزه گریختند. بعداز اشغال غزه توسط اسرائیلی ها در سال ۱۹۶۷ شهرك نشینان یهودی وارد این منطقه شده و ساكن شدند. در سال ۱۹۹۳ پیرو توافقنامه میان فلسطینی ها و اسرائیل، درباره تشكیل دولت خودگردان، دو سوم غزه تحت كنترل فلسطین درآمد. مذاكرات مستقیم برای تعیین وضعیت دائمی غزه و كرانه باختری در سپتامبر سال ۱۹۹۹ آغاز شد و نتیجه آن فعلاً طرح نقشه راه است. مرز زمینی غزه ۶۲ كیلومتر است كه ۱۱ كیلومتر آن با مصر و ۵۱ كیلومتر آن با سرزمین های تحت اشغال اسرائیل است. از منابع طبیعی آن گاز طبیعی است.

شهر غزه با ۴۰۰ هزار نفر جمعیت بزرگترین شهر منطقه غزه است. فقر و بیكاری گسترده، زندگی را در این شهر دشوار كرده است. این شهر مركز بازرگانی و اداری غزه و محل استقرار دفاتر پلیس، نیروهای امنیتی و اداره دولت خودگردان است، به همین دلیل هدف حملات هواپیماهای الف-۱۶ و هلی كوپترهای اسرائیلی قرار می گیرد. چندین تن از رهبران سرشناس مبارز فلسطینی در این شهر هدف حمله قرار گرفته و ترور شده اند. سواحل غزه هم اهمیت زیادی دارد. طول این سواحل زیبای مدیترانه ای ۴۰ كیلومتر است كه تاكنون بخش عمده آن به دلیل واقع شدن در منطقه شهرك های یهودی نشین برای فلسطینی ها قابل دسترسی نبوده است. در مواقع اعمال محدودیت های نظامی اسرائیل، منطقه ای ۲ كیلومتری از این سواحل، تنها راه ارتباطی شمال و جنوب غزه برای فلسطینی هاست.بیت حانون در چند كیلومتری حصاری است كه غزه را از سرزمین های اشغالی تحت كنترل اسرائیل جدا می كند. مبارزان فلسطینی از این منطقه برای حملات خود استفاده می كردند. ورود و تهاجم نظامیان اسرائیلی به این شهر اتفاقی معمول است. نظامیان اسرائیلی با تانك ها و بولدوزرهای خود مزارع و كشتزارهای این شهر را ویران كرده اند. حملات به شهرك های اسرائیلی از این ناحیه بهای همیشگی نظامیان اسرائیلی برای تهاجم بوده است.گذرگاه «عرض» معبر اصلی میان غزه و سرزمین های اشغالی است. از سال ۲۰۰۰ فلسطینی ها اجازه ندارند از طریق هواپیما یا قایق غزه را ترك كنند. بنابراین این گذرگاه به همراه گذرگاه رفح كه به مصر می رود، تنها راههای ورود و خروج برای فلسطینی ها به غزه هستند.

اسرائیلی ها هر چند وقت یك بار به بهانه حملات مبارزان فلسطینی، این گذرگاه را برای مدت طولانی مسدود می كنند و فقط به دیپلمات ها، خبرنگاران و موارد ضروری اجازه عبور می دهند.

پیش از شروع انتفاضه در سال ،۲۰۰۰ ده ها هزار فلسطینی روزانه از این گذرگاه عبور می كردند و برای كار به سرزمین های اشغالی می رفتند. اما این رفت و آمدها اكنون كاملاً محدود شده است.

مسیر ارتباطی نتساریم كه یك ایست بازرسی هم در آن واقع است راه های اصلی شمال- جنوب و شرق- غرب را غزه در كنترل خود دارد. از سال ۲۰۰۰ این مسیر برای مدت طولانی مسدود بود. نتساریم در نزدیكی یك شهرك یهودی نشین و چند اردوگاه آوارگان فلسطینی واقع شده و همواره از نقاط حساسیت زا بوده است. صحنه شهادت محمدالدوره نوجوان ۱۲ ساله فلسطینی كه در كنار پدرش به ضرب گلوله اسرائیلی ها كشته شد، در همین منطقه واقع است .

گذرگاه رفح از دیگر مناطق مهم غزه است كه در مرز مصر واقع شده و یك شهر و یك اردوگاه آوارگان را در خود جا داده است. تا سال ۱۹۶۷ این منطقه به شهر رفح در مصر متصل بود اما بعداز اشغال اسرائیل این دو تكه از هم جدا شدند. اردوگاه شلوغ رفح محل زندگی بسیاری از ۹۰۰ هزار آوراه فلسطینی غزه است كه از نیازهای اولیه شان هم محروم هستند . حماس و جهاد اسلامی طرفداران زیادی در میان ساكنان رفح دارند.در سا ل های اخیر بیش از ۱۷۰۰ خانه در رفح توسط بولدوزرهای اسرائیلی ویران شده و مردم آن مورد تهاجم قرار گرفتند.

از دیگر نقاط مهم غزه شهرك یهودی نشین گوش كاتیف است كه در جنوب غرب نوار غزه واقع شده. گوش كاتیف بزرگترین شهرك یهودی نشین در غزه بود كه نیمی از ۸ هزار شهرك نشین غزه در آن زندگی می كردند. در غزه ۲۱ شهرك یهودی نشین وجود دارد كه بیش از ۸ هزار نفر در آن سكونت داشتند.این ۲۱ شهرك نزدیك به ۱۵ درصداز سرزمین غزه را اشغال كرده اند. اطراف این شهرك ها مراكز ایست وبازرسی نظامی و استحكامات دفاعی سنگینی مستقر است. درچارچوب طرح عقب نشینی و تخلیه شهرك ها، هر خانواده شهرك نشین ۵۰ هزار شیكل (پول اسرائیل) معادل ۱۱ هزار دلار از دولت بابت خروج از غزه و ترك شهرك ها پیش غرامت گرفته است. علاوه بر این رقمی معادل ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار دلار و اجاره دوساله خانه در سرزمین های اشغالی به هر خانواده داده می شود. طبق این طرح، هر خانواده شهرك نشین بابت هر متر مربع ازجایی كه در غزه در آن ساكن بودند، هزار دلار دریافت می كنند.همه نگاهها به غزه دوخته شده. آنچه «یسرائیل قالیلی» وزیر كار گذشته اسرائیل در سال ۱۹۷۱ آن را تجربه ای بزرگ در «سوسیالیسم صهیونیستی» خوانده بود با تخلیه و خروج هشت هزار شهرك نشین اسرائیلی از نوار غزه رو به پایان است. شبكه های خبری به ویژه شبكه های عربی مشغول و سرگرم انعكاس جدال عمیق میان بنیادگرایان جناح راست اسرائیل و طرح عملگرایانه آریل شارون هستند. شبكه های دیگر هم می گویند، جدال واقعی بعدها بروز می كند وقتی معلوم شود دولت خودگردان واقعا می تواند كنترل مناطق آزاد شده در غزه را حفظ كند یا نه. واقعیت اما این است كه نتیجه هر چه باشد شارون پیروز شده است.وقتی شارون اوائل سال ۲۰۰۴ برنامه خروج از غزه را اعلام كرد، نه تنها جامعه اسرائیل بلكه جامعه جهانی حیرت زده شدند. «پدر شهرك نشینان» كه در چهار سال نخست انتفاضه آنقدر از مذاكرات صلح فاصله می گرفت، حالا به فكر یك حركت جسورانه یكجانبه افتاده بود. معادل كلمه خروج در زبان عبری Hitnatkut است كه معنای بریدن هم دارد. در حقیقت شارون با برچیدن شهرك ها می خواهد فلسطینی ها را از روند صلح ببرد. شیوه كار شارون بر مدیریت و كنترل درگیری با فلسطینی ها به جای حل این درگیری استوار است. از نظر داخلی هم شارون با بریدن پای ۳/۱ میلیون فلسطینی از بقیه خاك اسرائیل مشكل تركیب جمعیتی اسرائیل را حداقل كنترل كرده است و دل چپ ها را هم به دست آورده است. چپ ها اغلب دلیل فقر رو به رشد اسرائیل را شهرك های یهودی نشین می دانند. در عرصه بین المللی هم شارون به خاطر برداشتن «یك گام مهم به سوی صلح» مورد تحسین قرار گرفته و همانطور كه نماینده اسرائیل در سازمان ملل گفته است، «انتقادهای این سازمان از اسرائیل دیگر كم می شود.» دیگر غزه در حوزه مسئولیت اسرائیل نیست.درست است كه شارون در سخنرانی به مناسبت تخلیه شهرك ها در غزه در ۱۷ اوت به شرایط وحشتناك فلسطینی ها اشاره كرد و این از زبان مردی كه شخصا در سال های ۱۹۵۵ و ۱۹۵۶ نظارت مستقیم بر تخریب این منطقه داشته كمی عجیب است. اما باید به خاطر بیاوریم كه شارون با این سیاست یكجانبه ای كه در ذهن دارد از همان لحظه كه این طرح را مطرح كرد منحصر به فرد شناخته شد.

---